In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Vergunning tot werkverzuim Van: Bosman, R. Datum: 1943-10-16 Plaats: Westerbork, kamp Betreft 2 dagen bedrust houden

Vergunning tot werkverzuim Van: Bosman, R. Datum: 1943-10-16 Plaats: Westerbork, kamp Betreft 2 dagen bedrust houden

Vergunning tot werkverzuim van R. Bosman

Memoires Van: Stertzenbach, Werner Onderwerp: Von Judentransporten und Stacheldraht von Pilzen und Flüchtversuchen und von eine Flucht aus Westerbork. Datum: 1942/1943 Onderwerp: over verzamelen van paddenstoelen; over mogelijkheden tot ontvluchten, voorbereidingen, moeilijkheden, gevaren, dillema's; radioapparaat; fietsen; verschillende ontvluchtingspogingen (mislukt en gelukt) via een gat in het prikkeldraad en de oude waterzuivering en later via &nbsp;de OD-poort met lorries via het crematorium en de nieuwe waterzuivering (zie ook interview/vlucht van Johanna Ladee-Levy).

Memoires Van: Stertzenbach, Werner Onderwerp: Von Judentransporten und Stacheldraht von Pilzen und Flüchtversuchen und von eine Flucht aus Westerbork. Datum: 1942/1943 Onderwerp: over verzamelen van paddenstoelen; over mogelijkheden tot ontvluchten, voorbereidingen, moeilijkheden, gevaren, dillema's; radioapparaat; fietsen; verschillende ontvluchtingspogingen (mislukt en gelukt) via een gat in het prikkeldraad en de oude waterzuivering en later via &nbsp;de OD-poort met lorries via het crematorium en de nieuwe waterzuivering (zie ook interview/vlucht van Johanna Ladee-Levy).

Memoires geschreven door Werner Stertzenbach over ontvluchtingen

Vergunning tot werkverzuim Van: Bosman, R. Datum: 1943-10-15 Plaats: Westerbork, kamp Betreft 2 dagen bedrust houden

Vergunning tot werkverzuim Van: Bosman, R. Datum: 1943-10-15 Plaats: Westerbork, kamp Betreft 2 dagen bedrust houden

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Kinderen van het (kinder-)koor aan het zingen tijdens een kerkdienst in barak 9 geleid door Srul Tabaksblatt.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Kinderen van het (kinder-)koor aan het zingen tijdens een kerkdienst in barak 9 geleid door Srul Tabaksblatt.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Van: Bamberg-Herschel, G. Aan: Bosman, Janny Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-28 Onderwerp: een brief van de moeder van Carolina, omdat Carolina zelf niet meer kan schrijven; ze zijn gisteren doorgestuurd; ze waren goed te spreken en Max vond het fijn weer eens in de trein te kunnen gaan; hij was net acht dagen ziek geweest (buikloop); hij had gelukkig geen koorts meer; hij heeft 39.5 gehad; hopen dat het hun daar goed mag gaan…

Van: Bamberg-Herschel, G. Aan: Bosman, Janny Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-28 Onderwerp: een brief van de moeder van Carolina, omdat Carolina zelf niet meer kan schrijven; ze zijn gisteren doorgestuurd; ze waren goed te spreken en Max vond het fijn weer eens in de trein te kunnen gaan; hij was net acht dagen ziek geweest (buikloop); hij had gelukkig geen koorts meer; hij heeft 39.5 gehad; hopen dat het hun daar goed mag gaan…

Brief van G. Bamberg-Herschel aan Janny Bosman vanuit kamp Westerbork

Verslag Geschreven door Morris Zomerplaag Plaats: Amsterdam Datum: 1945-07-08 Onderwerp: repatriering; terugkeer in Amsterdam; omstandigheden in Bergen-Belsen; transport van Bergen-Belsen naar Theresienstadt; Tröbitz ; bevrijding door de Russen; plundering van het dorp Blz.: 6

Verslag Geschreven door Morris Zomerplaag Plaats: Amsterdam Datum: 1945-07-08 Onderwerp: repatriering; terugkeer in Amsterdam; omstandigheden in Bergen-Belsen; transport van Bergen-Belsen naar Theresienstadt; Tröbitz; bevrijding door de Russen; plundering van het dorp Blz.: 6

Verslag van Morris Zomerplaag

Van: Doets, P.J. Aan: Bonn-de Vries, J. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-09-05 Onderwerp: afschrift met een verklaring dat J. Bonn-de Vries in 1925 een nieroperatie heeft ondergaan.

Van: Doets, P.J. Aan: Bonn-de Vries, J. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-09-05 Onderwerp: afschrift met een verklaring dat J. Bonn-de Vries in 1925 een nieroperatie heeft ondergaan.

Afschrift

Van: Wollheim, Judith en Günter Aan: Bakker, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-25 Onderwerp: het gaat gelukkig nog goed met hun; al lang geen post meer ontvangen, de laatste kaart was van 2 augustus…

Van: Wollheim, Judith en Günter Aan: Bakker, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-25 Onderwerp: het gaat gelukkig nog goed met hun; al lang geen post meer ontvangen, de laatste kaart was van 2 augustus…

Briefkaart van Ju en Bully aan de familie Bakker vanuit kamp Westerbork

Personen