In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Kaart met indeling elektriciteitsgroepen&nbsp; Afkomstig uit barak 7.&nbsp; Schema in kleur aangegeven.&nbsp; Op achterzijde diverse aantekeningen. Ws. meterstanden met namen van bewoners.

Kaart met indeling elektriciteitsgroepen&nbsp; Afkomstig uit barak 7.&nbsp; Schema in kleur aangegeven.&nbsp; Op achterzijde diverse aantekeningen. Ws. meterstanden met namen van bewoners.

Kaart met indeling electriciteitsgroepen in barak 7

Nota voor de aankoop van spek, eieren en meel Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945

Nota voor de aankoop van spek, eieren en meel Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945

Nota voor de aankoop van spek, eieren en meel

Bon uitgegeven door Gemeente Amsterdam&nbsp; Te verkrijgen tegen betaling van 15 cent een bus tomatensoep met rijst. Geldig tot 3 juli 1940.

Bon uitgegeven door Gemeente Amsterdam&nbsp; Te verkrijgen tegen betaling van 15 cent een bus tomatensoep met rijst. Geldig tot 3 juli 1940.

Bon voor de aankoop van een bus tomatensoep met rijst

Van: Meijers, E.M., prof. Aan: Tabaksblatt, S.&nbsp; Plaats: Theresienstadt Datum: 1945 Onderwerp: uitnodiging om deel uit te maken van een commissie, wiens taak het is de belangen van de ingezetenen van Theresienstadt die niet de Nederlandse nationaliteit bezitten te behartigen.

Van: Meijers, E.M., prof. Aan: Tabaksblatt, S.&nbsp; Plaats: Theresienstadt Datum: 1945 Onderwerp: uitnodiging om deel uit te maken van een commissie, wiens taak het is de belangen van de ingezetenen van Theresienstadt die niet de Nederlandse nationaliteit bezitten te behartigen.

Uitnodiging voor S. Tabaksblatt de belangen te behartigen van uit Nederland gedeporteerde Joden zonder Nederlandse nationaliteit

De gevangenis van het interneringskamp.&nbsp; Interneringskamp Westerbork, 1945.&nbsp; Barak 51, de cellenbarakken (waar S.D. functionarissen zaten, onder andere kamp commandant Gemmeker was hier opgesloten en is hier ondervraagd) met bewakers.

De gevangenis van het interneringskamp.&nbsp; Interneringskamp Westerbork, 1945.&nbsp; Barak 51, de cellenbarakken (waar S.D. functionarissen zaten, onder andere kamp commandant Gemmeker was hier opgesloten en is hier ondervraagd) met bewakers.

Foto van de gevangenis in Interneringskamp Westerbork

Van: Salomonson, Lion Aan: Sipkema, S.J. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-23 Onderwerp: omstandigheden; ordonnansen, barakken in het kamp. Schetsje van een armband van de ordonnans.

Van: Salomonson, Lion Aan: Sipkema, S.J. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-23 Onderwerp: omstandigheden; ordonnansen, barakken in het kamp. Schetsje van een armband van de ordonnans.

Brief van Lion Salomonson aan S.J. Sipkema vanuit kamp Westerbork

Foto van een illustratie van Leo Kok&nbsp; Uit een brief van Bob Cahen (zie brief 'Ergens in Nederland') Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-11-01

Foto van een illustratie van Leo Kok&nbsp; Uit een brief van Bob Cahen (zie brief 'Ergens in Nederland') Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-11-01

Foto van een Illustratie door Leo Kok in de brief 'Ergens in Nederland'

Jaarverslag Bewarings- en Verblijfskamp Westerbork Afdeling Bedrijven, 1946 Plaats: Westerbork, Interneringskamp Met kleur tekeningen geïllustreerd Bladzijden: 21 (ingebonden) Werken intern en extern voor bedrijven, onderhoud kamp en voorzetting van industrieën in het kamp, waaronder de baterijensloop en de sloop van vliegtuigwrakken; ontmanteling van de spoorlijn Hooghalen-kamp Westerbork; op 3 december 1945 brand een deel van barak 34 af; ontginningen en voedselvoorziening.

Jaarverslag Bewarings- en Verblijfskamp Westerbork Afdeling Bedrijven, 1946 Plaats: Westerbork, Interneringskamp Met kleur tekeningen geïllustreerd Bladzijden: 21 (ingebonden) Werken intern en extern voor bedrijven, onderhoud kamp en voorzetting van industrieën in het kamp, waaronder de baterijensloop en de sloop van vliegtuigwrakken; ontmanteling van de spoorlijn Hooghalen-kamp Westerbork; op 3 december 1945 brand een deel van barak 34 af; ontginningen en voedselvoorziening.

Jaarverslag van het Interneringskamp van 1946

Foto van Sinie Cozijn

Nota van aankoop van boter en Spek Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945

Nota van aankoop van boter en Spek Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945

Nota van aankoop van boter en spek

Aan: Spetter, J. Datum: 1942-11

Enveloppe aan de heer J. Spetter

Van: Centraal Afwikkelingsbureau Duitse Schade-uitkeringen (CADSU) Aan: de Raay, E. Plaats: Amsterdam Datum: 1965 Onderwerp: schade-uitkering; verhoudingsgetal en wijze van betaling.

Van: Centraal Afwikkelingsbureau Duitse Schade-uitkeringen (CADSU) Aan: de Raay, E. Plaats: Amsterdam Datum: 1965 Onderwerp: schade-uitkering; verhoudingsgetal en wijze van betaling.

Informatiefolder over toekenning verhoudingsgetal betaling voorschot op uitkering nazislachtoffers