In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van: de Schade Enquête-Commissie Aan: Spetter, J. Plaats: Rotterdam Datum: 1941-09-16 Onderwerp: toekenning van schade voor een bedrag van 854 gulden.

Van: de Schade Enquête-Commissie Aan: Spetter, J. Plaats: Rotterdam Datum: 1941-09-16 Onderwerp: toekenning van schade voor een bedrag van 854 gulden.

Mededeling Schade Enquête-Commissie aan J. Spetter

Sonder-Ausweis Ottenstein-Cramer Sax, Hildegard, 17-10-14 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Bauernhof, arische Wohnungen Arbeiten zu verrichten. Gültig bis: Auf Weiteres

Sonder-Ausweis Ottenstein-Cramer Sax, Hildegard, 17-10-14 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Bauernhof, arische Wohnungen Arbeiten zu verrichten. Gültig bis: Auf Weiteres

Sonderausweis van Hildegard Ottenstein-Cramer Sax

Sonder-Ausweis Halpern, Aron, 19-4-12, B6 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Bauernhof Arbeiten zu verrichten (DB 2). Gültig bis: nur in O.D. Begleitung.

Sonder-Ausweis Halpern, Aron, 19-4-12, B6 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Bauernhof Arbeiten zu verrichten (DB 2). Gültig bis: nur in O.D. Begleitung.

Sonderausweis van Aron Halpern

Van: de Burgerlijke Stand Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1950-03-17 Onderwerp: overlijden van Sophia van Vollenhoven-Wallega.

Van: de Burgerlijke Stand Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1950-03-17 Onderwerp: overlijden van Sophia van Vollenhoven-Wallega.

Uittreksel uit Burgerlijke Stand van Den Haag betreffende het overlijden van Sophia van Vollenhoven-Wallega

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-12&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: kampbewoners met ontbloot bovenlichaam.

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-12&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: kampbewoners met ontbloot bovenlichaam.

Mededeling over kampbewoners met ontbloot bovenlichaam

Van: Dalsheim, Lina Aan: Dijk, van Gretha Plaats: Apeldoornsche Bosch Datum: 1942-07-08 Onderwerp: Dagelijks leven en vrije tijd in het Apeldoornsche Bosch; ooms zitten in een (werk)kamp; afleiding zoeken, maar tussendoor veel aan nare dingen denken

Van: Dalsheim, Lina Aan: Dijk, van Gretha Plaats: Apeldoornsche Bosch Datum: 1942-07-08 Onderwerp: Dagelijks leven en vrije tijd in het Apeldoornsche Bosch; ooms zitten in een (werk)kamp; afleiding zoeken, maar tussendoor veel aan nare dingen denken

Brief van Lina Jacoba Dalsheim aan Gretha van Dijk vanuit het Apeldoornsche Bosch

Tekst van het lied 'Abschied eines alten Kampinsassen', van Willy Rosen. Het is een afscheidslied van een bewoner, die al in Westerbork woonde toen het nog een vluchtelingenkamp was. Het geeft een beeld van de inrichting, de organisatie en de werkzaamheden van het doorgangskamp Westerbork, evenals van de transporten, z.j.

Tekst van het lied 'Abschied eines alten Kampinsassen', van Willy Rosen. Het is een afscheidslied van een bewoner, die al in Westerbork woonde toen het nog een vluchtelingenkamp was. Het geeft een beeld van de inrichting, de organisatie en de werkzaamheden van het doorgangskamp Westerbork, evenals van de transporten, z.j.

Liedtekst voor het afscheid van een kampbewoner door Willy Rosen

Van: Lierens, A. Aan: Bep en Cor per adres Lierens, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-02-09 Onderwerp: dank voor een pakketje.

Van: Lierens, A. Aan: Bep en Cor per adres Lierens, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-02-09 Onderwerp: dank voor een pakketje.

Briefkaart van Abraham Lierens aan Bep en Cor vanuit kamp Westerbork

Algemene bepalingen.&nbsp; OD Strafbarakken.&nbsp; Bewoners van kamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1944-05-25.&nbsp; Onderwerp: algemene bepalingen van de Ordedienst.&nbsp; Vervolg van &nbsp;inv.nr. 107 (F 534-059)

Algemene bepalingen.&nbsp; OD Strafbarakken.&nbsp; Bewoners van kamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1944-05-25.&nbsp; Onderwerp: algemene bepalingen van de Ordedienst.&nbsp; Vervolg van &nbsp;inv.nr. 107 (F 534-059)

Algemene bepalingen voor de bewoners van kamp Westerbork

Betreft: Kamp Schattenberg situatie nieuw&nbsp; Schaal: 1:1000&nbsp; Datum: 1958-06-23&nbsp; Opmerkingen: Opmerkingen: Om de woon- en leefomstandigheden te verbeteren is er gedacht aan nieuwbouw en een nieuwe inrichting van het woonoord Schattenberg, waarbij een deel van het oorspronkelijke kamp Westerbork intact zou blijven. Uiteindelijk is de keuze gemaakt het kamp bijna volledig te slopen en de bewoners onder te brengen in speciale Molukse wijken in onder andere Appingedam, Assen en Bovensmilde . &nbsp;

Betreft: Kamp Schattenberg situatie nieuw&nbsp; Schaal: 1:1000&nbsp; Datum: 1958-06-23&nbsp; Opmerkingen: Opmerkingen: Om de woon- en leefomstandigheden te verbeteren is er gedacht aan nieuwbouw en een nieuwe inrichting van het woonoord Schattenberg, waarbij een deel van het oorspronkelijke kamp Westerbork intact zou blijven. Uiteindelijk is de keuze gemaakt het kamp bijna volledig te slopen en de bewoners onder te brengen in speciale Molukse wijken in onder andere Appingedam, Assen en Bovensmilde. &nbsp;

Plattegrond van een nieuwe opzet van het woonoord Schattenberg

Ausweis Afgegeven door de Zentralstelle fur judische Auswanderung Amsterdam Bestemd voor: Barend, Jacob Houder mag de straten in Amsterdam van 20.00 uur tot de officiele spertijd betreden. Afgegeven: 1943-09-15 Geldig tot: 1943-11-15

Ausweis Afgegeven door de Zentralstelle fur judische Auswanderung Amsterdam Bestemd voor: Barend, Jacob Houder mag de straten in Amsterdam van 20.00 uur tot de officiele spertijd betreden. Afgegeven: 1943-09-15 Geldig tot: 1943-11-15

Ausweis van Jacob Barend

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 210 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Vomberg, Izak geb. 05-10-53 overleden te Westerbork op 20-04-1943 op: 22-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 210 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Vomberg, Izak geb. 05-10-53 overleden te Westerbork op 20-04-1943 op: 22-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Izak Vomberg

Van: Yates, J. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-05-04 Onderwerp: verzoek om inventarislijsten aan te leveren.

Van: Yates, J. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-05-04 Onderwerp: verzoek om inventarislijsten aan te leveren.

Brief van lt. Kolonel J. Yates aan J. Buijvoets over de inventaris van het kamp

Van: Walg, M Aan: Reens, A. Datum: 1944-01 Plaats: Bergen-Belsen, blok 11 Onderwerp: het gaat goed met ons. Groeten van de familie Walg.

Van: Walg, M Aan: Reens, A. Datum: 1944-01 Plaats: Bergen-Belsen, blok 11 Onderwerp: het gaat goed met ons. Groeten van de familie Walg.

Briefkaart van M. Walg aan A. Reens vanuit Bergen-Belsen

Van: het Rode Kruis, Informatiebureau Aan: van Cleef, R. Plaats: Den Haag Datum: 1951-05-18 Onderwerp: verklaring van overlijden van Jacob Hilversum.

Van: het Rode Kruis, Informatiebureau Aan: van Cleef, R. Plaats: Den Haag Datum: 1951-05-18 Onderwerp: verklaring van overlijden van Jacob Hilversum.

Verklaring van het Rode kruis over het lot van Jacob Hilversum

Van: Pinkhof, Jiska Aan: Hoogland, Nel&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07 Onderwerp: sinds 21 juni bevindt Jiska zich in kamp Westerbork, in barak 67; iedere dag spelen op de heide; om de 14 dagen schrijven; afgelopen dinsdag (29 juni) is een transport naar Polen gegaan, ze zaten er niet bij; de reis naar Westerbork vanuit Amsterdam duurde 5 1/2 uur, ' s nachts om 2 uur vertrokken ze; nel mag zoveel mogelijk schrijven…

Van: Pinkhof, Jiska Aan: Hoogland, Nel&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07 Onderwerp: sinds 21 juni bevindt Jiska zich in kamp Westerbork, in barak 67; iedere dag spelen op de heide; om de 14 dagen schrijven; afgelopen dinsdag (29 juni) is een transport naar Polen gegaan, ze zaten er niet bij; de reis naar Westerbork vanuit Amsterdam duurde 5 1/2 uur, ' s nachts om 2 uur vertrokken ze; nel mag zoveel mogelijk schrijven…

Briefkaart van Jiska Pinkhof aan Nel Hoogland vanuit kamp Westerbork

Personen