In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Joodse werkkampen

Joods werkkamp Ybenheer

Joodse gemeenschappen in Nederland

Joodse gemeenten in Drenthe

Joodse gemeente Rolde

Joodse gemeente Hoogeveen

Joodse gemeente Meppel

Joodse gemeente Meppen

Joodse gemeente Nieuw-Amsterdam

Joodse gemeente Nieuwlande

Joodse gemeente Hollandscheveld

Joodse gemeente Borger

Joodse gemeente Coevorden

Joodse gemeente Dalen

Joodse gemeente Dwingeloo

Joodse gemeente Eelde

Joodse gemeente Assen

Joodse gemeente Smilde

Joodse gemeente Beilen

Joodse gemeente Sleen

Joodse gemeente Ruinen

Joodse gemeente Exloo

Joodse gemeente Emmen

Joodse gemeente Gieten

Joodse gemeente Weerdinge

Joodse gemeente Zuidlaren

Joodse gemeente Zuidwolde

Joodse gemeente Roswinkel

Joodse gemeente Gasselte

Joodse gemeente Valthe

Joodse gemeente Odoorn

Joodse gemeente Uffelte

Joodse gemeente Vledder

Joodse gemeente Oosterhesselen

Joodse gemeente Schoonebeek

Joodse gemeente Drouwen

Joodse gemeente Pesse

Joodse gemeente Roden

Gezondheidszorg kamp Westerbork

Bezoek ziekenhuis buiten kamp Westerbork

Geboorten kamp Westerbork

Patiënten kamp Westerbork

Verplegers kamp Westerbork

Operaties kamp Westerbork

EHBO-posten kamp Westerbork

Besmettelijke ziekten kamp Westerbork

Artsen kamp Westerbork

Geestelijke verzorging en sociale hulpverlening kamp Westerbork

Sterfte kamp Westerbork

Van: Smilde, M. Aan: Caneel-Smilde, M. Plaats: Groningen Datum: 1944-01-06 Onderwerp: pakketten; omstandigheden M. Caneel-Smilde verbleef in Westerbork, barak 65 Met stempel: Gepruft

Van: Smilde, M. Aan: Caneel-Smilde, M. Plaats: Groningen Datum: 1944-01-06 Onderwerp: pakketten; omstandigheden M. Caneel-Smilde verbleef in Westerbork, barak 65 Met stempel: Gepruft

Brief van M. Smilde aan M. Caneel-Smilde vanuit Groningen

Lagerbefehl No. 25 Datum: 1943-04-19 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Spertijd; Groepsleiding woningbureau; Wirtschaftsstelle; Kapsalon

Lagerbefehl No. 25 Datum: 1943-04-19 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Spertijd; Groepsleiding woningbureau; Wirtschaftsstelle; Kapsalon

Lagerbefehl No. 25

Van: Smilde, M. Aan: Caneel-Smilde, M. Plaats: Groningen Datum: 1943-12-29 Onderwerp: pakketten; omstandigheden M. Caneel-Smilde verbleef in Westerbork, barak 65 Met stempel: Gepruft. Met jullie wordt ook dochter Anna (1938) bedoeld.

Van: Smilde, M. Aan: Caneel-Smilde, M. Plaats: Groningen Datum: 1943-12-29 Onderwerp: pakketten; omstandigheden M. Caneel-Smilde verbleef in Westerbork, barak 65 Met stempel: Gepruft. Met jullie wordt ook dochter Anna (1938) bedoeld.

Luchtopname van de rij telescopen met linksboven de barakken van het woonoord Schattenberg.&nbsp; Plaats: Radiosterrenwacht/Woonoord Schattenberg Datum: 1968-1970.

Luchtopname van de rij telescopen met linksboven de barakken van het woonoord Schattenberg.&nbsp; Plaats: Radiosterrenwacht/Woonoord Schattenberg Datum: 1968-1970.

Foto vanuit de lucht van de radiotelescopen en het woonoord Schattenberg

Plaatsen in kamp Westerbork

Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Doorgangskamp Westerbork

Ontstaan kamp Westerbork

Ontginning gebied kamp Westerbork

Gebeurtenissen kamp Westerbork

Joelfeesten

Ontvluchtingen kamp Westerbork

Komst eerste NSB'ers Interneringskamp Westerbork

Vertrek Indische Nederlanders kamp Westerbork

Overname kamp Westerbork door de nazi's

Westerborkfilm

Vliegtuigaanvallen kamp Westerbork

Opheffing kamp Westerbork

Sluiting Interneringskamp Westerbork

Komst Indische Nederlanders kamp Westerbork

Huwelijken kamp Westerbork

Bevrijdingsacties kamp Westerbork

Landelijke razzia op Nederlandse Sinti en Roma

Polio epidemie kamp Westerbork

Verjaardagen kamp Westerbork

Leeghalen Joodse werkkampen

Komst Molukkers kamp Westerbork

Ingebruikneming Westerbork

Mishandelingen kamp Westerbork

Dolle Dinsdag kamp Westerbork

Sterilisatie-actie kamp Westerbork

Joodse feestdagen kamp Westerbork

Sabotage en verzet kamp Westerbork

Conflicten tussen Duitse en Nederlandse Joden kamp Westerbork

Executies verzetsstrijders in Westerbork

Vertrek Molukkers kamp Westerbork

Proclamatie RMS kamp Westerbork

Bezetting postkantoor door de groep Leasa

Mislukt evacuatieplan Westerbork

Bevrijding kamp Westerbork

Branden kamp Westerbork

Vrouwenmars van Westerbork

Weeshuis

Bewaking kamp Westerbork

Nederlandse politie kamp Westerbork

Politiebataljon Amsterdam kamp Westerbork

Marechaussee kamp Westerbork

Dag en nacht-Joodse werkkampen

Van: Leeven, van, A.&nbsp; Datum: 1945-02-04&nbsp; Onderwerp: Uitwisselingstransport naar Zwitserland.

Van: Leeven, van, A.&nbsp; Datum: 1945-02-04&nbsp; Onderwerp: Uitwisselingstransport naar Zwitserland.

Verklaring voor uitwisseling naar Zwitserland voor Aaron van leeven

Van: Boon, H.&nbsp; Aan: Lackrooy, Dhr.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1943-10-17&nbsp; Onderwerp: aankondiging van een bezoek in verband met de familie Katz en Betje Leeraar.

Van: Boon, H.&nbsp; Aan: Lackrooy, Dhr.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1943-10-17&nbsp; Onderwerp: aankondiging van een bezoek in verband met de familie Katz en Betje Leeraar.

Brief van H. Boon aan de heer Lackrooy vanuit Amsterdam

Verklaring van doop Gedoopt in het jaar 1813 Teunis Reinders en in 1816 Anna Harms&nbsp; Afgegeven: 1942-11-13, Dalen

Verklaring van doop Gedoopt in het jaar 1813 Teunis Reinders en in 1816 Anna Harms&nbsp; Afgegeven: 1942-11-13, Dalen

Verklaring van de Ned. Herv. Gemeente betreffende Teunis Reinders en Anna Harms

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 216 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: De Haan, Philippus geb. 04-08-50 overleden te Westerbork op 22-04-1943 op: 22-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 216 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: De Haan, Philippus geb. 04-08-50 overleden te Westerbork op 22-04-1943 op: 22-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Philippus de Haan

Specifieke groepen kampbewoners

Strafgevangenen kamp Westerbork

Ziekenhuisbarakken

Polikiniek

Kinderafdeling

Medisch laboratorium

Apotheek

Pedicure

Orthopedische instrumentenmakerij

Diëtiek

Tandarts

Verzet kamp Westerbork

Sinti & Roma en woonwagenbewoners kamp Westerbork

LGBTQ+ gemeenschap kamp Westerbork

Contactcommissie

Communistische Joden kamp Westerbork

Pela dorpsverbanden kamp Westerbork

Katholieke Joden kamp Westerbork

Prominente NSB'ers Interneringskamp Westerbork

Verstandelijk beperkte gevangenen kamp Westerbork

Alte Lagerinsassen

Groep Onbekende Kinderen

Gemengd gehuwde Joden kamp Westerbork

Portugese Joden kamp Westerbork

Katholieke Molukkers kamp Westerbork

Niet-Joodse gevangenen doorgangskamp Westerbork

Waffen-SS'ers Interneringkamp Westerbork

Keiezen kamp Westerbork

Joodse Ordedienst

Palestina Pioniers kamp Westerbork

Gruppe Bühne

Groep Leasa

Politieke gevangenen kamp Westerbork

Orthodoxe Joden kamp Westerbork

Islamitische Molukkers kamp Westerbork

RMS aanhangers Woonoord Schattenberg

Nederlandse leger kamp Westerbork

Binnenlandse Strijdkrachten kamp Westerbork

Auditief beperkte gevangenen kamp Westerbork

Visueel beperkte gevangenen kamp Westerbork

Joodse Raad kamp Westerbork

Militair Gezag kamp Westerbork

Protestante Joden kamp Westerbork

Buitenlandse Joden kamp Westerbork

Barneveld Joden kamp Westerbork

Lichamelijk gehandicapte gevangenen kamp Westerbork

Dienstreglement Westerbork, kamp Dienstreglement voor Dienstbereich 8 Inhoud: Algemene voorschriften; werktijden; baden; veranderingen enz. Blz.: 2

Dienstreglement Westerbork, kamp Dienstreglement voor Dienstbereich 8 Inhoud: Algemene voorschriften; werktijden; baden; veranderingen enz. Blz.: 2

Dienstreglement voor Dienstbereich 8

Van: Babs en Piet Aan: Dora Plaats: Warmond Datum: 1943-06-22 Onderwerp: gedicht na aanleiding van de verjaardag van Dora Frieda Brommet door wie deze gedichten geschonken zijn, was samen met haar ouders ondergedoken in Warmond.

Van: Babs en Piet Aan: Dora Plaats: Warmond Datum: 1943-06-22 Onderwerp: gedicht na aanleiding van de verjaardag van Dora Frieda Brommet door wie deze gedichten geschonken zijn, was samen met haar ouders ondergedoken in Warmond.

Gedicht ter herinnering aan de verjaardag van Dora

Enveloppe beschreven door Max Meents vanuit kamp Westerbork