In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 72

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Transport 5 april 1944 - Auschwitz

Reisvergunning Van: Lijdesdorff, R. Om zich van Westerbork naar Amsterdam te begeven. Datum: 1945-07-08

Reisvergunning Van: Lijdesdorff, R. Om zich van Westerbork naar Amsterdam te begeven. Datum: 1945-07-08

Reisvergunning voor René Lijdesdorff voor het definitief verlaten van kamp Westerbork

Van: Bonn, Joseph Aan: van de Hoeden-Bonn, Eliazer en Betty Plaats: Amsterdam Datum: 1942 Onderwerp: niet gedacht nog een sabbat-brief te kunnen schrijven; voorlopig nog gespaard, een week van angst achter de rug; drie agenten waren langsgekomen en schenen de schrijver met een zaklantaarn in zijn gezicht, terwijl hij in bed lag; vele andere familieleden zijn meegenomen; ze zitten allemaal in Westerbork…

Van: Bonn, Joseph Aan: van de Hoeden-Bonn, Eliazer en Betty Plaats: Amsterdam Datum: 1942 Onderwerp: niet gedacht nog een sabbat-brief te kunnen schrijven; voorlopig nog gespaard, een week van angst achter de rug; drie agenten waren langsgekomen en schenen de schrijver met een zaklantaarn in zijn gezicht, terwijl hij in bed lag; vele andere familieleden zijn meegenomen; ze zitten allemaal in Westerbork…

Brief van Joseph Bonn aan zijn dochter en schoonzoon

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-06-14 Onderwerp: Werner is weer in de stille kamer van een kampgenoot, hij is in het badhuis geweest; een groot deel van de mannen uit de barak van Werner moeten deze zondagochtend werken; over hoe belangrijk Stella voor Werner is; dieptepunt van alle ellende (Jodenvervolging) is volgens Werner nog niet bereikt; over trouwen met Stella en het waarom onder de huidige omstandigheden; barakzaal is een discussie van open of gesloten deur gaande. Werner kiest voor de eerste optie, anders is het niet uit te houden met de stank; in de nieuwe barakken (grote woonbarakken) zal de situatie wel erger worden, omdat het ook een woonruimte is, de situatie is beangstigend, negentien barakken zijn al opgesteld en er komen er nog meer. Het worden ruimten voor duizenden , want in elke barak komen 240 personen; opsomming van anti-Joodse maatregelen; Frau Mahler bedankt voor de boodschap en heeft aan Werner het geld ervoor in bewaring gegeven; bezoek aan Amsterdam is onzeker net als een bezoek voor Stella aan Westerbork. Ze zal geen reisvergunning krijgen; Werner doet elke ochtend vroeg gymnastiekoefeningen. &nbsp;&nbsp;

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-06-14 Onderwerp: Werner is weer in de stille kamer van een kampgenoot, hij is in het badhuis geweest; een groot deel van de mannen uit de barak van Werner moeten deze zondagochtend werken; over hoe belangrijk Stella voor Werner is; dieptepunt van alle ellende (Jodenvervolging) is volgens Werner nog niet bereikt; over trouwen met Stella en het waarom onder de huidige omstandigheden; barakzaal is een discussie van open of gesloten deur gaande. Werner kiest voor de eerste optie, anders is het niet uit te houden met de stank; in de nieuwe barakken (grote woonbarakken) zal de situatie wel erger worden, omdat het ook een woonruimte is, de situatie is beangstigend, negentien barakken zijn al opgesteld en er komen er nog meer. Het worden ruimten voor duizenden , want in elke barak komen 240 personen; opsomming van anti-Joodse maatregelen; Frau Mahler bedankt voor de boodschap en heeft aan Werner het geld ervoor in bewaring gegeven; bezoek aan Amsterdam is onzeker net als een bezoek voor Stella aan Westerbork. Ze zal geen reisvergunning krijgen; Werner doet elke ochtend vroeg gymnastiekoefeningen. &nbsp;&nbsp;

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Industriebarakken kamp Westerbork

Vliegtuigsloperij kamp Westerbork

Een vertrekkend transport Mensen met bagage bij de trein. Hooghalen, 1942.

Een vertrekkend transport Mensen met bagage bij de trein. Hooghalen, 1942.

Mensen met bagage bij een deportatietrein

Van: Donselaar, B.T. (chef hulpsecretarie Lager Westerbork) Aan: Polak, Martin Jules Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-01-31 Onderwerp: uittreksel persoonsbewijs met pasfoto

Van: Donselaar, B.T. (chef hulpsecretarie Lager Westerbork) Aan: Polak, Martin Jules Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-01-31 Onderwerp: uittreksel persoonsbewijs met pasfoto

Persoonsbewijs (uittreksel) Martin Jules Polak in kamp Westerbork

Personen