In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van: Reens, Anna&nbsp;(Annie)&nbsp; Verklaring van de Joodsche Raad voor Amsterdam waarin bevestigd wordt dat Anna Reens (foto) bij deze Raad werkzaam is als sociaal werkster. Datum: 1942-07

Van: Reens, Anna&nbsp;(Annie)&nbsp; Verklaring van de Joodsche Raad voor Amsterdam waarin bevestigd wordt dat Anna Reens (foto) bij deze Raad werkzaam is als sociaal werkster. Datum: 1942-07

van de Joodse Raad voor Amsterdam dat Anna Reens bij de Raad werkzaam is

Joodse gemeenten in Groningen

Joodse gemeente Aduard

Van:&nbsp; Aan: Lieve allen&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943 Onderwerp: pakketten ontvangen, dankzij adressering FK; kinderen in de buitendienst; ziekenhuis; omstandigheden.

Van:&nbsp; Aan: Lieve allen&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943 Onderwerp: pakketten ontvangen, dankzij adressering FK; kinderen in de buitendienst; ziekenhuis; omstandigheden.

Brief van een onbekend persoon aan lieve allen vanuit kamp Westerbork

Foto van militairen in een zwembad Datum: 1949

Foto van militairen in een zwembad Datum: 1949

Foto van militairen in een zwembad

Van: Koninklijke Rotterdamsche LLoyd&nbsp; Aan: de passagiers Plaats: ms. Sibajak Datum: 1950-06 Onderwerp: mededelingen voor de passagiers aan boord van de Sibajak van Semarang naar Tandjong Priok-Rotterdam; voorgeschiedenis van het schip; accommodatie; maaltijden; dek; medische zorg; voorzieningen en boordgeld…

Van: Koninklijke Rotterdamsche LLoyd&nbsp; Aan: de passagiers Plaats: ms. Sibajak Datum: 1950-06 Onderwerp: mededelingen voor de passagiers aan boord van de Sibajak van Semarang naar Tandjong Priok-Rotterdam; voorgeschiedenis van het schip; accommodatie; maaltijden; dek; medische zorg; voorzieningen en boordgeld…

Mededeling (en) aan de passagiers van de ms. Sibajak

Van: Carstens, J. en fam. Aan: Pinkhof, L. familie Plaats: Den Helder Datum: 1943-07-16 Onderwerp: verzenden van een voedselpakket. Briefkaart retour in verband met op transport gaan van het gezin L. Pinkhof.

Van: Carstens, J. en fam. Aan: Pinkhof, L. familie Plaats: Den Helder Datum: 1943-07-16 Onderwerp: verzenden van een voedselpakket. Briefkaart retour in verband met op transport gaan van het gezin L. Pinkhof.

Brief kaart van de familie J. Carstens aan de familie L. Pinkhof vanuit Den Helder

Van: Enthoven-van Lier; H.S.C.C. Aan: Enthoven-Croll, J. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11-20 Onderwerp: op het nieuwe formulier begint ze haar brief; antwoord op het aangehechte formulier; richtlijnen; het vriest buiten, handschoenen en kapje komen nu goed van pas; ze had bezoek van een weduwe, die liep op klompen; tante Truus weer in haar barak, ze moet veel liggen;…achterneef Robert en Catharine zijn hartelijk, spreken elkaar regelmatig…; indien mogelijk graag een diep bord aluminium of emaillen)…

Van: Enthoven-van Lier; H.S.C.C. Aan: Enthoven-Croll, J. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11-20 Onderwerp: op het nieuwe formulier begint ze haar brief; antwoord op het aangehechte formulier; richtlijnen; het vriest buiten, handschoenen en kapje komen nu goed van pas; ze had bezoek van een weduwe, die liep op klompen; tante Truus weer in haar barak, ze moet veel liggen;…achterneef Robert en Catharine zijn hartelijk, spreken elkaar regelmatig…; indien mogelijk graag een diep bord aluminium of emaillen)…

Brief van Henriette Enthoven-van Lier aan J. Enthoven-Croll vanuit kamp Westerbork

Van: Pinkhof, Jiska en vader Aan: Hoogland, Nel Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-13 Onderwerp: Jiska bedankt voor de bonnen; ze heeft de hele week vrij en moet woensdag weer naar school; ze weet weinig te schrijven, de brief ligt er al een paar dagen; vanmiddag naar haar moestuin geweest. Ze heeft gespit en gewied. Het is drie kwartier lopen, immers van de tram en de fiets mogen ze geen gebruik maken; het stukje grond ligt aan de kant van het Nieuwe Diep bij Zeeburg…; over overgang op school; Namens vader (en zijn vrouw) nog en berichtje om te bedanken voor de bonnen…

Van: Pinkhof, Jiska en vader Aan: Hoogland, Nel Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-13 Onderwerp: Jiska bedankt voor de bonnen; ze heeft de hele week vrij en moet woensdag weer naar school; ze weet weinig te schrijven, de brief ligt er al een paar dagen; vanmiddag naar haar moestuin geweest. Ze heeft gespit en gewied. Het is drie kwartier lopen, immers van de tram en de fiets mogen ze geen gebruik maken; het stukje grond ligt aan de kant van het Nieuwe Diep bij Zeeburg…; over overgang op school; Namens vader (en zijn vrouw) nog en berichtje om te bedanken voor de bonnen…

Brief van Jiska Pinkhof aan Nel Hoogland vanuit Amsterdam

Krantenartikel over een tentoonstelling van het werk van Leonard Pinkhof in het Reddingmuseum in Den Helder, met achtergrondgegevens van de persoon.

Krantenartikel over een tentoonstelling van het werk van Leonard Pinkhof in het Reddingmuseum in Den Helder, met achtergrondgegevens van de persoon.

Krantenartikel over een expositie over Leonard Pinkhof in Den Helder

Kampleven Westerbork

Privileges kampbewoners

Personeelslid van het Apeldoornsche Bosch.

Personeelslid van het Apeldoornsche Bosch.

Personeelslid van het Apeldoornsche Bosch

Van: Sitters, (Jo of To) Aan: Annie (Bakker-Dobrowitsky) Plaats: Amsterdam Datum: 1943-09-29 Onderwerp: Greet, haar moeder en Lien zijn vannacht weggehaald, voor alle zekerheid laat ik het je nog maar even weten; geprobeerd Bob te bereiken, maar hij hoorde dat hij ziek was; ze zijn al doorgestuurd naar Westerbork; hij heeft pakketjes gestuurd op het adres van Annie, dus als ze niet terechtkomen en worden teruggestuurd weet ze ervan…

Van: Sitters, (Jo of To) Aan: Annie (Bakker-Dobrowitsky) Plaats: Amsterdam Datum: 1943-09-29 Onderwerp: Greet, haar moeder en Lien zijn vannacht weggehaald, voor alle zekerheid laat ik het je nog maar even weten; geprobeerd Bob te bereiken, maar hij hoorde dat hij ziek was; ze zijn al doorgestuurd naar Westerbork; hij heeft pakketjes gestuurd op het adres van Annie, dus als ze niet terechtkomen en worden teruggestuurd weet ze ervan…

Brief van Sitters aan Annie vanuit Amsterdam