In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

van: Wolf, H. Aan: Kolthoff, Hanna Plaats: Wassenaar Datum: 1943-10-08 Onderwerp: verhuizing Hanna van barak 67 naar het weeshuis in barak 35. Veiligstellen van haar gedoopte status. Om hulp hiervoor vragen bij de leider van het weeshuis Otto Birnbaum en zijn vrouw. Hanna heeft het naar haar zin in het weeshuis, haar moeder hoopt dat ze er zo lang mogelijk mag blijven…

van: Wolf, H. Aan: Kolthoff, Hanna Plaats: Wassenaar Datum: 1943-10-08 Onderwerp: verhuizing Hanna van barak 67 naar het weeshuis in barak 35. Veiligstellen van haar gedoopte status. Om hulp hiervoor vragen bij de leider van het weeshuis Otto Birnbaum en zijn vrouw. Hanna heeft het naar haar zin in het weeshuis, haar moeder hoopt dat ze er zo lang mogelijk mag blijven…

Ansichtkaart van H. Wolf aan haar dochter Hanna

Plaatsen in kamp Westerbork

Spoorlijn kamp Westerbork

Smalspoor kamp Westerbork

Van: Bets, moeder en vader Aan: Hamburg, Flora Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-28 Onderwerp: voedsel (stamppot rode- en witte kool), werken (op zoek naar- en werk in het kamp, naaikamer van het ziekenhuis en aardappelschillen), op bezoek bij een tante in het ziekenhuis is een kindje geboren (Judith Kamp). Komende vrijdag (30 oktober) gaat er weer een transport. Bijz.: betreft drie aparte briefjes op een papiertje In bijbehorende enveloppe (4622-1-1)

Van: Bets, moeder en vader Aan: Hamburg, Flora Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-28 Onderwerp: voedsel (stamppot rode- en witte kool), werken (op zoek naar- en werk in het kamp, naaikamer van het ziekenhuis en aardappelschillen), op bezoek bij een tante in het ziekenhuis is een kindje geboren (Judith Kamp). Komende vrijdag (30 oktober) gaat er weer een transport. Bijz.: betreft drie aparte briefjes op een papiertje In bijbehorende enveloppe (4622-1-1)

Brief van Bets en haar ouders aan Flora Hamburg vanuit kamp Westerbork

Feldheim, E.K.H.&nbsp; Ter gelegenheid van het afscheid van Fritz Haase.&nbsp; Kamp Westerbork, 1942-07-10.&nbsp; Met alle handtekeningen van 'seine kameraden von baracke 5'.

Feldheim, E.K.H.&nbsp; Ter gelegenheid van het afscheid van Fritz Haase.&nbsp; Kamp Westerbork, 1942-07-10.&nbsp; Met alle handtekeningen van 'seine kameraden von baracke 5'.

Afscheidstekening voor Fritz Haase getekend door Egon Feldheim

Speelgoedhert Ongeverfd Staand op een houten plankje Het hertje werd op 30 mei 1944 uit het kamp gesmokkeld.&nbsp; De maakster van het stuk speelgoed is Rita Bosman.

Speelgoedhert Ongeverfd Staand op een houten plankje Het hertje werd op 30 mei 1944 uit het kamp gesmokkeld.&nbsp; De maakster van het stuk speelgoed is Rita Bosman.

Hertje van hout gemaakt in kamp Westerbork

Van: tante Mien (moeder) Aan: Hanneke Plaats: Wassenaar/Den Haag Datum: 1943-00-26 Onderwerp: zo vaak heeft Hanneke nog nooit van haar moeder gehoord; al komt niet alles aan, hopelijk is het voldoende; tarwekoekjes gehad?; er zal deze week van alles op het gebied van voedsel en fruit worden toegestuurd; ‘eet maar zoveel je kunt’; over schoenen; de brief van oom jan ontvangen met de plannen en de tekeningen van de zeilboot; over de toekomst met een zeilboot…; naar school gaan, de dagindeling van vroeg opstaan en naar bed…

Van: tante Mien (moeder) Aan: Hanneke Plaats: Wassenaar/Den Haag Datum: 1943-00-26 Onderwerp: zo vaak heeft Hanneke nog nooit van haar moeder gehoord; al komt niet alles aan, hopelijk is het voldoende; tarwekoekjes gehad?; er zal deze week van alles op het gebied van voedsel en fruit worden toegestuurd; ‘eet maar zoveel je kunt’; over schoenen; de brief van oom jan ontvangen met de plannen en de tekeningen van de zeilboot; over de toekomst met een zeilboot…; naar school gaan, de dagindeling van vroeg opstaan en naar bed…

Brief van moeder aan Hanneke

Van: Mark (werkelijke naam van Hanna's vader) Aan: Kolthoff, Hanna Plaats: Amsterdam Datum: 1945-06-06 Onderwerp: brief ontvangen van Hanna uit Theresienstadt; vanaf eind augustus 1944 niets meer van Hanna gehoord; de week voor het schrijven van de brief naam ontdekt van Hanna op de lijst van Hollanders in Theresienstadt; over familieleden; over gezinshereniging; over Hanna's arrestatie en het opgeven van een valse naam; kamp Westerbork, regelen van allerlei vrijstellingspapieren; &nbsp;dominee heeft een doopsbewijs in orde gemaakt; Hanna's moeder en vader hebben nog geen woning. Ze wonen in bij de familie Tannenbaum in Amsterdam; over de onderduik en de lotgevallen van Hanna's broertje Kees; een kleine slaapkamer is al voor Hanna gereed gemaakt; een broer van Mark heeft in het Canadese leger gevochten, hij was daar al twintig jaar woonachtig; ouders hebben drie jaar op een kamer in Den Haag in onderduik gezeten; over de hongerwinter; over de oma's, een is doorgestuurd, de ander is in onderduik geweest; over bekenden die teruggekeerd zijn; het Duits mag je vergeten dat heeft afgedaan voor ons; behoefte aan allerlei wetenswaardigheden van Hanna…

Van: Mark (werkelijke naam van Hanna's vader) Aan: Kolthoff, Hanna Plaats: Amsterdam Datum: 1945-06-06 Onderwerp: brief ontvangen van Hanna uit Theresienstadt; vanaf eind augustus 1944 niets meer van Hanna gehoord; de week voor het schrijven van de brief naam ontdekt van Hanna op de lijst van Hollanders in Theresienstadt; over familieleden; over gezinshereniging; over Hanna's arrestatie en het opgeven van een valse naam; kamp Westerbork, regelen van allerlei vrijstellingspapieren; &nbsp;dominee heeft een doopsbewijs in orde gemaakt; Hanna's moeder en vader hebben nog geen woning. Ze wonen in bij de familie Tannenbaum in Amsterdam; over de onderduik en de lotgevallen van Hanna's broertje Kees; een kleine slaapkamer is al voor Hanna gereed gemaakt; een broer van Mark heeft in het Canadese leger gevochten, hij was daar al twintig jaar woonachtig; ouders hebben drie jaar op een kamer in Den Haag in onderduik gezeten; over de hongerwinter; over de oma's, een is doorgestuurd, de ander is in onderduik geweest; over bekenden die teruggekeerd zijn; het Duits mag je vergeten dat heeft afgedaan voor ons; behoefte aan allerlei wetenswaardigheden van Hanna…

Brief van Mark (vader) aan Hanna vanuit Amsterdam

1943

Maart 1943

Van: Frank, S. Aan: Medema, fam. Plaats: Bourtange Datum: 1942-12-08 Onderwerp: Bericht van overlijden van weduwe Braaf, de moeder van Henriette en Betsy van Hoorn.

Van: Frank, S. Aan: Medema, fam. Plaats: Bourtange Datum: 1942-12-08 Onderwerp: Bericht van overlijden van weduwe Braaf, de moeder van Henriette en Betsy van Hoorn.

Briefkaart van S. Frank aan de fam. Medema vanuit Bourtange

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Transport 5 februari 1944 - Ravensbrück

Breslauer, W. R. Moestuin.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943.&nbsp; Planten (tabak) van de moestuin.&nbsp;

Breslauer, W. R. Moestuin.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943.&nbsp; Planten (tabak) van de moestuin.&nbsp;

Foto

Juni 1943

Van: Rosa van der Hal-Prins Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Heimwee naar Sally

Van: Rosa van der Hal-Prins Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Heimwee naar Sally

Gedicht van Rosa van der Hal-Prins

Van: Rosa van der Hal-Prins Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Over de ellende en ergernis van de dagelijkse beslommeringen en het gebrek aan privacy.

Van: Rosa van der Hal-Prins Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Over de ellende en ergernis van de dagelijkse beslommeringen en het gebrek aan privacy.

Transport 5 april 1944 - Buchenwald

Transport 21 juli 1942 - Auschwitz

Transport 16 juli 1942 - Auschwitz

Transport 21 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 25 september 1942 - Auschwitz

Transport 28 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 5 april 1944 - Ravensbrück

Transport 28 september 1942 - Auschwitz

Transport 3 januari 1945 - Libenau

Transport 24 juli 1942 - Auschwitz

Transport 21 september 1942 - Auschwitz

Transport 27 juli 1942 - Auschwitz

Transport 18 september 1942 - Auschwitz

Transport 14 september 1942 - Auschwitz

Transport 31 juli 1942 - Auschwitz

Transport 11 september 1942 - Auschwitz

Transport 3 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 7 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 10 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 7 september 1942 - Auschwitz

Transport 14 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 4 september 1942 - Auschwitz

Transport 31 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 6 april 1943 - Sobibor

Transport 2 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 13 april 1943 - Sobibor

Transport 20 april 1943 - Sobibor

Transport 27 april 1943 - Sobibor

Transport 4 mei 1943 - Sobibor

Transport 11 mei 1943 - Sobibor

Transport 30 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 23 maart 1943 - Sobibor

Transport 2 maart 1943 - Sobibor

Transport 30 maart 1943 - Sobibor

Transport 29 januari 1943 - Auschwitz

Transport 26 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 23 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 19 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 16 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 12 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 9 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 2 februari 1943 - Auschwitz

Transport 9 februari 1943 - Auschwitz

Transport 6 november 1942 - Auschwitz

Transport 16 november 1942 - Auschwitz

Transport 10 november 1942 - Auschwitz

Transport 12 december 1942 - Auschwitz

Transport 17 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 8 december 1942 - Auschwitz

Transport 4 december 1942 - Auschwitz

Transport 30 november 1942 - Auschwitz

Transport 16 februari 1943 - Auschwitz

Transport 10 maart 1943 - Sobibor

Transport 17 maart 1943 - Sobibor

Transport 11 januari 1943 - Auschwitz

Transport 18 januari 1943 - Auschwitz

Transport 23 januari 1943 - Auschwitz

Transporten naar Auschwitz

Transporten naar Theresienstadt

Coseltransporten

Transporten naar Sobibor

Transport 24 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 21 april 1943 - Theresienstadt

Transport 21 september 1943 - Auschwitz

Transport 19 oktober 1943 - Auschwitz

Transport 24 november 1942 - Auschwitz

Transport 16 november 1943 - Auschwitz

Transport 20 november 1942 - Auschwitz

Transport 11 januari 1944 - Bergen-Belsen

Transport 25 februari 1944 - Theresienstadt

Transport 18 januari 1944 - Theresienstadt

Transport 25 januari 1944 - Auschwitz

Transport 7 september 1943 - Auschwitz

Transport 15 februari 1944 - Bergen-Belsen

Transport 1 februari 1944 - Bergen-Belsen

Transport 5 april 1944 - Bergen-Belsen

Transport 14 september 1943 - Auschwitz

Transport 5 april 1944 - Auschwitz

Transport 5 april 1944 - Theresienstadt

Transport 14 september 1943 - Theresienstadt

Transport 1 juni 1943 - Sobibor

Transport 8 juni 1943 - Sobibor

Transport 23 maart 1944 - Auschwitz

Transport 15 maart 1944 - Bergen-Belsen

Transport 3 maart 1944 - Auschwitz

Transport 31 juli 1944 - Bergen-Belsen

Transport 31 juli 1944 - Theresienstadt

Transport 29 juni 1943 - Sobibor

Transport 6 juli 1943 - Sobibor

Transport 8 februari 1944 - Auschwitz

Transport 3 juni 1944 - Auschwitz

Transport 19 mei 1944 - Bergen-Belsen

Transport 19 mei 1944 - Auschwitz

Transport 5 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 13 juli 1943 - Sobibor

Transport 20 juli 1943 - Sobibor

Transport 24 augustus 1943 - Auschwitz

Transport 13 september 1944 - Bergen-Belsen

Transport 31 augustus 1943 - Auschwitz

Transport 18 mei 1943 - Sobibor

Van: Meijer, Sally Aan: een familie in Heerlen en Carla (dochter) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-15 Onderwerp: terugblik van arrestatie en aankomst in kamp Westerbork; de bevrijding door de Canadezen; er is voldoende voedsel (aardappelen en brood en boter)…

Van: Meijer, Sally Aan: een familie in Heerlen en Carla (dochter) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-15 Onderwerp: terugblik van arrestatie en aankomst in kamp Westerbork; de bevrijding door de Canadezen; er is voldoende voedsel (aardappelen en brood en boter)…

Ansichtkaart van Sally Meijer en zijn vrouw Reina aan Carla vanuit kamp Westerbork

Gezondheidszorg kamp Westerbork

Sterfte kamp Westerbork

Zelfmoorden kamp Westerbork

Uitvaart kamp Westerbork

Kindersterfte kamp Westerbork

Luchtopname van het kampterrein&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-03

Luchtopname van het kampterrein&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-03

Luchtopname van kamp Westerbork

Van: Meijer, Sally Aan: Carla en Anita Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-18 Onderwerp: vervolg op zijn verslag toegestuurd; ze maken het goed en hopen op een snelle hereniging…

Van: Meijer, Sally Aan: Carla en Anita Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-18 Onderwerp: vervolg op zijn verslag toegestuurd; ze maken het goed en hopen op een snelle hereniging…

Brief van Sally Meijer aan Carla en Anita vanuit kamp Westerbork

Crematorium

Nederlandse politie kamp Westerbork

Politiebataljon Amsterdam kamp Westerbork

Luchtfoto &nbsp; Plaats: Westerbork, &nbsp;kamp Datum: 1945-03-22.&nbsp; Onderwerp: op de luchtfoto ontbreekt barak 62. Deze was in september 1944 gesloopt en zal na de bevrijding van kamp Westerbork weer opnieuw worden gebouwd.

Luchtfoto &nbsp; Plaats: Westerbork, &nbsp;kamp Datum: 1945-03-22.&nbsp; Onderwerp: op de luchtfoto ontbreekt barak 62. Deze was in september 1944 gesloopt en zal na de bevrijding van kamp Westerbork weer opnieuw worden gebouwd.

Luchtfoto van kamp Westerbork in 1945

Bewijs Kruimink, Rudolph, M. dient op 16 november het bed te houden

Bewijs Kruimink, Rudolph, M. dient op 16 november het bed te houden

Doktersvoorschrift voor Rudolph M. Kruimink

Van: Dobrowitsky-Michel, Heintje Aan: Bakker, M, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03 Onderwerp: Heintje is terechtgekomen in barak 62.

Van: Dobrowitsky-Michel, Heintje Aan: Bakker, M, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03 Onderwerp: Heintje is terechtgekomen in barak 62.

Adreswijziging van Heintje Dobrowitsky aan de familie Bakker vanuit kamp Westerbork

Personen