In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Kantine van het interneringskamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945.&nbsp; De kantine voor gedetineerden met tafels en stoelen

Kantine van het interneringskamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945.&nbsp; De kantine voor gedetineerden met tafels en stoelen

Foto van de kantine voor gedetineerden in het Interneringskamp Westerbork

Van: Centraal Registratiebureau voor joden&nbsp; Aan: Coelingh-Barnstijn, A.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1946-03-18&nbsp; Onderwerp: persoonsgegevens van haar moeder, Sientje Barnstijn-van den Berg (eindbestemming moet zijn Sobibor).

Van: Centraal Registratiebureau voor joden&nbsp; Aan: Coelingh-Barnstijn, A.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1946-03-18&nbsp; Onderwerp: persoonsgegevens van haar moeder, Sientje Barnstijn-van den Berg (eindbestemming moet zijn Sobibor).

Brief van Centraal Registratiebureau voor Joden aan A. Coelingh-Barnstijn

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1943-02-05 Onderwerp: beroepsaanduiding op persoonsbewijzen wordt in kamp Westerbork overgenomen; correspondentie met personen, die vanuit België of Frankrijk zijn gedeporteerd; correspondentie kamp Westerbork, efficiënter rechtstreeks post te sturen met opgave van geboortedatum en baraknummer; huwelijken Westerbork, beperkingen voor mensen van buiten vanwege verbod op bezoek; pakketten Westerbork en Vught; verbod contact met Duitse instanties.

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1943-02-05 Onderwerp: beroepsaanduiding op persoonsbewijzen wordt in kamp Westerbork overgenomen; correspondentie met personen, die vanuit België of Frankrijk zijn gedeporteerd; correspondentie kamp Westerbork, efficiënter rechtstreeks post te sturen met opgave van geboortedatum en baraknummer; huwelijken Westerbork, beperkingen voor mensen van buiten vanwege verbod op bezoek; pakketten Westerbork en Vught; verbod contact met Duitse instanties.

Bulletin nummer 32 van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag

Centrale verwarming van de barakken van het type A; a1; a2; a3; a4 en B; wasserij en badhuis&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1940-08-19

Centrale verwarming van de barakken van het type A; a1; a2; a3; a4 en B; wasserij en badhuis&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1940-08-19

Bouwtekening van de centrale verwarming in verschillende barakken

Van: Arie&nbsp; Aan: onbekend Plaats: Appelscha Datum: 1943-09-14 Onderwerp: de brief van Engeltje zou een vreemde weg hebben afgelegd en is gehavend net als de enveloppe; deze brief is een duplicaat; wat is Engeltje moedig; de schrijver is de laatste der Mohikanen…; boot beschoten en gezonken te Katsche Veer, een oude schoolmakker en zijn vrouw bevonden zich aan boord….

Van: Arie&nbsp; Aan: onbekend Plaats: Appelscha Datum: 1943-09-14 Onderwerp: de brief van Engeltje zou een vreemde weg hebben afgelegd en is gehavend net als de enveloppe; deze brief is een duplicaat; wat is Engeltje moedig; de schrijver is de laatste der Mohikanen…; boot beschoten en gezonken te Katsche Veer, een oude schoolmakker en zijn vrouw bevonden zich aan boord….

Brief geschreven vanuit Appelscha door Arie

Van: Cahen, Jonas&nbsp; Aan:&nbsp; Plaats: Repatriëring/noodziekenhuis Groningen Datum: 1945-07-13&nbsp; Onderwerp: van Repatriëring/noodziekenhuis Groningen naar Leiden.

Van: Cahen, Jonas&nbsp; Aan:&nbsp; Plaats: Repatriëring/noodziekenhuis Groningen Datum: 1945-07-13&nbsp; Onderwerp: van Repatriëring/noodziekenhuis Groningen naar Leiden.

Repatriëringskaart van Bob Cahen

Verklaring van het Centraal Distributiekantoor kamp Westerbork waarin wordt bevestigd dat, volgens een eerder getoond 'Entlassungsschein' mevrouw S. Kruimink-van Dam uit het Lager Westerbork is ontslagen. Ondertekend door de leider van het CDK, A. Mos Jr.

Verklaring van het Centraal Distributiekantoor betreffende S. Kruimink-van Dam

Van: Leeuw, de, Bep Aan: Ras-Batavier, M., Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-14 Onderwerp: Omstandigheden, de schrijfster ligt in het ziekenhuis, sterfgeval in de familie.

Van: Leeuw, de, Bep Aan: Ras-Batavier, M., Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-14 Onderwerp: Omstandigheden, de schrijfster ligt in het ziekenhuis, sterfgeval in de familie.

Briefkaart van Bep de Leeuw aan M. Ras-Batavier vanuit kamp Westerbork

Ontvangstbewijs&nbsp; Van: Tauber, Fritz&nbsp; Afgegeven: 1942-11-18&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: ingenomen hele en aangebroken bonkaarten voedingsmiddelen in kamp Westerbork.

Ontvangstbewijs&nbsp; Van: Tauber, Fritz&nbsp; Afgegeven: 1942-11-18&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: ingenomen hele en aangebroken bonkaarten voedingsmiddelen in kamp Westerbork.

Bewijs van ontvangst voor ingenomen hele en aangebroken bonkaarten in kamp Westerbork

Van: Pinkhof, Jiska Aan: Hoogland, Nel Plaats: Amsterdam Datum: 1942-03 Onderwerp: Jiska schrijft over mooie kiekjes en het toesturen ervan; over school en wat ze gaan doen na de paasvakantie; ook bij hun op school lopen veel kinderen op klompen; moeder zou gaar aardappelbonnetjes willen hebben; de kwaliteit van de aardappelen is heel slecht, er moet veel worden weggegooid…&nbsp;

Van: Pinkhof, Jiska Aan: Hoogland, Nel Plaats: Amsterdam Datum: 1942-03 Onderwerp: Jiska schrijft over mooie kiekjes en het toesturen ervan; over school en wat ze gaan doen na de paasvakantie; ook bij hun op school lopen veel kinderen op klompen; moeder zou gaar aardappelbonnetjes willen hebben; de kwaliteit van de aardappelen is heel slecht, er moet veel worden weggegooid…&nbsp;

Brief van Jiska Pinkhof aan Nel Hoogland vanuit Amsterdam

Personen