In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van: Kroonenberg, Meijer&nbsp; Aan: Kroonenberg, J.&nbsp; Plaats: Theresienstadt&nbsp; Datum: 1944-06-23&nbsp; Onderwerp: bevestiging ontvangst pakket.

Van: Kroonenberg, Meijer&nbsp; Aan: Kroonenberg, J.&nbsp; Plaats: Theresienstadt&nbsp; Datum: 1944-06-23&nbsp; Onderwerp: bevestiging ontvangst pakket.

Briefkaart van Meijer en Johanna Kroonenberg-Blazer vanuit Theresienstadt

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1941-10-16 Onderwerp: over het uitzicht (luchten en heide) van het kamp; Stella al vijf jaar niet gezien; over de toekomst, wie er niet meer zal zijn en wie alles doorstaan zal hebben; over zijn broer Herbert; over een verblijf van 7 maanden in de gevangenis in Duitsland en contact met zijn ouders; over werken in kamp Westerbork; illegale brief; over Stella, dagelijks leven en hoe het met haar is gesteld; toesturen van een foto.&nbsp;

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1941-10-16 Onderwerp: over het uitzicht (luchten en heide) van het kamp; Stella al vijf jaar niet gezien; over de toekomst, wie er niet meer zal zijn en wie alles doorstaan zal hebben; over zijn broer Herbert; over een verblijf van 7 maanden in de gevangenis in Duitsland en contact met zijn ouders; over werken in kamp Westerbork; illegale brief; over Stella, dagelijks leven en hoe het met haar is gesteld; toesturen van een foto.&nbsp;

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1942-04-12 Onderwerp: over het bezoek van Stella aan kamp Westerbork en haar reis terug naar Amsterdam. Mogelijk gaat Werner in mei naar Amsterdam toe.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1942-04-12 Onderwerp: over het bezoek van Stella aan kamp Westerbork en haar reis terug naar Amsterdam. Mogelijk gaat Werner in mei naar Amsterdam toe.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Gebeurtenissen en groepen buiten kamp Westerbork

Duitse invasie

Bombardement op Rotterdam

NDVS: Vertegenwoordiger. Als Duitse Jood uitgeweken naar ons land. Tijdens zijn onderduikperiode luisterde hij met de anderen naar Radio Oranje. Is na zijn arrestatie mishandeld, maar verraadde niets of niemand. Werd hierna doodgeschoten.

Plaatsen in kamp Westerbork

Spoorlijn kamp Westerbork

Smalspoor kamp Westerbork

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1942-03-21 Onderwerp: over Stella en Werner; Levie Pach is weer thuis (verlof); Stella wil een bezoek met haar moeder aan Werner combineren met een bezoek aan haar vader Levie Pach, die dan weer in het Joodse werkkamp Gijsselte terug is. Werner waarschuwt voor de lange voettocht vanaf het station Hooghalen naar kamp Westerbork en als ze een dag eerder komt de trein alleen in Beilen stopt.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1942-03-21 Onderwerp: over Stella en Werner; Levie Pach is weer thuis (verlof); Stella wil een bezoek met haar moeder aan Werner combineren met een bezoek aan haar vader Levie Pach, die dan weer in het Joodse werkkamp Gijsselte terug is. Werner waarschuwt voor de lange voettocht vanaf het station Hooghalen naar kamp Westerbork en als ze een dag eerder komt de trein alleen in Beilen stopt.

Betreft: plattegrond, aanzichten en doorsnede van barak 9 in Kamp Schattenberg Schaal: 1:100 Datum: 1961-02-10

Betreft: plattegrond, aanzichten en doorsnede van barak 9 in Kamp Schattenberg Schaal: 1:100 Datum: 1961-02-10

Plattegrond met aanzichten- en een doorsnede van barak 9 in woonoord Schattenberg