In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: zicht op de omgeving van de weg en het smalspoor tussen het kamp en het Oranjekanaal.&nbsp;

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: zicht op de omgeving van de weg en het smalspoor tussen het kamp en het Oranjekanaal.&nbsp;

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Van: tante Mien en oom Jan (vader en moeder) Aan: Hanneke Plaats: Datum: 1945-01-16 Onderwerp: van Trudel gehoord dat ze een brief mochten schrijven; het was een schok voor haar ouders toen ze hoorden dat Hanneke in september 1944 Westerbork had moeten verlaten; over het leven van haar ouders, anderen en de oorlogsomstandigheden ((voedsel-)schaarste) in Nederland; in Brabant zitten nu de Engelsen…

Van: tante Mien en oom Jan (vader en moeder) Aan: Hanneke Plaats: Datum: 1945-01-16 Onderwerp: van Trudel gehoord dat ze een brief mochten schrijven; het was een schok voor haar ouders toen ze hoorden dat Hanneke in september 1944 Westerbork had moeten verlaten; over het leven van haar ouders, anderen en de oorlogsomstandigheden ((voedsel-)schaarste) in Nederland; in Brabant zitten nu de Engelsen…

Brief van tante Mien en oom Jan aan Hanneke

Plaatsen in kamp Westerbork

Ziekenhuisbarakken

Tandarts

Diëtiek

Orthopedische instrumentenmakerij

Pedicure

Apotheek

Medisch laboratorium

Polikiniek

Kinderafdeling

Van: Vader&nbsp; Aan: Kinderen en kleindochter&nbsp; Plaats: Kamp Bruinhorst Datum: 1942 (juli-september) Onderwerp: Beschrijving situatie in kamp Bruinhorst. Josua heeft via de post wat geld ontvangen en in de kantine verschillende dingen ervoor gekocht. Er is weinig vrije tijd. s' Morgens vroeg op, vijf kwartier lopen na de werkplek en terug in het kamp moet er worden geëxerceerd, schoongemaakt en aardappelen worden geschild…&nbsp;

Van: Vader&nbsp; Aan: Kinderen en kleindochter&nbsp; Plaats: Kamp Bruinhorst Datum: 1942 (juli-september) Onderwerp: Beschrijving situatie in kamp Bruinhorst. Josua heeft via de post wat geld ontvangen en in de kantine verschillende dingen ervoor gekocht. Er is weinig vrije tijd. s' Morgens vroeg op, vijf kwartier lopen na de werkplek en terug in het kamp moet er worden geëxerceerd, schoongemaakt en aardappelen worden geschild…&nbsp;

Brief van J. Viool aan zijn kinderen en kleinkinderen vanuit het Joodse werkkamp Bruinhorst

Van: Zentralstelle für Jüdische Auswanderung Amsterdam&nbsp; Aan:&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1942-09-28&nbsp; Onderwerp: oproep om op 1 oktober op het bureau te verschijnen voor terugstelling van Arbeitseinsatz.

Van: Zentralstelle für Jüdische Auswanderung Amsterdam&nbsp; Aan:&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1942-09-28&nbsp; Onderwerp: oproep om op 1 oktober op het bureau te verschijnen voor terugstelling van Arbeitseinsatz.

Brief van de Zentralstelle fur judische Auswanderung Amsterdam

Aan: de Expositur Onderwerp: verzoek om vrijstelling van het gezin Meents-Klerekoper. Datum: 1943-05

Aan: de Expositur Onderwerp: verzoek om vrijstelling van het gezin Meents-Klerekoper. Datum: 1943-05

Verzoek om vrijstelling van het gezin Meents-Klerekoper

Personen