In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Van: Acohen Raphael (Ru) Aan: Leny en Tom Plaats: Westerbork, kamp, barak 62. Datum: 1943-10-31 Onderwerp: pakketpost; het is flink koud, maar in de werkbarak is het warm; moeder is opgeknapt; broek en vest nog niet ontvangen; ‘Raf’ heeft aanstaande dinsdag schrijfdag…; Monkie (Ricardo) heeft ook een bordje meegegeten…&nbsp;

Van: Acohen Raphael (Ru) Aan: Leny en Tom Plaats: Westerbork, kamp, barak 62. Datum: 1943-10-31 Onderwerp: pakketpost; het is flink koud, maar in de werkbarak is het warm; moeder is opgeknapt; broek en vest nog niet ontvangen; ‘Raf’ heeft aanstaande dinsdag schrijfdag…; Monkie (Ricardo) heeft ook een bordje meegegeten…&nbsp;

Brief van Raphael Acohen aan zijn vrouw vanuit kamp Westerbork

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van: Feldmann, I. Aan: de Vrijer, familie Plaats: Wenen Datum: 1947-06-09 Onderwerp: te druk om te schrijven vanwege zijn huwelijk en woning; moest wachten met trouwen om dat eerst het overlijden van zijn vorige vrouw en kinderen (gedeporteerd naar Polen) bevestigd moest worden; Feldmann gaat terug naar Nederland om een koffer van zijn zwager op te halen. De koffer en inhoud was in bewaring gegeven bij voormalig ondercommandant van kamp Westerbork, de heer de Haan; Aan Den Haag (Rijksveemdelingendienst) heeft hij adresgegevens gegeven van de families de Vrijer en Haagman; of zij zich willen richten aan deze dienst en iets willen zeggen over zijn gedrag tijdens de bezetting; Feldmann is trainer bij de Joodse Vereniging Hakoah, waar hij 21 jaar aan verbonden was, onder andere 10 jaar als profvoetballer; hij heeft een goed loon en ze gaan op reis naar omringende landen; er zijn echter weinig Joodse spelers (vermoord in concentratiekampen); toegevoegd een fotootje als souvenir, ‘houdt het in ere’&nbsp;

Van: Feldmann, I. Aan: de Vrijer, familie Plaats: Wenen Datum: 1947-06-09 Onderwerp: te druk om te schrijven vanwege zijn huwelijk en woning; moest wachten met trouwen om dat eerst het overlijden van zijn vorige vrouw en kinderen (gedeporteerd naar Polen) bevestigd moest worden; Feldmann gaat terug naar Nederland om een koffer van zijn zwager op te halen. De koffer en inhoud was in bewaring gegeven bij voormalig ondercommandant van kamp Westerbork, de heer de Haan; Aan Den Haag (Rijksveemdelingendienst) heeft hij adresgegevens gegeven van de families de Vrijer en Haagman; of zij zich willen richten aan deze dienst en iets willen zeggen over zijn gedrag tijdens de bezetting; Feldmann is trainer bij de Joodse Vereniging Hakoah, waar hij 21 jaar aan verbonden was, onder andere 10 jaar als profvoetballer; hij heeft een goed loon en ze gaan op reis naar omringende landen; er zijn echter weinig Joodse spelers (vermoord in concentratiekampen); toegevoegd een fotootje als souvenir, ‘houdt het in ere’&nbsp;

Brief van I. Feldmann aan de familie De Vrijer vanuit Wenen

Hamer Gereedschap: Het betreft gereedschap van een klokken- en horlogemaker. De persoon was in kamp Westerbork gevangen.&nbsp; Wander Eleveld, was als niet Jood, als schilder, werkzaam in kamp Westerbork. Hij was geïnteresseerd in wat de horlogemaker deed. Toen deze persoon op transport moest, kreeg Wander de gereedschappen met de opmerking van de horlogemaker dat hij er toch niets meer aan had.&nbsp; &nbsp;

Hamer Gereedschap: Het betreft gereedschap van een klokken- en horlogemaker. De persoon was in kamp Westerbork gevangen.&nbsp; Wander Eleveld, was als niet Jood, als schilder, werkzaam in kamp Westerbork. Hij was geïnteresseerd in wat de horlogemaker deed. Toen deze persoon op transport moest, kreeg Wander de gereedschappen met de opmerking van de horlogemaker dat hij er toch niets meer aan had.&nbsp; &nbsp;

Gereedschap van een horlogemaker in kamp Westerbork

Van: Dentz, H. S. Aan: Levit, M (broer Dresden-Levit) Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-13 Onderwerp: betreffende het onderzoek van de afstamming van Judicje Levit; er zijn veel problemen; het adres opsporen van de verwekker van het kind; door het tweede huwelijk van Mozes zijn zuster is de voogdij over Judicje vervallen; er moet een rechtspersoon zijn die voor het kind optreedt; verzoek of Mozes en zijn vrouw dat zouden willen doen…

Van: Dentz, H. S. Aan: Levit, M (broer Dresden-Levit) Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-13 Onderwerp: betreffende het onderzoek van de afstamming van Judicje Levit; er zijn veel problemen; het adres opsporen van de verwekker van het kind; door het tweede huwelijk van Mozes zijn zuster is de voogdij over Judicje vervallen; er moet een rechtspersoon zijn die voor het kind optreedt; verzoek of Mozes en zijn vrouw dat zouden willen doen…

Brief van H.S. Dentz aan M. Levit vanuit Amsterdam

Van: Kok, Leo Aan:&nbsp;Mindeno-van Duren, Frederika Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: Leo in actie al tekenaar. Hij schrijft de tekst: ‘’t is weinig van waerde. Hetgeen ick u biedt, maer twee roocker stockskens versmaedt ghy toch niet, Leo&nbsp;

Van: Kok, Leo Aan:&nbsp;Mindeno-van Duren, Frederika Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: Leo in actie al tekenaar. Hij schrijft de tekst: ‘’t is weinig van waerde. Hetgeen ick u biedt, maer twee roocker stockskens versmaedt ghy toch niet, Leo&nbsp;

Enveloppe met tekst en tekening van Leo Kok in kamp Westerbork

Van: onbekend Aan: Gudema, Benjamin Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-03-04&nbsp; Onderwerp: portrettekening.

Van: onbekend Aan: Gudema, Benjamin Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-03-04&nbsp; Onderwerp: portrettekening.

Tekening (portret) van Benjamin Gudema in kamp Westerbork, tekenaar is onbekend

Personen