In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Aantekeningen van J. Schoenmaker&nbsp; Betreft sterilisatie actie Aus der Funten&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum: 1948-04-01

Aantekeningen van J. Schoenmaker&nbsp; Betreft sterilisatie actie Aus der Funten&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum: 1948-04-01

Notitie over sterilisatie-actie van Aus der Fünten door J. Schoenmaker

Gebouwen.&nbsp; Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta. Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945.&nbsp; Gezicht op een gebouw met twee torens.

Gebouwen.&nbsp; Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta. Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945.&nbsp; Gezicht op een gebouw met twee torens.

Tekening van Herta Metz-Baumgarten in Theresienstadt

Lagerbefehl No. 55 &nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11-04&nbsp; Verbod tot bezoek aan het ziekenhuis.

Lagerbefehl No. 55 &nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11-04&nbsp; Verbod tot bezoek aan het ziekenhuis.

Lagerbefehl No. 55

Van: Meppelink, H. Chef Personeelszaken Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-12-11 Onderwerp: Personeel bezoekkantine. Vraag over het beheer ervan.

Van: Meppelink, H. Chef Personeelszaken Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-12-11 Onderwerp: Personeel bezoekkantine. Vraag over het beheer ervan.

Verzoek van Meppelink van personeelszaken aan J.G. Buijvoets over het beheer van de kantine voor het personeel

Van: Jana Veer Aan: wie het betreft Plaats: Jaarsveld Datum: 1945-09-17 Onderwerp: over een bezoek, het meenemen van de brief en stuur een kaartje…

Van: Jana Veer Aan: wie het betreft Plaats: Jaarsveld Datum: 1945-09-17 Onderwerp: over een bezoek, het meenemen van de brief en stuur een kaartje…

Brief van Jana Veer

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: een vertrekkende trein op de aftakking van de spoorlijn tussen het kamp en Hooghalen.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: een vertrekkende trein op de aftakking van de spoorlijn tussen het kamp en Hooghalen.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-07&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: inwisseling van oude bonnen voor suiker

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-07&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: inwisseling van oude bonnen voor suiker

Mededeling over het inwisselen van oude bonnen voor suiker

Breslauer, R.W.&nbsp; Koren maaien.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943.&nbsp; Midden foto tweespan voor boerenwagen voert gemaaide koren af, op de achtergrond tweespan korenmaaier.&nbsp; &nbsp;

Breslauer, R.W.&nbsp; Koren maaien.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943.&nbsp; Midden foto tweespan voor boerenwagen voert gemaaide koren af, op de achtergrond tweespan korenmaaier.&nbsp; &nbsp;

Korenoogst op het land van de kampboerderij

Manuscript van Dr. Walter Kauffmann met de titel 'Träume'&nbsp; Onderwerp: vijf mannen zitten op hun laatste vrije dag samen en vertellen elkaar over hun grootste dromen…

Manuscript van Dr. Walter Kauffmann met de titel 'Träume'&nbsp; Onderwerp: vijf mannen zitten op hun laatste vrije dag samen en vertellen elkaar over hun grootste dromen…

Manuscript van Dr. Walter Kauffmann met de titel 'Träume'

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 85

Van: Polak, Max Aan: Polak, S. Plaats: Kesteren, Joodse werkkamp Overbroek Datum: 1942-10-02 Onderwerp: zal morgen op transport naar kamp Westerbork gaan; mogelijkheid om asschewijne (te ontsnappen) was er niet; troost de lieve Bettie goed; moed houden en op God vertrouwen; doe moeder en alle bekenden de groeten…&nbsp;

Van: Polak, Max Aan: Polak, S. Plaats: Kesteren, Joodse werkkamp Overbroek Datum: 1942-10-02 Onderwerp: zal morgen op transport naar kamp Westerbork gaan; mogelijkheid om asschewijne (te ontsnappen) was er niet; troost de lieve Bettie goed; moed houden en op God vertrouwen; doe moeder en alle bekenden de groeten…&nbsp;

Briefkaart van Max Polak aan zijn broer S. Polak vanuit het Joodse werkkamp Overbroek

Personen