In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van: de gemeente Heerlen Aan: Diamant-Querido, Rachel Plaats: Heerlen Datum: 1944-12-22 Onderwerp: inschrijving (met foto) in de gemeente Heerlen op de Registratielijst als zijnde onderduiker van Joodsche bloede. &nbsp;

Van: de gemeente Heerlen Aan: Diamant-Querido, Rachel Plaats: Heerlen Datum: 1944-12-22 Onderwerp: inschrijving (met foto) in de gemeente Heerlen op de Registratielijst als zijnde onderduiker van Joodsche bloede. &nbsp;

Bewijs van inschrijving van Rachel Diamant-Querido in Heerlen na bevrijd te zijn uit onderduik

Naziconcentratiekampen

Kamp Allach

Rachel Schachner-Rosner, een lieve spontane jonge vrouw met een prachtige glimlach. Na de eerste wereldoorlog kwam Rachel als Oostenrijks pleegkind naar Nederland. Zij kon heel goed met haar pleegouders opschieten. In de zomermaanden ging zij naar Wenen, naar haar ouders. Rachel volgde enkele jaren mulo onderwijs en werd later korsettennaaister, eerst in loondienst en later had zij een eigen atelier. Tijdens een vakantie in Wenen leerde zij Salomon kennen. Op 23 mei 1937 trouwde ze met hem in Wenen in de synagoge in de Leopoldsgasse. In januari 1939 zijn Rachel en Salomon naar Nederland gevlucht. Rachel kwam per trein, had een Oostenrijks paspoort, Salomon te voet. Rachel woonde tijdelijk bij haar Nederlandse pleegouders en Salomon vestigde zich in Haarlem. In 1940 moesten alle Joden de kuststrook verlaten en zo kwam Salomon in Arnhem terecht waar Rachel zich toen bij hem voegde. In 1942 verhuisden ze naar Amsterdam. Ze hebben op heel veel verschillende adressen gewoond. Eind 1942 werd hun zoon Alfred Alexander geboren. Om onbekende redenen woonden Salomon en Rachel enige tijd gescheiden van elkaar. Het laatste legale adres van Rachel was op de Nieuwe Achtergracht 93 (huis of eerste verdieping) Hier moet ze dus gewoond hebben met haar zoontje. In mei 1943 werd Salomon op straat opgepakt en naar Vught gevoerd. Rachel liet haar zoontje onderduiken bij vrienden en volgde Salomon naar Vught. Zij zijn daar een paar maanden gebleven en uiteindelijk op 16 november 1943 vanuit kamp Vught op transport gesteld naar Auschwitz. Op 31 januari 1944 zijn beide daar vermoord. Dankzij Rachels dappere actie om Alfred te laten onderduiken, heeft hij de oorlog overleefd.&nbsp;

Lagerbefehl No. 25, Blatt 2 Datum: 1943-04-19 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Kapsalon; Gebruik der w.c. in de familiebarakken van het oude kamp

Lagerbefehl No. 25, Blatt 2 Datum: 1943-04-19 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Kapsalon; Gebruik der w.c. in de familiebarakken van het oude kamp

Lagerbefehl No. 25, Blatt 2

Bewijs te zijn gedesinfecteerd met DDT poeder in Leipzig.

Bewijs te zijn gedesinfecteerd met DDT poeder in Leipzig.

Bewijs te zijn gedesinfecteerd met DDT poeder in Leipzig

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Transport 19 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 16 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 12 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 9 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 6 november 1942 - Auschwitz

Transport 16 november 1942 - Auschwitz

Transport 24 november 1942 - Auschwitz

Transport 10 november 1942 - Auschwitz

Transport 12 december 1942 - Auschwitz

Transport 8 december 1942 - Auschwitz

Transport 30 november 1942 - Auschwitz

Transport 4 december 1942 - Auschwitz

Transport 24 augustus 1942 - Auschwitz

Transporten naar Sobibor

Transporten naar Bergen-Belsen

Coseltransporten

Transporten naar Theresienstadt

Transporten naar Auschwitz

Transport 23 januari 1943 - Auschwitz

Transport 18 januari 1943 - Auschwitz

Transport 11 januari 1943 - Auschwitz

Transport 17 maart 1943 - Sobibor

Transport 10 maart 1943 - Sobibor

Transport 16 februari 1943 - Auschwitz

Transport 21 april 1943 - Theresienstadt

Transport 21 september 1943 - Auschwitz

Transport 19 oktober 1943 - Auschwitz

Transport 16 november 1943 - Auschwitz

Transport 8 februari 1944 - Auschwitz

Transport 11 januari 1944 - Bergen-Belsen

Transport 18 januari 1944 - Theresienstadt

Transport 25 januari 1944 - Auschwitz

Transport 7 september 1943 - Auschwitz

Transport 14 september 1943 - Auschwitz

Transport 14 september 1943 - Theresienstadt

Transport 1 juni 1943 - Sobibor

Transport 8 juni 1943 - Sobibor

Transport 29 juni 1943 - Sobibor

Transport 6 juli 1943 - Sobibor

Transport 13 juli 1943 - Sobibor

Transport 20 juli 1943 - Sobibor

Transport 24 augustus 1943 - Auschwitz

Transport 31 augustus 1943 - Auschwitz

Transport 18 mei 1943 - Sobibor

Transport 25 mei 1943 - Sobibor

Transport 5 februari 1944 - Ravensbrück

Transport 9 maart 1944 - Vittel

Transport 15 juli 1942 - Auschwitz

Transport 5 april 1944 - Buchenwald

Transport 9 februari 1943 - Auschwitz

Transport 2 februari 1943 - Auschwitz

Transport 5 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 16 juli 1942 - Auschwitz

Transport 21 juli 1942 - Auschwitz

Transport 1 februari 1944 - Buchenwald

Transport 29 januari 1943 - Auschwitz

Transport 3 september 1944 - Auschwitz

Transport 30 maart 1943 - Sobibor

Transport 2 maart 1943 - Sobibor

Transport 23 maart 1943 - Sobibor

Transport 4 september 1944 - Theresienstadt

Transport 13 september 1944 - Bergen-Belsen

Transport 19 mei 1944 - Auschwitz

Transport 11 mei 1943 - Sobibor

Transport 4 mei 1943 - Sobibor

Transport 27 april 1943 - Sobibor

Transport 20 april 1943 - Sobibor

Transport 19 mei 1944 - Bergen-Belsen

Transport 13 april 1943 - Sobibor

Transport 6 april 1943 - Sobibor

Transport 14 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 3 juni 1944 - Auschwitz

Transport 10 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 7 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 31 juli 1944 - Theresienstadt

Transport 3 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 31 juli 1942 - Auschwitz

Transport 27 juli 1942 - Auschwitz

Transport 24 juli 1942 - Auschwitz

Transport 31 juli 1944 - Bergen-Belsen

Transport 3 maart 1944 - Auschwitz

Transport 3 januari 1945 - Libenau

Transport 5 april 1944 - Ravensbrück

Transport 28 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 21 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 15 maart 1944 - Bergen-Belsen

Transport 23 maart 1944 - Auschwitz

Transport 17 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 25 september 1942 - Auschwitz

Transport 5 april 1944 - Theresienstadt

Transport 21 september 1942 - Auschwitz

Transport 18 september 1942 - Auschwitz

Transport 14 september 1942 - Auschwitz

Transport 11 september 1942 - Auschwitz

Transport 7 september 1942 - Auschwitz

Transport 5 april 1944 - Auschwitz

Transport 4 september 1942 - Auschwitz

Transport 31 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 5 april 1944 - Bergen-Belsen

Transport 2 oktober 1942 - Auschwitz

Van: DB 1, Arbeitszentrale Aan: Gudema, Benjamin Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-09-09 Onderwerp: ingedeeld bij de Gruppe Zuidema; melden bij Zielke.

Van: DB 1, Arbeitszentrale Aan: Gudema, Benjamin Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-09-09 Onderwerp: ingedeeld bij de Gruppe Zuidema; melden bij Zielke.

Mededeling dat Benjamin Gudema bij de Gruppe Zuidema is ingedeeld en zich bij Zielke moet melden