In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Lijst met namen en aantekeningen betreffende inentingen voor pokken, difterie en tyfus in kamp Westerbork. Het gaat om mannen die voor de Joodse Ordedienst werken en hun gezinsleden.

Lijst met namen en aantekeningen betreffende inentingen voor pokken, difterie en tyfus in kamp Westerbork. Het gaat om mannen die voor de Joodse Ordedienst werken en hun gezinsleden.

Lijst met aantekeningen over inentingen bij mannen van de Joodse Ordedienst en hun gezinsleden

Gezondheidszorg kamp Westerbork

Besmettelijke ziekten kamp Westerbork

Polio epidemie kamp Westerbork

Van: Staatsbosbeheer&nbsp; Aan: Poppers, M.M.&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1972-09-14&nbsp; Onderwerp: bereikbaarheid en bewegwijzering herinneringsteken (destijds een keuze gemaakt zo terughoudend mogelijk te zijn). De bewegwijzering zal worden verbeterd (er zijn borden besteld). Er zal ook een plattegrond worden geplaatst van het deel van de boswachterij waar het voormalige kamp en het herinneringsteken zich bevindt. Het zal worden geplaatst in het voorjaar van 1973 als alle opruimingswerkzaamheden van het woonoord Schattenberg zijn afgrond. De bereikbaarheid is een probleem dat Staatsbosbeheer niet kan oplossen. Verwijzing naar de Radiosterrenwacht voor eventuele ontheffing.

Van: Staatsbosbeheer&nbsp; Aan: Poppers, M.M.&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1972-09-14&nbsp; Onderwerp: bereikbaarheid en bewegwijzering herinneringsteken (destijds een keuze gemaakt zo terughoudend mogelijk te zijn). De bewegwijzering zal worden verbeterd (er zijn borden besteld). Er zal ook een plattegrond worden geplaatst van het deel van de boswachterij waar het voormalige kamp en het herinneringsteken zich bevindt. Het zal worden geplaatst in het voorjaar van 1973 als alle opruimingswerkzaamheden van het woonoord Schattenberg zijn afgrond. De bereikbaarheid is een probleem dat Staatsbosbeheer niet kan oplossen. Verwijzing naar de Radiosterrenwacht voor eventuele ontheffing.

Brief van Staatsbosbeheer aan de heer M.M. Poppers

Revisietekening elektrische installatie barak 59&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1951-11-28

Revisietekening elektrische installatie barak 59&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1951-11-28

Plattegrond van de elektrische installatie van barak 59 in het woonoord Schattenberg

Van: Wollheim, Günter Aan: Bakker, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-22 Onderwerp: bedankt voor het pak, ze hebben vooral va de drie in de pan, de appelmoes en het fruit genoten, ook de pudding was heerlijk; ze verlangen naar de familie en ook naar Henne (Heintje en Bé, broer en moeder van Judith, die al waren doorgestuurd)…

Van: Wollheim, Günter Aan: Bakker, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-22 Onderwerp: bedankt voor het pak, ze hebben vooral va de drie in de pan, de appelmoes en het fruit genoten, ook de pudding was heerlijk; ze verlangen naar de familie en ook naar Henne (Heintje en Bé, broer en moeder van Judith, die al waren doorgestuurd)…

Briefkaart van Günter Wollheim aan de familie Bakker vanuit kamp Westerbork

Van: Judith en Bully (Günter) Aan: Bakker, familie (zus &nbsp;Anna en zwager van Judith) Plaats: de trein (poststempel Weesp) Datum: 1943-06-20 Onderwerp: 'We zijn op weg naar kamp Westerbork en dan waarschijnlijk naar moeder en Bé (broer Bernard)'; de rugzakken staan nog bij de buren; schoen in het benedenhuis; zijn met veel kennissen ook mevrouw en de heer Roosen…; ze zijn sterk, maar bedroefd; mochten ze nog wasgoed nodig hebben, dan is dat bij de wasvrouw…

Van: Judith en Bully (Günter) Aan: Bakker, familie (zus &nbsp;Anna en zwager van Judith) Plaats: de trein (poststempel Weesp) Datum: 1943-06-20 Onderwerp: 'We zijn op weg naar kamp Westerbork en dan waarschijnlijk naar moeder en Bé (broer Bernard)'; de rugzakken staan nog bij de buren; schoen in het benedenhuis; zijn met veel kennissen ook mevrouw en de heer Roosen…; ze zijn sterk, maar bedroefd; mochten ze nog wasgoed nodig hebben, dan is dat bij de wasvrouw…

Briefkaart van Günter Wollheim aan de familie Bakker vanuit kamp Westerbork

Personen