In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Foto van het echtpaar Weissenstein Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1940 Onderwerp: gezinsfoto, met op de achtergrond jonge aanplant, een familiebarak en medebewoners.&nbsp;

Foto van het echtpaar Weissenstein Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1940 Onderwerp: gezinsfoto, met op de achtergrond jonge aanplant, een familiebarak en medebewoners.&nbsp;

Foto van het echtpaar Weissenstein in Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Plattegrond, aanzichten en doorsnede van barak 6&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1961-02-02 Opmerking: woonfunctie

Plattegrond, aanzichten en doorsnede van barak 6&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1961-02-02 Opmerking: woonfunctie

Plattegrond met aanzichten en doorsnede van barak 6 in woonoord Schattenberg

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1943 Onderwerp: Sonja moet alles zonder bonnen kopen. Ze heeft behoefte aan bonnen, zodat ze haar ouders in kamp Westerbork eten kan toesturen.

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1943 Onderwerp: Sonja moet alles zonder bonnen kopen. Ze heeft behoefte aan bonnen, zodat ze haar ouders in kamp Westerbork eten kan toesturen.

Brief van Sonja Blits-Lam aan de familie Veer vanuit Amsterdam

Onderwerp: inhoud Westerborkfilm, opzet, scenario en hoofdrolspelers (cabaret Bunter Abend).&nbsp; Datum: 1944-03 tot met 1944-05

Onderwerp: inhoud Westerborkfilm, opzet, scenario en hoofdrolspelers (cabaret Bunter Abend).&nbsp; Datum: 1944-03 tot met 1944-05

Document met de beschrijving van de inhoud van de Westerborkfilm en hoofdrolspelers

Gebeurtenissen en groepen buiten kamp Westerbork

Sinti en Roma

Reisverbod voor Sinti en Roma

Van: het Zweedse Consulaat Aan: van Cleef, Rozette Plaats: Praag Datum: 1945-05-31 Onderwerp: registratie en repatriëring.

Van: het Zweedse Consulaat Aan: van Cleef, Rozette Plaats: Praag Datum: 1945-05-31 Onderwerp: registratie en repatriëring.

Registratiekaart van Rozette van Cleef opgemaakt in Praag na haar bevrijding in Libauzau

Van: Platvoet, Rachel&nbsp; Aan: Koning, de, B.&nbsp; Plaats: 's-Hertogenbosch, concentratiekamp&nbsp; Datum: 1943-08-11&nbsp; Onderwerp: bevestiging ontvangst van goederen, vragen over familie en behoefte aan het ontvangen van een brief.

Van: Platvoet, Rachel&nbsp; Aan: Koning, de, B.&nbsp; Plaats: 's-Hertogenbosch, concentratiekamp&nbsp; Datum: 1943-08-11&nbsp; Onderwerp: bevestiging ontvangst van goederen, vragen over familie en behoefte aan het ontvangen van een brief.

Brief Rachel Platvoet aan B. de Koning vanuit kamp Vught

Van: Annie Aan: Rudie Plaats: Trein Datum: 1943-09-07 Onderwerp: Beschrijving situatie en omstandigheden in de trein. Annie is met haar ouders op weg naar een nieuwe 'woonplaats''. Ze zitten met 32 personen in een wagon. Erich (Zielke) kon niets meer doen voor hun. Ze vraag of Rudi een pakketje wil opsturen naar Jaap Spitz uit barak 69 met wie ze de laatste zomerdagen veel gewandeld heeft op de heide buiten het kamp.

Van: Annie Aan: Rudie Plaats: Trein Datum: 1943-09-07 Onderwerp: Beschrijving situatie en omstandigheden in de trein. Annie is met haar ouders op weg naar een nieuwe 'woonplaats''. Ze zitten met 32 personen in een wagon. Erich (Zielke) kon niets meer doen voor hun. Ze vraag of Rudi een pakketje wil opsturen naar Jaap Spitz uit barak 69 met wie ze de laatste zomerdagen veel gewandeld heeft op de heide buiten het kamp.

Briefkaart van Annie aan Rudie vanuit kamp Westerbork

Van: Gassmann, Heinrich Datum: 1942-07 Onderwerp: Handgepäck, lijst met kleding en gebruiksvoorwerpen. Heinrich werd op het laatste moment uit het eerste transport van 15 juli 1942 gehaald. Zonder bagage keerde hij terug naar het kamp. De lijst is een opsomming van wat in zijn koffer is achtergebleven, met een inschatting van de waarde.

Van: Gassmann, Heinrich Datum: 1942-07 Onderwerp: Handgepäck, lijst met kleding en gebruiksvoorwerpen. Heinrich werd op het laatste moment uit het eerste transport van 15 juli 1942 gehaald. Zonder bagage keerde hij terug naar het kamp. De lijst is een opsomming van wat in zijn koffer is achtergebleven, met een inschatting van de waarde.

Lijst van bagage van Heinrich Gassmann dat met het eerste transport meeging

Situatie Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:2000&nbsp; Datum: 1955 Met diverse aantekeningen. Onder andere de keukenbarakken en het woonverblijf van de kleuterleidsters (barak 210) zijn ingetekend.

Situatie Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:2000&nbsp; Datum: 1955 Met diverse aantekeningen. Onder andere de keukenbarakken en het woonverblijf van de kleuterleidsters (barak 210) zijn ingetekend.

Plattegrond van het woonoord Schattenberg van rond 1955

Van: de kamporganisatie Aan: Gudema, Benjamin Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-10-06 Onderwerp: Gruppe Zuidema; DB 2…

Van: de kamporganisatie Aan: Gudema, Benjamin Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-10-06 Onderwerp: Gruppe Zuidema; DB 2…

Arbeitskarte van Benjamin Gudema in kamp Westerbork

Personen