In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

"Ik werd met enige kennissen in een bananenwagen gestopt..."

Het treinbord

Een jongen vereeuwigd in hout

Onze Max is een reuzelieve schat…”

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina vind je een overzicht van verhalen over kamp Westerbork. Zo kun je meer te weten komen over personen die in het kamp gevangen zaten of over objecten uit onze collecties. Ook bieden we themaverhalen aan en laten we zien welke locaties in Nederland, direct of indirect, een verbinding hebben met kamp Westerbork. 

Verhalen

Betreft: plattegrond Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:1000&nbsp; Datum: mei 1955 In 1956 bij de invoering van de zelfzorg werd de centrale keuken opgeheven en kwamen de keukenbarraken er voor in de plaats. Elk vakje staat voor een keuken. Dus tussen barak 17 en 19 bevinden zich 8 keukens.

Betreft: plattegrond Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:1000&nbsp; Datum: mei 1955 In 1956 bij de invoering van de zelfzorg werd de centrale keuken opgeheven en kwamen de keukenbarraken er voor in de plaats. Elk vakje staat voor een keuken. Dus tussen barak 17 en 19 bevinden zich 8 keukens.

Een plattegrond van het woonoord Schattenberg met de keukenbarakken

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Boswachter Hooghalen Plaats: Assen Datum: 1950-09-08 Onderwerp: beplanting op- en rond schiet, mortier en handgranaatbanen; wat niet bebost mag worden. De barakken in Schattenberg zijn dan bewoond door repatrianten uit Nederlands Indië. De Genie heeft barak 59 in gebruik als schijvenloods voor de schietbanen. &nbsp;

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Boswachter Hooghalen Plaats: Assen Datum: 1950-09-08 Onderwerp: beplanting op- en rond schiet, mortier en handgranaatbanen; wat niet bebost mag worden. De barakken in Schattenberg zijn dan bewoond door repatrianten uit Nederlands Indië. De Genie heeft barak 59 in gebruik als schijvenloods voor de schietbanen. &nbsp;

Brief van Houtvester Assen aan de boswachterij Hooghalen

Diverse losse bonnen en incomplete bonkaarten

Bonnen divers

Van: Wolf, Jacoba Aan: Bosman, firma Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-12-23 Onderwerp: indien u nog wat voor mij kan doen, dan moet dat met de grootste spoed gebeuren…

Van: Wolf, Jacoba Aan: Bosman, firma Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-12-23 Onderwerp: indien u nog wat voor mij kan doen, dan moet dat met de grootste spoed gebeuren…

Briefkaart van Jacoba Wolf aan de firma Bosman vanuit kamp Westerbork

Van: van As, A. Aan: de kampingezetenen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-15 Onderwerp: op uitzonderingen na (personeel keuken, ketelhuis, noodzakelijk medisch personeel en patiënten) moet iedereen zich melden in de Grote Zaal.

Van: van As, A. Aan: de kampingezetenen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-15 Onderwerp: op uitzonderingen na (personeel keuken, ketelhuis, noodzakelijk medisch personeel en patiënten) moet iedereen zich melden in de Grote Zaal.

Mededeling dat 'alle kampingezetenen' zich moeten melden in de Grote Zaal

Van: Piller-Locher, D. Aan: Snoek, J., Mevr. (Henriette Snoek-Velleman) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-06-17 Onderwerp: situatie in het kamp, persoonlijke omstandigheden, sturen van pakketten

Van: Piller-Locher, D. Aan: Snoek, J., Mevr. (Henriette Snoek-Velleman) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-06-17 Onderwerp: situatie in het kamp, persoonlijke omstandigheden, sturen van pakketten

Briefkaart van D. Piller-Locher aan Henriette Snoek-Velleman vanuit kamp Westerbork

Proclamatie van D.D. Eisenhower (opperbevelhebber van de Geallieerde strijdkrachten in Europa) Betreft bevrijding Nederland Deze proclamaties kwamen ook in het bezit van bevrijdde kampgevangenen in kamp Westerbork.

Proclamatie van D.D. Eisenhower (opperbevelhebber van de Geallieerde strijdkrachten in Europa) Betreft bevrijding Nederland Deze proclamaties kwamen ook in het bezit van bevrijdde kampgevangenen in kamp Westerbork.

Proclamatie van D.D. Eisenhower over de bevrijding van Nederland

Van: de Burgerlijke Stand Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam Datum: 1950-02-14 Onderwerp: overlijden van Gabriël Max Polak

Van: de Burgerlijke Stand Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam Datum: 1950-02-14 Onderwerp: overlijden van Gabriël Max Polak

Uittreksel uit de Burgerlijke Stand van Amsterdam betreft het overlijden van Gabriël Max Polak

Operette Operette kamp Westerbork Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1942 Voorstelling: 'Der fidele Bauer'.

Operette Operette kamp Westerbork Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1942 Voorstelling: 'Der fidele Bauer'.

Uitvoering van de operette 'Der fidele Bauer'

Van: Centraal Distributiekantoor, kamp Westerbork Aan: Distributiedienst, Amsterdam Datum: 1945-06-28 Onderwerp: Ontslag van Heinrich Gassmann uit kamp Westerbork. Verzoek aan Distributie Amsterdam Heinrich de nodige bescheiden ter hand te willen stellen.&nbsp;

Van: Centraal Distributiekantoor, kamp Westerbork Aan: Distributiedienst, Amsterdam Datum: 1945-06-28 Onderwerp: Ontslag van Heinrich Gassmann uit kamp Westerbork. Verzoek aan Distributie Amsterdam Heinrich de nodige bescheiden ter hand te willen stellen.&nbsp;

Verzoek van het Centraal Distributiekantoor kamp Westerbork aan de Distributiedienst Amsterdam

Van: Straus, B. Aan: Boas, Salomon en Boas-Prins, Seraphina&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum: 1944-04-14 Onderwerp: de schrijver wil graag een pakje opsturen, maar er is bijna nergens meer aan te komen.

Van: Straus, B. Aan: Boas, Salomon en Boas-Prins, Seraphina&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum: 1944-04-14 Onderwerp: de schrijver wil graag een pakje opsturen, maar er is bijna nergens meer aan te komen.

Brief van B. Straus aan het echtpaar Boas-Prins vanuit Amsterdam

Postwissel aan: Linnebank, te Utrecht Plaats: Amsterdam

Postwissel aan: Linnebank, te Utrecht Plaats: Amsterdam

Bewijs van verzending/storting van een bedrag als postwissel