In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Identiteitskaart van Carel Emanuel Hedeman, afgegeven door het hoofd van de afdeling Vluchtelingen in Bern en alleen geldig in Zwitserland, 18 juli 1945.

Identiteitskaart van Carel Emanuel Hedeman

Van: Swaab, Loukie Aan: lieve tante Plaats: Datum: Onderwerp: brief geschreven door kind; tante moet gauw weer langskomen; sinterklaas

Van: Swaab, Loukie Aan: lieve tante Plaats: Datum: Onderwerp: brief geschreven door kind; tante moet gauw weer langskomen; sinterklaas

Brief van Louis David Swaab aan zijn tante

Van: Gaarlandt, burgemeester van Gasselte. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Gasselternijveen Datum: 1945-06-30 Onderwerp: de arbeidsprestatie van de landarbeiders is maximaal 80%. Dit komt waarschijnlijk door een te laag voedselrantsoen. Het voorstel wordt gedaan dit voedselrantsoen te verhogen, waardoor de arbeidsprestatie ook naar 100% gaat Bl.2: begeleidende brief van D.J. Kuenen. Onderwerp: noodzakelijkheid van verhogen voedselrantsoenen van geïnterneerden, werkzaam in de landbouw.

Van: Gaarlandt, burgemeester van Gasselte. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Gasselternijveen Datum: 1945-06-30 Onderwerp: de arbeidsprestatie van de landarbeiders is maximaal 80%. Dit komt waarschijnlijk door een te laag voedselrantsoen. Het voorstel wordt gedaan dit voedselrantsoen te verhogen, waardoor de arbeidsprestatie ook naar 100% gaat Bl.2: begeleidende brief van D.J. Kuenen. Onderwerp: noodzakelijkheid van verhogen voedselrantsoenen van geïnterneerden, werkzaam in de landbouw.

Brief van burgemeester Gaarlandt van Gasselte aan J.G. Buijvoets over voedselrantsoenen

Van: Gottschalk, broeder Aan: Zondervan-Cappel, S. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-02 Onderwerp: verzoek aan mevrouw Zondervan (chiropodist/pedicure) om patiënt Snijders te helpen.&nbsp;

Van: Gottschalk, broeder Aan: Zondervan-Cappel, S. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-02 Onderwerp: verzoek aan mevrouw Zondervan (chiropodist/pedicure) om patiënt Snijders te helpen.&nbsp;

Verzoek van broeder Gottschalk aan mevrouw Zondervan-Cappel betreffende hulp aan patiënt Snijders

Registratiekaart Van: Nijstad, Samuel Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-09-10 Met vermelding van het aan hem toegekende registratienummer (KENN-Nummer).

Registratiekaart Van: Nijstad, Samuel Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-09-10 Met vermelding van het aan hem toegekende registratienummer (KENN-Nummer).

Registratiekaart

Van: de Burgerlijke Stand Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam Datum: 1948-01-23 Onderwerp: overlijden van Karel Lam.&nbsp;

Van: de Burgerlijke Stand Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam Datum: 1948-01-23 Onderwerp: overlijden van Karel Lam.&nbsp;

Uittreksel uit de Burgerlijke Stand van Amsterdam betreffende het overlijden van Karel Lam

Van: M. Aan:&nbsp;Wildschut, mevrouw Plaats: onbekend Datum:&nbsp;1944-04 Onderwerp: proberen goed en dergelijke voor hun te regelen; uit de brieven valt te lezen dat de nood hoog is…

Van: M. Aan:&nbsp;Wildschut, mevrouw Plaats: onbekend Datum:&nbsp;1944-04 Onderwerp: proberen goed en dergelijke voor hun te regelen; uit de brieven valt te lezen dat de nood hoog is…

Brief van M. aan mevrouw Wildschut over het opsturen van spullen naar het gezin Brilleslijper

Verzamelplaatsen voor deportatie naar kamp Westerbork

Gevangenissen

Huis van bewaring Arnhem

Huis van bewaring Haagse Veer

Oranjehotel

Huis van bewaring Assen

Huis van bewaring Zwolle

Gevangenis Weteringenschans

Scholtenshuis

Huis van bewaring Groningen

Huis van bewaring Meppel

Huis van bewaring Veenhuizen

Huis van bewaring Doetinchem

Gevangenis Amstelveenseweg

Van: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Utrecht&nbsp; Datum: 1939-09-12&nbsp; Onderwerp: in gebruik geven van de (kamp)boerderij.

Van: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Utrecht&nbsp; Datum: 1939-09-12&nbsp; Onderwerp: in gebruik geven van de (kamp)boerderij.

Brief van de directeur van Staatsbosbeheer aan de Houtvester Assen

Van: de Zentralstelle für Jüdische Auswanderung Amsterdam Aan: (van Dam, Joseph)&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum: 1942-09-29 Onderwerp: waarschijnlijk moet Joseph van Dam zich op 2 oktober melden om aan te kunnen tonen dat hij voor vrijstelling van tewerkstelling in Duitsland in aanmerking komt.

Van: de Zentralstelle für Jüdische Auswanderung Amsterdam Aan: (van Dam, Joseph)&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum: 1942-09-29 Onderwerp: waarschijnlijk moet Joseph van Dam zich op 2 oktober melden om aan te kunnen tonen dat hij voor vrijstelling van tewerkstelling in Duitsland in aanmerking komt.

Oproep van de Zentralstelle für Jüdische Auswanderung Amsterdam om te verschijnen

Van: Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946 Onderwerp: kostenberekening vervaardiging theeblaadje 'Teba'.

Van: Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946 Onderwerp: kostenberekening vervaardiging theeblaadje 'Teba'.

Calculatie voor het vervaardigen van een theeblaadje in Interneringskamp Westerbork onder de naam 'Teba'

Gebruiksaanwijzing voor de 'OVA' ovenverwarmer. Deze ovenverwarmer werd gebruikt in het crematorium. Archiefcode: H1945-65

Gebruiksaanwijzing voor de 'OVA' ovenverwarmer. Deze ovenverwarmer werd gebruikt in het crematorium. Archiefcode: H1945-65

Gebruiksaanwijzing

Van: een vertegenwoordiger van Der Befehlshaber der Sicherheits-Polizei und des SD Aan: Polak, Martin, Jules Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-29 Onderwerp: inleveren van geld bij aankomst in kamp Westerbork.

Van: een vertegenwoordiger van Der Befehlshaber der Sicherheits-Polizei und des SD Aan: Polak, Martin, Jules Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-29 Onderwerp: inleveren van geld bij aankomst in kamp Westerbork.

Kwitantie voor Martin Jules Polak in verband met het afgeven van geld

Personen