In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

De koffer van J. en G. Polnaya, vader en zoon.&nbsp; Beiden zijn oud-bewoners van Schattenberg van 1951-1970.&nbsp; Bij J. Polnaya is waarschijnlijk zijn legernummer op de koffer genoteerd: N 368.44.

De koffer van J. en G. Polnaya, vader en zoon.&nbsp; Beiden zijn oud-bewoners van Schattenberg van 1951-1970.&nbsp; Bij J. Polnaya is waarschijnlijk zijn legernummer op de koffer genoteerd: N 368.44.

Koffer gebruikt door Otis Polnaya tijdens zijn overtocht naar Nederland

Bewijs van aanmelding van Joodsche bloede te zijn; blanco.

Bewijs van aanmelding van Joodsche bloede te zijn; blanco.

Bewijs van aanmelding van Joodsche bloede te zijn blanco

Van: Adelaar, Rudolf Aan: Joodsche Raad Deventer Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-09 Onderwerp: dankzegging voor pakket

Van: Adelaar, Rudolf Aan: Joodsche Raad Deventer Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-09 Onderwerp: dankzegging voor pakket

Briefkaart van Rudolf Adelaar aan Joodsche Raad Deventer vanuit kamp Westerbork

Het personeel van het kamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945.&nbsp; Afdeling Personeelszaken, de heren Jonker en Moes.

Het personeel van het kamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945.&nbsp; Afdeling Personeelszaken, de heren Jonker en Moes.

Foto van personeel van de Afdeling Personeelszaken in Interneringskamp Westerbork

Van: de Burgemeester van Amsterdam Aan: van Dam, Joseph Plaats: Amsterdam Datum: 1942-09-17 Onderwerp: gemengd huwelijk Joseph van Dam.

Van: de Burgemeester van Amsterdam Aan: van Dam, Joseph Plaats: Amsterdam Datum: 1942-09-17 Onderwerp: gemengd huwelijk Joseph van Dam.

Bewijs van ontvangst van de Burgemeester van Amsterdam met een verklaring dat Joseph van Dam gemengd gehuwd is

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 64

Germaans Joelfeest georganiseerd door Gemmeker,A.K&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-12-19&nbsp; V.l.n.r.: Untersturmfuhrer Hassel; Frau Hassel; kampcommandant Gemmeker en HauptSturmfuhrer Aus der Funten…

Germaans Joelfeest georganiseerd door Gemmeker,A.K&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-12-19&nbsp; V.l.n.r.: Untersturmfuhrer Hassel; Frau Hassel; kampcommandant Gemmeker en HauptSturmfuhrer Aus der Funten…

Foto

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam, Afdeling Expositur Aan: Gassmann-Baumann, Inge Datum: 1942-07-10 Onderwerp: Inge is geplaatst op de oproep van Heinrich. De twee personen worden als getrouwd beschouwd (huwelijk was twee dagen ervoor).

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam, Afdeling Expositur Aan: Gassmann-Baumann, Inge Datum: 1942-07-10 Onderwerp: Inge is geplaatst op de oproep van Heinrich. De twee personen worden als getrouwd beschouwd (huwelijk was twee dagen ervoor).

Brief van de Joodsche Raad voor Amsterdam, Afdeling Expositur voor Inge Gassmann-Baumann

Van: Gans, Eppo Aan: zijn ouders, broers en zussen… Plaats: Haaren, kamp Datum: 1944-03-09 Onderwerp: reuze blij met het pakje; zijn verjaardag gevierd, zijn celgenoten hebben hem echt opgevrolijkt; met elaar komen ze de tijd wel door; verschillende fijne boeken gelezen; de brieven voor zijn verjaardag heeft hij nog niet ontvangen…; gisteren oliebollen gegeten, kreeg een van de jongens van thuis; …

Van: Gans, Eppo Aan: zijn ouders, broers en zussen… Plaats: Haaren, kamp Datum: 1944-03-09 Onderwerp: reuze blij met het pakje; zijn verjaardag gevierd, zijn celgenoten hebben hem echt opgevrolijkt; met elaar komen ze de tijd wel door; verschillende fijne boeken gelezen; de brieven voor zijn verjaardag heeft hij nog niet ontvangen…; gisteren oliebollen gegeten, kreeg een van de jongens van thuis; …

Brief van Eppo Gans aan zijn ouders, broers en zusters vanuit kamp Haaren

De Westerborker Nieuws uit het Kamp Westerbork No. 23, 1945-05-17

De Westerborker Nieuws uit het Kamp Westerbork No. 23, 1945-05-17

Kampkrant

Gelukwensch Telegram&nbsp; Van: Geldere, van, Miep Aan: Philips, Arthur Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1942&nbsp; Onderwerp: hartelijk gefeliciteerd met uw verjaardag.

Gelukwensch Telegram&nbsp; Van: Geldere, van, Miep Aan: Philips, Arthur Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1942&nbsp; Onderwerp: hartelijk gefeliciteerd met uw verjaardag.

Telegram met felicitatie voor Arthur Philips vanuit Amsterdam

Van: Hoorn, van, H. Aan: Medema, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: Beschrijving situatie. Henriette kan zich niet meer voorstellen hoe een normaal huis eruit ziet en hoe het is om te slapen in een ledikant. Ze heeft eelt aan haar handen gekregen van het klimmen naar haar bed van driehoog. Een deel van de bagage van de twee zussen bevind zich in de bagagebarakken.&nbsp;

Van: Hoorn, van, H. Aan: Medema, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: Beschrijving situatie. Henriette kan zich niet meer voorstellen hoe een normaal huis eruit ziet en hoe het is om te slapen in een ledikant. Ze heeft eelt aan haar handen gekregen van het klimmen naar haar bed van driehoog. Een deel van de bagage van de twee zussen bevind zich in de bagagebarakken.&nbsp;

Brief van Henriette van Hoorn aan fam. Medema vanuit kamp Westerbork

Van: Jewish Agency Jerusalem Aan: Snoek, Hermine Plaats: Palestina Datum: 1943-08-16 Onderwerp: registratie op de Palestinalijst

Van: Jewish Agency Jerusalem Aan: Snoek, Hermine Plaats: Palestina Datum: 1943-08-16 Onderwerp: registratie op de Palestinalijst

Brief van Jewish Agency Jerusalem aan Hermine Snoek

Van: Dowor Touf Aan: Coster, Levy Plaats: Den Haag Datum: 1922-10 Onderwerp: dank voor medewerking tijdens een feest in het Oude Lieden Gesticht.

Van: Dowor Touf Aan: Coster, Levy Plaats: Den Haag Datum: 1922-10 Onderwerp: dank voor medewerking tijdens een feest in het Oude Lieden Gesticht.

Brief van dank van Dowor Touf aan Levy Coster voor zijn optreden

Stamkaart (tweede) van Martin Jules Polak van beroep accountant.

Stamkaart (tweede) van Martin Jules Polak van beroep accountant.

Stamkaart (tweede) van Martin Jules Polak van beroep accountant

Personen