In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Dit verhaal werd opgetekend door conservator Guido Abuys. Meer over de familie Enthoven is te vinden in het boek Kroniek van het geslacht Enthoven (Zutphen 1991).&nbsp;

Het is 23 mei 1945. Henriette Enthoven-van Lier schrijft vanuit Mont Pèlerin in Zwitserland een brief aan haar familie, waarin ze terugkijkt naar het transport van kamp Westerbork naar Theresienstadt en haar aankomst in dit getto.

"Ik werd met enige kennissen in een bananenwagen gestopt..."

Gerdien Verschoor was tussen 2019 en 2022 de directeur van Herinneringscentrum Kamp Westerbork. Dit verhaal publiceerde zij op haar <a href="https://gerdienverschoor.wordpress.com/2019/02/07/het-treinbord/#more-3294">eigen website</a>.

Het moet ergens in de jaren negentig geweest zijn: het was na de Wende en ik werkte bij de Nederlandse Ambassade in Warschau. Alles in Polen veranderde. Als attaché voor pers- en culturele zaken richtte ik me niet alleen op pers en cultuur, maar ook op de historische en maatschappelijke onderwerpen die in die periode actueel waren. Vele musea en historische instituten maakten een transitie door: nu Polen het communisme van zich had afgeschud, konden vele verhalen eindelijk op een andere manier verteld worden.

Het treinbord

Dit verhaal, geschreven door conservator Guido Abuys, werd in 2018 als column gepubliceerd op de website van het Herinneringscentrum Kamp Westerbork.&nbsp;

Een houten beeldje van een jongen van een jaar of twaalf, gekleed in een blouse, korte broek, hoge sokken en wandelschoenen. Op het voetstuk zijn de initialen E.B. ingekrast en is het jaar 1941 duidelijk zichtbaar. Het beeldje zou geschonken zijn aan Jacques Schol, directeur van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.&nbsp;

Een jongen vereeuwigd in hout

In juni 2025 verscheen Sprekende stenen. Stolpersteine in Zwolle, een publicatie waarin de verhalen van Joodse inwoners van Zwolle worden belicht. Ook voor het gezin Caneel, dat voor hun deportatie aan de Vispoortenplas 10 woonde, zijn struikelstenen gelegd.&nbsp;

Carolina Caneel-Bamberg, haar man Salomon Caneel en hun zoontje Mozes “Max” Caneel werden begin oktober 1942 vanuit Zwolle naar kamp Westerbork gebracht. Het was in die dagen overvol in het kamp: door de ontruiming van de Joodse werkkampen en de razzia’s waarbij de familieleden van de Joodse dwangarbeiders werden opgehaald, kwamen er zo’n 12.000 personen naar het kamp. In een brief aan vriendin Janny Bosman schrijft Carolina over de chaotische situatie en de onwetendheid over hun verdere lot. Ook vraagt ze om een paar hoge schoenen of laarsjes in maat 26 voor zoontje Max en een stel dekens, want die zijn ze inmiddels kwijtgeraakt.&nbsp;

"Onze Max is een reuzelieve schat..."

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina vind je een overzicht van verhalen over kamp Westerbork. Zo kun je meer te weten komen over personen die in het kamp gevangen zaten of over objecten uit onze collecties. Ook bieden we themaverhalen aan en laten we zien welke locaties in Nederland, direct of indirect, een verbinding hebben met kamp Westerbork. 

Verhalen

Van: Mouw, Saar Aan:&nbsp;Wieger Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1939-08-05 Onderwerp: ‘zwaar bedankt voor je brief’; over het postadres; het is op kantoor meegevallen; benieuwd hoe de foto's geworden zijn; van O. negatieven ontvangen…; over correspondentie; A.J.C.- kampen in Rijssen en Havelte; over in de smaak vallen, liefde en verloving; nieuw adres, bij haar zus ingetrokken…

Van: Mouw, Saar Aan:&nbsp;Wieger Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1939-08-05 Onderwerp: ‘zwaar bedankt voor je brief’; over het postadres; het is op kantoor meegevallen; benieuwd hoe de foto's geworden zijn; van O. negatieven ontvangen…; over correspondentie; A.J.C.- kampen in Rijssen en Havelte; over in de smaak vallen, liefde en verloving; nieuw adres, bij haar zus ingetrokken…

Brief van Saar Mouw aan Wieger vanuit Amsterdam

Van: Buijvoets, G.&nbsp; Aan: Stertzenbach, W.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1945-08-07&nbsp; Onderwerp: Crematorium Westerbork, vernietiging archief en andere bescheiden door de Duitse bezetter van kamp Westerbork, waardoor Werner niets meer terug zal kunnen krijgen.

Van: Buijvoets, G.&nbsp; Aan: Stertzenbach, W.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1945-08-07&nbsp; Onderwerp: Crematorium Westerbork, vernietiging archief en andere bescheiden door de Duitse bezetter van kamp Westerbork, waardoor Werner niets meer terug zal kunnen krijgen.

Brief van G. Buijvoets aan Werner Stertzenbach vanuit kamp Westerbork

Briefkaart Van: Jong, de, Henk Aan: Kwieser, Henri Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-12 Onderwerp: Henk heeft een pakje klaargemaakt met tomaten, perziken en limonade. Hij hoopt dat Stella snel naar huis komt. Gelukkig zijn Man en Gré nog in Amsterdam. Henk vraagt of Henri vanwege zijn werkzaamheden voor de Joodse Raad weer naar Amsterdam komt.&nbsp;

Briefkaart Van: Jong, de, Henk Aan: Kwieser, Henri Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-12 Onderwerp: Henk heeft een pakje klaargemaakt met tomaten, perziken en limonade. Hij hoopt dat Stella snel naar huis komt. Gelukkig zijn Man en Gré nog in Amsterdam. Henk vraagt of Henri vanwege zijn werkzaamheden voor de Joodse Raad weer naar Amsterdam komt.&nbsp;

Briefkaart van Henk de Jong aan Henri Kwieser vanuit Amsterdam

Van: de Burgerlijke Stand Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam Datum: 1948-02-23 Onderwerp: overlijden van Jacob Isaäk Polak.

Van: de Burgerlijke Stand Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam Datum: 1948-02-23 Onderwerp: overlijden van Jacob Isaäk Polak.

Uittreksel uit de Burgerlijke Stand van Amsterdam betreft het overlijden van Helena Lam-Mulder Kanter

Van: Stranders, Louis Aan: Gosschalk, familie, Cor, Jo en kinderen Datum: 1943-01-22 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: de kinderen zijn uit het ziekenhuis, vervolgens breekt er roodvonk in hun barak uit (de barak is nu voor 10 dagen in quarantaine). De toestand in het kamp is gespannen. Het Apeldoornsche Bosch is leeggehaald. ‘s Nachts komen transporten met zieken uit Amsterdam. De schrijver heeft voor de derde keer een keelontsteking. De komende nacht gaat een transport met zieken naar Polen. Er gaan sterke geruchten dat er ook mensen naar het nieuwe kamp in Vught gaan. Vanaf heden gaat alles onder censuur. Deze brief zal illegaal het kamp uitgaan. Uit de ziekenbarak van de schrijver zullen de volgende dag 50 zieken op transport gaan (oude mensen, hulpbehoeftigen, blinden, zware hartpatiënten...) Onze enige zorg is hoe uit deze chaos te komen. Uit het Apeldoornsche Bosch zijn rechtstreeks ongeveer 1100 mensen op transport gesteld met 50 man personeel. Ze zijn in veewagens vervoerd. Ze zijn slechter behandeld dan beesten en zonder dekens op transport gegaan. ’s Avonds om tien uur is het begonnen en 's morgens om vijf uur was het klaar. Ieder nuchter mens kan begrijpen wat er met deze mensen gaat gebeuren… Wat onze kansen betreft gaat er loos alarm dat er 2000 mensen zullen blijven, waaronder de Alte kampbewoners (1000 personen)…het ziekenhuispersoneel staat waarschijnlijk niet ongunstig. Een gedeelte blijft hier en de rest gaat naar Vught. Definitief is nog niets…

Van: Stranders, Louis Aan: Gosschalk, familie, Cor, Jo en kinderen Datum: 1943-01-22 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: de kinderen zijn uit het ziekenhuis, vervolgens breekt er roodvonk in hun barak uit (de barak is nu voor 10 dagen in quarantaine). De toestand in het kamp is gespannen. Het Apeldoornsche Bosch is leeggehaald. ‘s Nachts komen transporten met zieken uit Amsterdam. De schrijver heeft voor de derde keer een keelontsteking. De komende nacht gaat een transport met zieken naar Polen. Er gaan sterke geruchten dat er ook mensen naar het nieuwe kamp in Vught gaan. Vanaf heden gaat alles onder censuur. Deze brief zal illegaal het kamp uitgaan. Uit de ziekenbarak van de schrijver zullen de volgende dag 50 zieken op transport gaan (oude mensen, hulpbehoeftigen, blinden, zware hartpatiënten...) Onze enige zorg is hoe uit deze chaos te komen. Uit het Apeldoornsche Bosch zijn rechtstreeks ongeveer 1100 mensen op transport gesteld met 50 man personeel. Ze zijn in veewagens vervoerd. Ze zijn slechter behandeld dan beesten en zonder dekens op transport gegaan. ’s Avonds om tien uur is het begonnen en 's morgens om vijf uur was het klaar. Ieder nuchter mens kan begrijpen wat er met deze mensen gaat gebeuren… Wat onze kansen betreft gaat er loos alarm dat er 2000 mensen zullen blijven, waaronder de Alte kampbewoners (1000 personen)…het ziekenhuispersoneel staat waarschijnlijk niet ongunstig. Een gedeelte blijft hier en de rest gaat naar Vught. Definitief is nog niets…

Brief van Louis Stranders aan de familie Gosschalk vanuit kamp Westerbork

Brief Van: Ina Aan: Jong-Cohen, de, Estella Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-23 Onderwerp: Ina schrijft dat Henk zich gisteren bij de Joodse Raad heeft moeten melden met zijn papieren wat volgens haar een bewijs is dat ze met Stella's geval bezig zijn. Manuel en Gretha moeten morgen ook naar Westerbork. Met enveloppe

Brief Van: Ina Aan: Jong-Cohen, de, Estella Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-23 Onderwerp: Ina schrijft dat Henk zich gisteren bij de Joodse Raad heeft moeten melden met zijn papieren wat volgens haar een bewijs is dat ze met Stella's geval bezig zijn. Manuel en Gretha moeten morgen ook naar Westerbork. Met enveloppe

Brief van Ina aan Estella de Jong-Cohen vanuit Amsterdam

Brief Van: Jong, de, H. Aan: Stella ( Jong-Cohen, de, Estella) Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-11 Onderwerp: Henk wil graag wat opsturen naar Stella, maar er is veel schaarste. Hij hoopt dat ze snel naar huis kan komen. Met enveloppe

Brief Van: Jong, de, H. Aan: Stella (Jong-Cohen, de, Estella) Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-11 Onderwerp: Henk wil graag wat opsturen naar Stella, maar er is veel schaarste. Hij hoopt dat ze snel naar huis kan komen. Met enveloppe

Brief van H. de Jong aan Estella de Jong-Cohen vanuit Amsterdam

Lagersonderbefehl&nbsp; Datum: 1943-10-19&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Besmettelijke ziekten; verkeer tussen kamp en buitenwereld; bepalingen interne kampleven Blz.: 5 Gelijk aan inv.nr.: 20-64

Lagersonderbefehl&nbsp; Datum: 1943-10-19&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Besmettelijke ziekten; verkeer tussen kamp en buitenwereld; bepalingen interne kampleven Blz.: 5 Gelijk aan inv.nr.: 20-64

Lagersonderbefehl betreffende besmettelijke ziekten

Van: Roos-Gosschalk, H. Aan: Annie en gezin Plaats: Deventer Datum: 1942-02-07 Onderwerp: de (verjaardag) brief is wat te laat, nu pas de gelegenheid; (voedsel) schaarste in de stad; is Ep nog in Holland?; kolen schaarste, hout gekocht en een speciaal kacheltje in de huiskamer geplaatst; waterleidingen bevroren, water komt uit de kelder; Henriette mag geen huishoudelijke hulp meer hebben; haar man mag nog wel reizen, maar het is moeilijk. Hij mag geen gebruik maken van de wachtkamer; kinderen als drie weken niet naar school vanwege de kolen schaarste. Henriette heeft wel veel aan hun als hulp….

Van: Roos-Gosschalk, H. Aan: Annie en gezin Plaats: Deventer Datum: 1942-02-07 Onderwerp: de (verjaardag) brief is wat te laat, nu pas de gelegenheid; (voedsel) schaarste in de stad; is Ep nog in Holland?; kolen schaarste, hout gekocht en een speciaal kacheltje in de huiskamer geplaatst; waterleidingen bevroren, water komt uit de kelder; Henriette mag geen huishoudelijke hulp meer hebben; haar man mag nog wel reizen, maar het is moeilijk. Hij mag geen gebruik maken van de wachtkamer; kinderen als drie weken niet naar school vanwege de kolen schaarste. Henriette heeft wel veel aan hun als hulp….

Brief van Henriette Roos-Gosschalk aan Annie, Ep en Janny vanuit Deventer

Registratiekaart Van: Nijstad, Samuel Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-09-10 Met vermelding van het aan hem toegekende registratienummer (KENN-Nummer).

Registratiekaart Van: Nijstad, Samuel Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-09-10 Met vermelding van het aan hem toegekende registratienummer (KENN-Nummer).

Registratiekaart

Van: Landessekretariaat der VVN-Bayern&nbsp; Aan: Stertzenbach, Werner (hoofdredacteur ‘Die Tat’) Datum: 1964-03-03 Onderwerp: dank voor informatie over voormalig kampcommandant Erich Deppner.

Van: Landessekretariaat der VVN-Bayern&nbsp; Aan: Stertzenbach, Werner (hoofdredacteur ‘Die Tat’) Datum: 1964-03-03 Onderwerp: dank voor informatie over voormalig kampcommandant Erich Deppner.

Brief Landessekretariaat der VVN-Bayern aan de redactie van Die Tat

Van: Levie, Jacob (Jaap) (via Emigratieburo kamp Westerbork) Aan: de Leve, J. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-11 Onderwerp: zend stukken gescheiden van de kerk en doopbrief.

Van: Levie, Jacob (Jaap) (via Emigratieburo kamp Westerbork) Aan: de Leve, J. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-11 Onderwerp: zend stukken gescheiden van de kerk en doopbrief.

Briefkaart van Jacob Levie aan J. de Leve vanuit kamp Westerbork

Foto van personeel van het Interneringskamp voor een maaltijd bijeen zittend in het Casino.&nbsp; Op de achterkant staat met potlood genoteerd: ‘H. Kraay 22 foto’s + 8 (niet bet.)'. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947

Foto van personeel van het Interneringskamp voor een maaltijd bijeen zittend in het Casino.&nbsp; Op de achterkant staat met potlood genoteerd: ‘H. Kraay 22 foto’s + 8 (niet bet.)'. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947

Foto met personeelsleden van het Interneringskamp tijdens een maaltijd

Van: Fuldauer, Henri Aan: Espinosa, L.J. Plaats: Westerbork, kamp, barak 72 Datum: 1943-05-21 Onderwerp: Bruintje (zijn echtgenote) is doorgestuurd, vanuit het ziekenhuis naar Polen. Ze heeft hem het leven heel moeilijk gemaakt, steeds maar malen en tekeer gaan. Als ze meer geduld had gehad en zich gewoon had gedragen…; zijn eigen zaak is nog gaande, vraagt veel geduld; een mes nodig om brood te snijden…

Van: Fuldauer, Henri Aan: Espinosa, L.J. Plaats: Westerbork, kamp, barak 72 Datum: 1943-05-21 Onderwerp: Bruintje (zijn echtgenote) is doorgestuurd, vanuit het ziekenhuis naar Polen. Ze heeft hem het leven heel moeilijk gemaakt, steeds maar malen en tekeer gaan. Als ze meer geduld had gehad en zich gewoon had gedragen…; zijn eigen zaak is nog gaande, vraagt veel geduld; een mes nodig om brood te snijden…

Briefkaart van Henri Fuldauer aan de familie L.J. Espinosa vanuit kamp Westerbork

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1942-02-03 Onderwerp: bezoek aan Amsterdam op 23 februari; onrust in het kamp; nieuwe kamporders en nieuwe bewoners; er wordt nog gebouwd. In Duitsland is een aantal steden Jodenvrij verklaard. Gaat het in Nederland ook deze kant op vraagt Werner zich af; zware werkdag in een winterlandschap, vergelijking met het front.&nbsp;

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1942-02-03 Onderwerp: bezoek aan Amsterdam op 23 februari; onrust in het kamp; nieuwe kamporders en nieuwe bewoners; er wordt nog gebouwd. In Duitsland is een aantal steden Jodenvrij verklaard. Gaat het in Nederland ook deze kant op vraagt Werner zich af; zware werkdag in een winterlandschap, vergelijking met het front.&nbsp;

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Nota voor vervoer van joden. Datum: 1942-10-09 Plaats: Coevorden Betreft vervoer met 3 autobussen en 1 trailer van Coevorden naar Hooghalen. Het vervoer van deze groep vond op 3 oktober 1942 plaats.

Nota voor vervoer van joden. Datum: 1942-10-09 Plaats: Coevorden Betreft vervoer met 3 autobussen en 1 trailer van Coevorden naar Hooghalen. Het vervoer van deze groep vond op 3 oktober 1942 plaats.

Nota voor het vervoer van Joden uit Coevorden naar Hooghalen

Van: Stranders, Louis en (Stranders-Hartog, Rosette, de) Aan: Gosschalk, familie Datum: 1942-12-10 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: inhoud zie de brieven: 16290-07 en 16290-09

Van: Stranders, Louis en (Stranders-Hartog, Rosette, de) Aan: Gosschalk, familie Datum: 1942-12-10 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: inhoud zie de brieven: 16290-07 en 16290-09

Brief van Louis en Rosette Stranders aan familie Gosschalk vanuit kamp Westerbork

Van: Stranders, Betty ( via dochter) Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-02-18 (poststempel) Plaats: Westerbork, kamp, barak 36 Onderwerp: pakket ontvangen.

Van: Stranders, Betty ( via dochter) Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-02-18 (poststempel) Plaats: Westerbork, kamp, barak 36 Onderwerp: pakket ontvangen.

Briefkaart van familie Stranders aan familie Gosschalk vanuit kamp Westerbork

Van: Lies en Meijer Aan: Visser, Asser Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-13 Onderwerp: omstandigheden in Amsterdam en wat de schrijvers te weten zijn gekomen over het verblijf van Asser in kamp Westerbork.

Van: Lies en Meijer Aan: Visser, Asser Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-13 Onderwerp: omstandigheden in Amsterdam en wat de schrijvers te weten zijn gekomen over het verblijf van Asser in kamp Westerbork.

Brief van Lies en Meijer aan Asser Visser vanuit Amsterdam

Van: Klein, Jaap en Levit, Ben Aan: Kampinga, J. Plaats: Bergentheim, Joods werkkamp Kloosterhaar Datum: 1942-07-26 Onderwerp: gedrag en naamsverwisseling van kampgenoot Jacob Klein; de doctoren weten niet wat te doen met hem; ondanks alle ellende is het gevoel voor humor in het kamp nog niet verdwenen….

Van: Klein, Jaap en Levit, Ben Aan: Kampinga, J. Plaats: Bergentheim, Joods werkkamp Kloosterhaar Datum: 1942-07-26 Onderwerp: gedrag en naamsverwisseling van kampgenoot Jacob Klein; de doctoren weten niet wat te doen met hem; ondanks alle ellende is het gevoel voor humor in het kamp nog niet verdwenen….

Brief van Jaap aan J. Kampinga vanuit het Joodse werkkamp Kloosterhaar

Groepsfoto in kamp Westerbork Plaats: Westerbork, kamp (Centraal Vluchtelingenkamp) Datum: 1941-06 Moritz Walter (1908) is de onderste persoon op de foto.

Groepsfoto in kamp Westerbork Plaats: Westerbork, kamp (Centraal Vluchtelingenkamp) Datum: 1941-06 Moritz Walter (1908) is de onderste persoon op de foto.

Foto van Moritz Walter en medebewoners in Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Een uit 4 pagina's bestaand eenmalig satirische publicatie Tekeningen: W. Löwenhardt. Titel: Blue Band Nieuws, 10 dec. 1942 Medewerkers: mr. Ph. Les, W. Löwenhardt, J. Tailleur, L.de Wijze.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-12-10

Een uit 4 pagina's bestaand eenmalig satirische publicatie Tekeningen: W. Löwenhardt. Titel: Blue Band Nieuws, 10 dec. 1942 Medewerkers: mr. Ph. Les, W. Löwenhardt, J. Tailleur, L.de Wijze.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-12-10

Tijdschrift met de titel 'Blue Band Nieuws', satirisch nieuws uit kamp Westerbork

Brief Van: Jong, de, H. Aan: Jong-Cohen, de, Estella&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-14 Onderwerp:&nbsp;Henk schrijft hoe hij alleen het huishouden doet nu Stella er niet is. Hij hoopt op een brief van haar.&nbsp; Met enveloppe

Brief Van: Jong, de, H. Aan: Jong-Cohen, de, Estella&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-14 Onderwerp:&nbsp;Henk schrijft hoe hij alleen het huishouden doet nu Stella er niet is. Hij hoopt op een brief van haar.&nbsp; Met enveloppe

Religieus leven kamp Westerbork

Joodse huwelijken kamp Westerbork

Van: Stranders, Louis Aan: Gosschalk, familie Datum: 1943-02-18 (poststempel) Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: ziekenhuisbroeder Louis geeft een adreswijziging door. Oud adres barak 36, zaal 3 en nieuw adres Duitsland. Datum van ingang 16 februari 1943.

Van: Stranders, Louis Aan: Gosschalk, familie Datum: 1943-02-18 (poststempel) Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: ziekenhuisbroeder Louis geeft een adreswijziging door. Oud adres barak 36, zaal 3 en nieuw adres Duitsland. Datum van ingang 16 februari 1943.

Adreswijziging van Louis Stranders aan familie Gosschalk vanuit kamp Westerbork

Akte opgemaakt om de scheiding van tafel en bed van Leon Querido en Alida Kalse te niet te doen

Van: (Waterman), Mirjam,&nbsp; Aan: vrienden&nbsp; Datum: 1944/05 Onderwerp: vraag om diverse spullen, over arrestatie, verhoor en achtergebleven spullen, waaronder 2 koffers in Utrecht en een fiets op het Centraal Station in Amsterdam. &nbsp;

Van: (Waterman), Mirjam,&nbsp; Aan: vrienden&nbsp; Datum: 1944/05 Onderwerp: vraag om diverse spullen, over arrestatie, verhoor en achtergebleven spullen, waaronder 2 koffers in Utrecht en een fiets op het Centraal Station in Amsterdam. &nbsp;

Brief van Mirjam Waterman aan vrienden vanuit kamp Westerbork

Van: Stranders, B.( Betty, op naam van de dochter) Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-02 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: pakket ontvangen. Dank.

Van: Stranders, B.( Betty, op naam van de dochter) Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-02 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: pakket ontvangen. Dank.

Briefkaart van familie Stranders aan J. Gosschalk vanuit kamp Westerbork

Van: Staatsbosbeheer&nbsp; Aan: houtvester in de houtvesterij Assen&nbsp; Plaats: Utrecht&nbsp; Datum: 1949-05-03&nbsp; Onderwerp: plaatsing monument (verzetsgraf) in de boswachterij Hooghalen.

Van: Staatsbosbeheer&nbsp; Aan: houtvester in de houtvesterij Assen&nbsp; Plaats: Utrecht&nbsp; Datum: 1949-05-03&nbsp; Onderwerp: plaatsing monument (verzetsgraf) in de boswachterij Hooghalen.

Brief van Staatsbosbeheer aan de houtvester in de houtvesterij Assen

Van: de bewoners van barak 11B Aan: Stern, Samson Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-03-05 Onderwerp: verjaardagskaart voor Sam Stern van zijn barakgenoten, het echtpaar Hollaender-Fuchs; muziek, accordeon; houthakken; voetballen; gamellen uit de centrale keuken met eten voor de bewoners van de barak. De tekeningen zijn gemaakt door Alexander Hollaender

Van: de bewoners van barak 11B Aan: Stern, Samson Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-03-05 Onderwerp: verjaardagskaart voor Sam Stern van zijn barakgenoten, het echtpaar Hollaender-Fuchs; muziek, accordeon; houthakken; voetballen; gamellen uit de centrale keuken met eten voor de bewoners van de barak. De tekeningen zijn gemaakt door Alexander Hollaender

Gelukwens voor de Sam Stern voor zijn 26ste verjaardag

Voedselvoorziening kamp Westerbork

Smokkelen voedsel naar kamp Westerbork

Van: N.C.I.M. Aan: de commandant van kamp Westerbork Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05 Onderwerp: vermissing van persoonsbewijs is overlegd. Betrouwbaarheidsonderzoek is afgerond.&nbsp;

Van: N.C.I.M. Aan: de commandant van kamp Westerbork Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05 Onderwerp: vermissing van persoonsbewijs is overlegd. Betrouwbaarheidsonderzoek is afgerond.&nbsp;

Bewijs dat Abraham Querido het betrouwbaarheidsonderzoek goed heeft doorstaan

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1942-04 Onderwerp: bezoek van Stella aan Werner, ze logeert in Hooghalen; over Werner en Stella (verliefdheid) en over hun onzekere toekomst.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1942-04 Onderwerp: bezoek van Stella aan Werner, ze logeert in Hooghalen; over Werner en Stella (verliefdheid) en over hun onzekere toekomst.

Joodse werkkampen

Joods werkkamp de Fledders

Barak met spelende kinderen Getekend door: Birman, Otto Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Spelende kinderen voor een familiebarak.

Barak met spelende kinderen Getekend door: Birman, Otto Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Spelende kinderen voor een familiebarak.

Tekening, aquarel van een familie barak en spelende kinderen getekend door Otto Birman

Toegangsbewijs voor Gans, Regina t.b.v. de feestavond op 1946-04-16 in de Grote Zaal.&nbsp; Geldig van 1946-04-16 tot 1946-04-17&nbsp; Bijz.: Schenkster was op bezoek in het kamp.

Toegangsbewijs voor Gans, Regina t.b.v. de feestavond op 1946-04-16 in de Grote Zaal.&nbsp; Geldig van 1946-04-16 tot 1946-04-17&nbsp; Bijz.: Schenkster was op bezoek in het kamp.

Bewijs van toegang voor een feestavond in kamp Westerbork

Van: Gemeente Amsterdam, Bureau Joodse Inkwartiering Aan: Bonn, S Plaats: Amsterdam Datum: 1942-03-29 Onderwerp: wenst vrijstelling van inkwartiering van Joodse evacués om medische redenen; een attest is hiervoor nodig.&nbsp;

Van: Gemeente Amsterdam, Bureau Joodse Inkwartiering Aan: Bonn, S Plaats: Amsterdam Datum: 1942-03-29 Onderwerp: wenst vrijstelling van inkwartiering van Joodse evacués om medische redenen; een attest is hiervoor nodig.&nbsp;

Brief van de Gemeente Amsterdam, Bureau Joodse Inkwartiering aan S. Bonn

Uittreksel uit het persoonsbewijs Van: Bosman, Alexander Datum: 1944-06-14 Plaats: Westerbork, kamp Met pasfoto, stempels, leges en stempel J

Uittreksel uit het persoonsbewijs Van: Bosman, Alexander Datum: 1944-06-14 Plaats: Westerbork, kamp Met pasfoto, stempels, leges en stempel J

Uittreksel uit het persoonsbewijs van Alexander Bosman

Van: het Rode Kruis, Informatiebureau Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1949-02-25 Onderwerp: informatie over Roosje Querido-Lever.

Van: het Rode Kruis, Informatiebureau Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1949-02-25 Onderwerp: informatie over Roosje Querido-Lever.

Verklaring van het Rode Kruis over het lot van Roosje Querido-Lever

Van: Mouw, Saar Aan: Wieger Plaats: Amsterdam Datum: 1939-10-22 Onderwerp: een brief gekregen; na 14 dagen heeft Wieger weer iets van zich laten horen; niet schrijven als je het als een verplichting voelt; de knoop doorhakken?; het weekend is niet door gegaan, misschien met Kerst 'als je nog iets voor mij voelt’?; met Kerst gaat ze nu naar een kamp van de Natuurvrienden. Ze vraagt aan Wieger of hij dan ook komt? financieel kunnen ze het verschil delen. Ze wil zelf er ook een paar dagen uit, dus voor haar is een bezoek van Wieger aan Amsterdam niet direct een optie meer; haar reactie als ze een uitnodiging had gekregen voor de bruiloft van Wieger zijn broer…

Van: Mouw, Saar Aan: Wieger Plaats: Amsterdam Datum: 1939-10-22 Onderwerp: een brief gekregen; na 14 dagen heeft Wieger weer iets van zich laten horen; niet schrijven als je het als een verplichting voelt; de knoop doorhakken?; het weekend is niet door gegaan, misschien met Kerst 'als je nog iets voor mij voelt’?; met Kerst gaat ze nu naar een kamp van de Natuurvrienden. Ze vraagt aan Wieger of hij dan ook komt? financieel kunnen ze het verschil delen. Ze wil zelf er ook een paar dagen uit, dus voor haar is een bezoek van Wieger aan Amsterdam niet direct een optie meer; haar reactie als ze een uitnodiging had gekregen voor de bruiloft van Wieger zijn broer…

Van: van Bergen, Isaac Aan: van Bergen-Diamant, Nora Plaats: Buchenwald Datum: 1942 Onderwerp: kampnummer 2317, Block 22.

Van: van Bergen, Isaac Aan: van Bergen-Diamant, Nora Plaats: Buchenwald Datum: 1942 Onderwerp: kampnummer 2317, Block 22.

Enveloppe beschreven door Isaac van Bergen aan Nora van bergen-Diamant vanuit Buchenwald

Van: Mouw, Saar Aan:&nbsp;Wieger Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1939-12-19 Onderwerp: Wieger kan niet in Oisterwijk terecht; optie misschien daar eten en in de buurt een slaapplaats zien te vinden; ze is door al het gedoe nog niet in de stemming voor het kamp; wacht op zijn antwoord, wanneer zullen ze elkaar weer zien…

Van: Mouw, Saar Aan:&nbsp;Wieger Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1939-12-19 Onderwerp: Wieger kan niet in Oisterwijk terecht; optie misschien daar eten en in de buurt een slaapplaats zien te vinden; ze is door al het gedoe nog niet in de stemming voor het kamp; wacht op zijn antwoord, wanneer zullen ze elkaar weer zien…

Oorlogsbelevenissen van Augusta Nathan-Cohn, 1946-01 In 1933 vlucht Augusta met haar gezin naar Spanje. De burgeroorlog dwingt hun tot een verdere vlucht naar België en Nederland. Augusta blijft in een ziekenhuis achter als haar gezin in november 1942 naar Westerbork wordt gestuurd. Augusta volgt in februari 1943. Het gezin slaagt erin tot september 1943 in Westerbork te blijven. Augusta moet met haar man en jongste zoon op transport. Haar oudste zoon mag in het ziekenhuis van het kamp achterblijven en slaagt erin tot de bevrijding in kamp Westerbork te blijven. In Auschwitz wordt Augusta geselecteerd in tegenstelling tot haar man en zoon. Ze vangt nog een glimp van hun op en zal ze voor het laatst zien. Voor Augusta volgt een lange weg van overleven.&nbsp;

Oorlogsbelevenissen van Augusta Nathan-Cohn, 1946-01 In 1933 vlucht Augusta met haar gezin naar Spanje. De burgeroorlog dwingt hun tot een verdere vlucht naar België en Nederland. Augusta blijft in een ziekenhuis achter als haar gezin in november 1942 naar Westerbork wordt gestuurd. Augusta volgt in februari 1943. Het gezin slaagt erin tot september 1943 in Westerbork te blijven. Augusta moet met haar man en jongste zoon op transport. Haar oudste zoon mag in het ziekenhuis van het kamp achterblijven en slaagt erin tot de bevrijding in kamp Westerbork te blijven. In Auschwitz wordt Augusta geselecteerd in tegenstelling tot haar man en zoon. Ze vangt nog een glimp van hun op en zal ze voor het laatst zien. Voor Augusta volgt een lange weg van overleven.&nbsp;

Verslag van Augusta Nathan-Cohn over haar vlucht uit Duitsland en het overleven van verschillende kampen

Joodse mannen werkzaam in de tuindienst (Gartenbaugruppe).&nbsp; De opziener Snater is niet-joods en staat geheel links. Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1940.&nbsp;

Joodse mannen werkzaam in de tuindienst (Gartenbaugruppe).&nbsp; De opziener Snater is niet-joods en staat geheel links. Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1940.&nbsp;

Joodse vluchtelingen werkzaam in de tuindienst in Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam/Den Haag Datum: 1942-09-25&nbsp; Onderwerp: commissie zakelijke belangen; huispersoneel; &nbsp;vrijstelling van gemengd-gehuwde Joden; oproeping voor keuring voor de werkverschaffing; geloof; Expositur.

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam/Den Haag Datum: 1942-09-25&nbsp; Onderwerp: commissie zakelijke belangen; huispersoneel; &nbsp;vrijstelling van gemengd-gehuwde Joden; oproeping voor keuring voor de werkverschaffing; geloof; Expositur.

Bulletin nummer 14 van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag

Van: Groenheim, Manuel, Louis Aan: Meyer, Jo Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-31 Onderwerp: pakket ontvangen, hartelijk dank…

Van: Groenheim, Manuel, Louis Aan: Meyer, Jo Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-31 Onderwerp: pakket ontvangen, hartelijk dank…

Briefkaart van Maurits de Groot aan zijn oom Samuel de Groot vanuit kamp Westerbork

Personen