In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Anti-Joodse maatregelen

Joden ontslagen

Ambtenarenverbod

Ontvangstbewijs Voor een aangetekende zending Naam geadresseerde: Snoek, Mej. Datum: 1943-08-04

Ontvangstbewijs Voor een aangetekende zending Naam geadresseerde: Snoek, Mej. Datum: 1943-08-04

Ontvangstbewijs voor een zending aan mej. Snoek

Van: Pinto, Jules, Dora en Jacob Aan: lieve kinderen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-1943 Onderwerp: verzoek om sturen van diverse levensmiddelen, kleding, dekens, zakdoeken en vele andere zaken

Van: Pinto, Jules, Dora en Jacob Aan: lieve kinderen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-1943 Onderwerp: verzoek om sturen van diverse levensmiddelen, kleding, dekens, zakdoeken en vele andere zaken

Brief van Jules, Dora en Jacob Pinto aan familie vanuit kamp Westerbork

Van: Gemmeker, kampcommandant Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-07-12 Onderwerp: bezoek van Tibot Feldman aan zijn vrouw Lotte Ruth in het kamp wordt niet toegestaan.&nbsp;

Van: Gemmeker, kampcommandant Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-07-12 Onderwerp: bezoek van Tibot Feldman aan zijn vrouw Lotte Ruth in het kamp wordt niet toegestaan.&nbsp;

Mededeling van kampcommandant Gemmeker dat het bezoek aan het kamp niet kan plaatsvinden

Van: Snoek, Hermine Aan: In 't Veld, Nel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-30 Onderwerp: ziekenhuis; ziekte;&nbsp; Op Lager Westerbork briefpapier

Van: Snoek, Hermine Aan: In 't Veld, Nel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-30 Onderwerp: ziekenhuis; ziekte;&nbsp; Op Lager Westerbork briefpapier

Brief van Hermine Snoek aan Nel In 't Veld vanuit kamp Westerbork

Van: Arbeidsinspectie Aan: Westerbork, Interneringskamp Plaats: Datum:1942-1946 Onderwerp: Technische tekening voor de bescherming van wisselwielen van draaibanken.

Van: Arbeidsinspectie Aan: Westerbork, Interneringskamp Plaats: Datum:1942-1946 Onderwerp: Technische tekening voor de bescherming van wisselwielen van draaibanken.

Tekening voor de bescherming van wisselwielen van draaibanken

Van: Snoek, Hermine Aan: In 't Veld, Nel Plaats: Westerbork, kamp, barak 71 Datum: 1942-12-11 Onderwerp: pakketje via Joodsche Raad heden ontvangen, hartelijk dank. De schrijfster noemt kamp Westerbork: Emigratielager

Van: Snoek, Hermine Aan: In 't Veld, Nel Plaats: Westerbork, kamp, barak 71 Datum: 1942-12-11 Onderwerp: pakketje via Joodsche Raad heden ontvangen, hartelijk dank. De schrijfster noemt kamp Westerbork: Emigratielager

Briefkaart van Hermine Snoek aan Nel in 't Veld vanuit kamp Westerbork

Van: Snoek, Hermine Aan: In 't Veld, Nel Plaats: Westerbork, kamp, barak 61 Datum: 1943-01-28 Onderwerp: dank voor twee pakketten

Van: Snoek, Hermine Aan: In 't Veld, Nel Plaats: Westerbork, kamp, barak 61 Datum: 1943-01-28 Onderwerp: dank voor twee pakketten

Vooroorlogs Joods leven

Anschluss

Surinaamse Joden

Hachsjara

Marokkaanse Joden

Joodse vluchtelingen

Kristallnacht

Orthodoxe stroming Jodendom

Invoering Neurenberger Wetten in Nederland

Liberale stroming Jodendom

Vooroorlogs antisemitisme

Zionisme

Van: Snoek, Hermine Aan: In't Veld, Nel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-20 Onderwerp: dank voor pakketten

Van: Snoek, Hermine Aan: In't Veld, Nel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-20 Onderwerp: dank voor pakketten

Briefkaart van Hermine Snoek aan Nel in't Veld vanuit kamp Westerbork

Van: Snoek, Hermine Aan: In' t Veld, Nel Plaats: Westerbork, kamp, barak 73 Datum: 1943-08-10 Onderwerp: dank voor pakketten

Van: Snoek, Hermine Aan: In' t Veld, Nel Plaats: Westerbork, kamp, barak 73 Datum: 1943-08-10 Onderwerp: dank voor pakketten

Briefkaart van Hermine Snoek aan Nel in' t Veld vanuit kamp Westerbork

Van: Snoek, Hermine Aan: In' t Veld, Nel Plaats: Westerbork, kamp, barak 71 Datum: 1942-12-11 Onderwerp: pakketje via spoorwegen dd. 4/12 heden ontvangen, hartelijk dank.

Van: Snoek, Hermine Aan: In' t Veld, Nel Plaats: Westerbork, kamp, barak 71 Datum: 1942-12-11 Onderwerp: pakketje via spoorwegen dd. 4/12 heden ontvangen, hartelijk dank.

Van: Snoek, Hermine Aan: In 't Veld, Nel Plaats: Westerbork, kamp, barak 61 Datum: 1943-01-23 Onderwerp: dank voor heerlijk pakketje

Van: Snoek, Hermine Aan: In 't Veld, Nel Plaats: Westerbork, kamp, barak 61 Datum: 1943-01-23 Onderwerp: dank voor heerlijk pakketje

Van: Snoek, Hermine Aan: In 't Veld, Nel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-13 Onderwerp: ziekte; pakketten, verhuizing Op Lager Westerbork briefpapier

Van: Snoek, Hermine Aan: In 't Veld, Nel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-13 Onderwerp: ziekte; pakketten, verhuizing Op Lager Westerbork briefpapier

Uittreksel uit het persoonsbewijs Van: Snoek, Hermine Afgegeven: 1944-03-16 Plaats: Westerbork, kamp

Uittreksel uit het persoonsbewijs Van: Snoek, Hermine Afgegeven: 1944-03-16 Plaats: Westerbork, kamp

Uittreksel uit het persoonsbewijs van Hermine Snoek

Badkaart Plaats: Westerbork, kamp Van: Snoek, Hermine Datum: 1942-12-30/1943-09-23

Badkaart Plaats: Westerbork, kamp Van: Snoek, Hermine Datum: 1942-12-30/1943-09-23

Badkaart van Hermine Snoek

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-01-11 Onderwerp: Werner bevindt zich op zijn buitenpost, het is koud; sinds weken is er weer een transport vertrokken met ongeveer 750 mensen, door de koude lijkt het op een Russisch tafereel; geen opgewekte stemming; een deel van de inhoud van zijn pakketje heeft Werner aan een vrouw gegeven, die moest vertrekken. De snoepjes zijn onder de mannen op de slaapzaal (12 mannen) verdeeld; man van een nicht van Stella heeft Werner niet kunnen spreken. Hij zit in strafbarak 66. De barak wordt streng bewaakt. Mogelijk heeft dit ook te maken met het op transport moeten gaan; met Aaron niet meer gesproken. Ze zijn erg bang; Werner sluit twee briefjes in van een vrouw, die haar bericht vanuit de strafbarak heeft geschreven. Deze vrouw kwam drie tot vier weken geleden met haar schoonzus uit Scheveningen. Ze waren twee maanden in Scheveningen geweest. De schoonzus ging naar het ziekenhuis, de ander ‘Cleo’ bleef in de strafbarak. Werner heeft zo veel mogelijk contact gehouden en hulp geboden. vandaag is Cleo vertrokken. Cleo wachtte maar steeds op haar man, die in Amersfoort zit. het leven wordt zwaar in kamp Westerbork, naast de transporten is er een strafcompagnie opgericht, is er een rookverbod, urenlang staan bij het prikkeldraad, groetplicht voor elke marechaussee en employee, hoelang kan het nog duren…

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-01-11 Onderwerp: Werner bevindt zich op zijn buitenpost, het is koud; sinds weken is er weer een transport vertrokken met ongeveer 750 mensen, door de koude lijkt het op een Russisch tafereel; geen opgewekte stemming; een deel van de inhoud van zijn pakketje heeft Werner aan een vrouw gegeven, die moest vertrekken. De snoepjes zijn onder de mannen op de slaapzaal (12 mannen) verdeeld; man van een nicht van Stella heeft Werner niet kunnen spreken. Hij zit in strafbarak 66. De barak wordt streng bewaakt. Mogelijk heeft dit ook te maken met het op transport moeten gaan; met Aaron niet meer gesproken. Ze zijn erg bang; Werner sluit twee briefjes in van een vrouw, die haar bericht vanuit de strafbarak heeft geschreven. Deze vrouw kwam drie tot vier weken geleden met haar schoonzus uit Scheveningen. Ze waren twee maanden in Scheveningen geweest. De schoonzus ging naar het ziekenhuis, de ander ‘Cleo’ bleef in de strafbarak. Werner heeft zo veel mogelijk contact gehouden en hulp geboden. vandaag is Cleo vertrokken. Cleo wachtte maar steeds op haar man, die in Amersfoort zit. het leven wordt zwaar in kamp Westerbork, naast de transporten is er een strafcompagnie opgericht, is er een rookverbod, urenlang staan bij het prikkeldraad, groetplicht voor elke marechaussee en employee, hoelang kan het nog duren…

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Aan: Kortoef, Willem Datum: 1942-12-10 Plaats: Amsterdam Naar: Westerbork, kamp Onderwerp: verzenden van een pakket

Aan: Kortoef, Willem Datum: 1942-12-10 Plaats: Amsterdam Naar: Westerbork, kamp Onderwerp: verzenden van een pakket

Bewijs van verzending van een pakket aan Willem Kortoef in kamp Westerbork

Van: Ordedienst&nbsp; Aan: Cohen, L.A.A. dhr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-09-25&nbsp; Onderwerp: Verlofpas van de heer Cohen om barak nr. 35 te bezoeken tussen 7.00 en 22.00 uur.&nbsp; Stempel Kommandant Lager Westerbork.&nbsp;

Van: Ordedienst&nbsp; Aan: Cohen, L.A.A. dhr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-09-25&nbsp; Onderwerp: Verlofpas van de heer Cohen om barak nr. 35 te bezoeken tussen 7.00 en 22.00 uur.&nbsp; Stempel Kommandant Lager Westerbork.&nbsp;

Foto van een mededeling van de Ordedienst aan L.A.A. Cohen

Van: Snoek, Hermine Aan: In 't Veld, Nel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06-21 Onderwerp: familieomstandigheden bij Nel; pakketten Op Lager Westerbork briefpapier

Van: Snoek, Hermine Aan: In 't Veld, Nel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06-21 Onderwerp: familieomstandigheden bij Nel; pakketten Op Lager Westerbork briefpapier

Van: Snoek, Hermine Aan: In 't Veld, Nel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-26 Onderwerp: bedankje voor pakket; omstandigheden in het kamp; kleding&nbsp; Op Lager Westerbork briefpapier

Van: Snoek, Hermine Aan: In 't Veld, Nel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-26 Onderwerp: bedankje voor pakket; omstandigheden in het kamp; kleding&nbsp; Op Lager Westerbork briefpapier

Van: Snoek, Hermine Aan: In' t Veld, Nel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-25 Onderwerp: hartelijk dank voor pakje wortels

Van: Snoek, Hermine Aan: In' t Veld, Nel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-25 Onderwerp: hartelijk dank voor pakje wortels

Van: Snoek, Hermine Aan: In't Veld, Nel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-05-14 Onderwerp: waarom geen antwoord op brieven; nog niet weten wanneer ze het kamp verlaten kan.

Van: Snoek, Hermine Aan: In't Veld, Nel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-05-14 Onderwerp: waarom geen antwoord op brieven; nog niet weten wanneer ze het kamp verlaten kan.

Van: Leo Meijer Plaats: Westerbork Datum: 1944 Kartonnen maakseltje, soort badge, rood gekleurd vierkant, twee hoeken ontbreken, daaromheen blauw gekleurd. Achterop geschreven: 'Souvenir Leo Meijer, Westerbork, 1944,

Van: Leo Meijer Plaats: Westerbork Datum: 1944 Kartonnen maakseltje, soort badge, rood gekleurd vierkant, twee hoeken ontbreken, daaromheen blauw gekleurd. Achterop geschreven: 'Souvenir Leo Meijer, Westerbork, 1944,

Kartonnen souvenir van Leo Meijer

Van: Aan: Lieve familie Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-1943 Onderwerp: sturen van levensmiddelen, waarschijnlijk doorgestuurd, vreselijk zenuwachtig.

Van: Aan: Lieve familie Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-1943 Onderwerp: sturen van levensmiddelen, waarschijnlijk doorgestuurd, vreselijk zenuwachtig.

Briefkaart van een onbekend persoon aan familie vanuit kamp Westerbork

Van: onbekend Aan: de Zwarte, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-29 Onderwerp: ‘als je de briefkaart ontvangt zijn we reeds naar Polen vertrokken’

Van: onbekend Aan: de Zwarte, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-29 Onderwerp: ‘als je de briefkaart ontvangt zijn we reeds naar Polen vertrokken’

Briefkaart van een onbekend persoon aan de familie de Zwarte vanuit kamp Westerbork

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 59

De garage van het kamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945.&nbsp; Garage met 'de' auto; Chevrolet met motor van een legertruck.&nbsp; Jan Buijvoets en chauffeur Roffel.

De garage van het kamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945.&nbsp; Garage met 'de' auto; Chevrolet met motor van een legertruck.&nbsp; Jan Buijvoets en chauffeur Roffel.

Foto van de garage en commandant Jan Buijvoets in het Interneringskamp Westerbork

Akte van geboorte van Gertrud Phillip Plaats: Beuthen Datum: 1896-08-22

Akte van geboorte van Gertrud Phillip Plaats: Beuthen Datum: 1896-08-22

Akte van geboorte van Gertrud Phillip

Personen