In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van: Heikens, J.J. Hoofd Inwendige Dienst Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947-01-20 Onderwerp: Rapport over de eerste helft van januari 1947, betreffende huisvesting en inrichting van de afdelingen Magazijnen, Keuken en Bakkerij, Hygiënische Dienst.

Van: Heikens, J.J. Hoofd Inwendige Dienst Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947-01-20 Onderwerp: Rapport over de eerste helft van januari 1947, betreffende huisvesting en inrichting van de afdelingen Magazijnen, Keuken en Bakkerij, Hygiënische Dienst.

Rapport van J.J. Heikens aan J.G. Buijvoets betreffende huisvesting en inrichting van de afdelingen

Van: Vegt, v.d., Cato Aan: Horsmeijer-Bijl Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943/1944 Onderwerp: Paket empfangen

Van: Vegt, v.d., Cato Aan: Horsmeijer-Bijl Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943/1944 Onderwerp: Paket empfangen

Briefkaart van Cato van der Vegt aan mevrouw Horsmeijer-Bijl vanuit kamp Westerbork

Van: Turfrijer-Coeverden van, Greet (Grietje) en Mieltje (Emil) Aan: Belterman, J. Datum: 1943-06-29 Plaats: tussen Vught, kamp en Westerbork, kamp Onderwerp: de schrijfster en haar zoon Emil moeten uit kamp Vught vertrekken. Verschillende personen, waaronder Fia en Harry (Henry Turfrijer, echtgenoot van Greet en vader van Emil) konden nog in kamp Vught achterblijven in onder andere de barakken 29B en 2B.&nbsp; De briefkaart is uit de trein geworpen of aan iemand meegegeven.

Van: Turfrijer-Coeverden van, Greet (Grietje) en Mieltje (Emil) Aan: Belterman, J. Datum: 1943-06-29 Plaats: tussen Vught, kamp en Westerbork, kamp Onderwerp: de schrijfster en haar zoon Emil moeten uit kamp Vught vertrekken. Verschillende personen, waaronder Fia en Harry (Henry Turfrijer, echtgenoot van Greet en vader van Emil) konden nog in kamp Vught achterblijven in onder andere de barakken 29B en 2B.&nbsp; De briefkaart is uit de trein geworpen of aan iemand meegegeven.

Briefkaart van Greet en Mieltje Turfrijer-Coeverden op weg naar kamp Westerbork

Van: Bagage-Depot Ziekenhuis Aan: Gassmann, Heinrich, barak 48 Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-12 Onderwerp: in het depot bevindt zich een koffer (Bewijs no. 64).

Van: Bagage-Depot Ziekenhuis Aan: Gassmann, Heinrich, barak 48 Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-12 Onderwerp: in het depot bevindt zich een koffer (Bewijs no. 64).

Bewijs van het bagagedepot van het ziekenhuis voor Heinrich Gassmann

Kampgevangenen in kamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1942-1944 Gruppe Bauer op appèl Op achtergrond de O.D. barak, barak 22. Gruppe Bauer was een groep dat bestond uit jonge sterkte mannen. De groep moest de moeilijke klussen in en buiten het kamp klaren. Zo werd het smalspoor tussen het kamp en het Oranjekanaal door dit werkcommando aangelegd. Op 23 maart 1944 werd de hele groep als represaille voor een ontvluchting van een kampgevangene gedeporteerd naar Auschwitz.

Kampgevangenen in kamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1942-1944 Gruppe Bauer op appèl Op achtergrond de O.D. barak, barak 22. Gruppe Bauer was een groep dat bestond uit jonge sterkte mannen. De groep moest de moeilijke klussen in en buiten het kamp klaren. Zo werd het smalspoor tussen het kamp en het Oranjekanaal door dit werkcommando aangelegd. Op 23 maart 1944 werd de hele groep als represaille voor een ontvluchting van een kampgevangene gedeporteerd naar Auschwitz.

Het afnemen van appèl van de Gruppe Bauer

Van: van Bergen, Chaja Aan: van Bergen-Diamant, N. Plaats: Children Committee Hostel, Yorkshire, Engeland Datum: 1946-07-08 Onderwerp: op het kamp heeft ze het goed; ze is niet zeeziek geweest; alle kinderen hebben een dagboek gekregen; voor de tweede keer vandaag een banaan gekregen; en kleren gekregen; adres Hostel Woodlands…

Van: van Bergen, Chaja Aan: van Bergen-Diamant, N. Plaats: Children Committee Hostel, Yorkshire, Engeland Datum: 1946-07-08 Onderwerp: op het kamp heeft ze het goed; ze is niet zeeziek geweest; alle kinderen hebben een dagboek gekregen; voor de tweede keer vandaag een banaan gekregen; en kleren gekregen; adres Hostel Woodlands…

Briefkaart van Chaja van Bergen aan opa en oma Diamant vanuit Engeland

Van: &nbsp;Zentralstelle für Jüdische Auswanderung&nbsp; Aan: Gudema, Benjamin Plaats: Amsterdam Datum: 1942-10-13 Onderwerp: Benjamin moet zich melden om van tewerkstelling in het Oosten te worden vrijgesteld.&nbsp;

Van: &nbsp;Zentralstelle für Jüdische Auswanderung&nbsp; Aan: Gudema, Benjamin Plaats: Amsterdam Datum: 1942-10-13 Onderwerp: Benjamin moet zich melden om van tewerkstelling in het Oosten te worden vrijgesteld.&nbsp;

Oproep aan Benjamin Gudema zich te melden bij de Zentralstelle für Jüdische Auswanderung in Amsterdam

Personen