In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van: Bijzonder Gerechtshof te Leeuwarden&nbsp; Aan: Stertzenbach, Werner Plaats: Assen Datum: 1948-12-16 Onderwerp: de asresten van de in september 1943 gefusilleerde en in het crematorium van kamp Westerbork verbrande lijken van verzetsstrijders (10 personen) zijn achter het crematorium begraven. Werner was hier getuige van. De plek was tot het moment van het schrijven de brief nog niet getraceerd.

Van: Bijzonder Gerechtshof te Leeuwarden&nbsp; Aan: Stertzenbach, Werner Plaats: Assen Datum: 1948-12-16 Onderwerp: de asresten van de in september 1943 gefusilleerde en in het crematorium van kamp Westerbork verbrande lijken van verzetsstrijders (10 personen) zijn achter het crematorium begraven. Werner was hier getuige van. De plek was tot het moment van het schrijven de brief nog niet getraceerd.

Brief van Advocaat-Fiscaal Jhr. Mr. J.E. Ranitz aan Werner Stertzenbach

Van: Bevolkingsregister Aan: wie het betreft Plaats: Utrecht Datum: 1942-06-24 Onderwerp: Leon Querido is geen lid van een kerkgemeenschap. Zijn vrouw is katholiek. Document is aangevraagd in het kader van afstammingsonderzoek.

Van: Bevolkingsregister Aan: wie het betreft Plaats: Utrecht Datum: 1942-06-24 Onderwerp: Leon Querido is geen lid van een kerkgemeenschap. Zijn vrouw is katholiek. Document is aangevraagd in het kader van afstammingsonderzoek.

Informatie over de kerkelijke gezindte van Leon Querido en zijn vrouw

Plaatsen in kamp Westerbork

Bakkerij kamp Westerbork

Van: Enthoven-van Lier; H.S.C.C. Aan: Enthoven-Croll, J. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-10 Onderwerp: gisteren kwam er een brief binnen, die ze nu mooi kan beantwoorden; ze feliciteert haar kleinkind en hoopt dat zij naar de Kees Boeken school kan gaan; Carla woont in de naastliggende barak; hun ramen vlak tegenover elkaar; ze hebben veel gezelligheid aan elkaar. Ze is hoofdverpleegster…; ze eet droog geroosterd brood, ze heeft niets meer; gelukkig veel tomaten en komkommers te krijgen; het is al tien dagen mooi weer; doop- en trouwcontracten liggen in Nederlands-Indië; haar ouders zijn in 1864 in Zaltbommel getrouwd; haar vader en Henriette zijn gelijktijdig in 1903 gedoopt te Deli; ook nog andere gegevens die kunnen helpen…

Van: Enthoven-van Lier; H.S.C.C. Aan: Enthoven-Croll, J. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-10 Onderwerp: gisteren kwam er een brief binnen, die ze nu mooi kan beantwoorden; ze feliciteert haar kleinkind en hoopt dat zij naar de Kees Boeken school kan gaan; Carla woont in de naastliggende barak; hun ramen vlak tegenover elkaar; ze hebben veel gezelligheid aan elkaar. Ze is hoofdverpleegster…; ze eet droog geroosterd brood, ze heeft niets meer; gelukkig veel tomaten en komkommers te krijgen; het is al tien dagen mooi weer; doop- en trouwcontracten liggen in Nederlands-Indië; haar ouders zijn in 1864 in Zaltbommel getrouwd; haar vader en Henriette zijn gelijktijdig in 1903 gedoopt te Deli; ook nog andere gegevens die kunnen helpen…

Brief van Henriette Enthoven-van Lier aan de familie Enthoven-Croll vanuit kamp Westerbork

Van: Koker-de Beer, B. Aan: J. van… Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: nog niets gehoord of ontvangen; op korte termijn sturen wat ze vraagt, vanaf 15-12 kan ze nog maar 1 keer in de zes weken een pakket ontvangen; ze geeft een opsomming; ze werkt in de zooltjesfabriek; in haar barak zitten ongeveer 300 vrouwen, onder andere gemengd-gehuwden, die zonder ster liepen of zich niet op tijd hadden aangemeld; ze ziet verschillende bekenden; het eten is voor haar voldoende, maar eenzijdig; over Jacques…

Van: Koker-de Beer, B. Aan: J. van… Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: nog niets gehoord of ontvangen; op korte termijn sturen wat ze vraagt, vanaf 15-12 kan ze nog maar 1 keer in de zes weken een pakket ontvangen; ze geeft een opsomming; ze werkt in de zooltjesfabriek; in haar barak zitten ongeveer 300 vrouwen, onder andere gemengd-gehuwden, die zonder ster liepen of zich niet op tijd hadden aangemeld; ze ziet verschillende bekenden; het eten is voor haar voldoende, maar eenzijdig; over Jacques…

Brief van B. Koker-de Beer aan J. van...vanuit kamp Westerbork

Personen