In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Registratiekaart Van: Cohen, Lena Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-06-07 Afgegeven door het Tsjecho-Slowaaks Repatriërings Bureau.

Registratiekaart Van: Cohen, Lena Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-06-07 Afgegeven door het Tsjecho-Slowaaks Repatriërings Bureau.

Registratiekaart

Van: Heilbron, Heiman&nbsp; Aan: Heilbron, Alexander&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942&nbsp; Onderwerp: beschrijving omstandigheden en toekomst. De schrijver is bijna genezen en vreest een vertrek uit kamp Westerbork op korte termijn. Met zijn vrouw gaat het heel best.

Van: Heilbron, Heiman&nbsp; Aan: Heilbron, Alexander&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942&nbsp; Onderwerp: beschrijving omstandigheden en toekomst. De schrijver is bijna genezen en vreest een vertrek uit kamp Westerbork op korte termijn. Met zijn vrouw gaat het heel best.

Brief van Heiman Heilbron aan zijn zoon Alexander vanuit kamp Westerbork

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Transport 14 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 20 november 1942 - Auschwitz

Transport 5 april 1944 - Bergen-Belsen

Transport 24 november 1942 - Auschwitz

Transport 13 april 1943 - Sobibor

Transport 5 april 1944 - Auschwitz

Transport 30 november 1942 - Auschwitz

Transport 5 april 1944 - Theresienstadt

Transport 4 december 1942 - Auschwitz

Transport 23 maart 1943 - Sobibor

Transport 2 maart 1943 - Sobibor

Transport 8 december 1942 - Auschwitz

Transport 30 maart 1943 - Sobibor

Transport 29 januari 1943 - Auschwitz

Transport 2 februari 1943 - Auschwitz

Transport 12 december 1942 - Auschwitz

Transport 9 februari 1943 - Auschwitz

Transport 6 april 1943 - Sobibor

Transport 10 november 1942 - Auschwitz

Transport 16 november 1942 - Auschwitz

Transport 6 november 1942 - Auschwitz

Transport 23 maart 1944 - Auschwitz

Transport 15 maart 1944 - Bergen-Belsen

Transport 3 maart 1944 - Auschwitz

Transport 31 juli 1944 - Bergen-Belsen

Transport 9 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 12 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 5 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 21 september 1942 - Auschwitz

Transport 10 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 31 juli 1944 - Theresienstadt

Transport 16 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 19 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 7 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 3 juni 1944 - Auschwitz

Transport 23 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 26 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 3 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 31 juli 1942 - Auschwitz

Transport 30 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 27 juli 1942 - Auschwitz

Transport 19 mei 1944 - Bergen-Belsen

Transport 8 februari 1944 - Auschwitz

Transport 19 mei 1944 - Auschwitz

Transport 2 november 1942 - Auschwitz

Transport 16 februari 1943 - Auschwitz

Transport 10 maart 1943 - Sobibor

Transport 17 maart 1943 - Sobibor

Transport 13 september 1944 - Bergen-Belsen

Transport 11 januari 1943 - Auschwitz

Transport 18 januari 1943 - Auschwitz

Transport 27 april 1943 - Sobibor

Transport 4 september 1944 - Theresienstadt

Transport 28 september 1942 - Auschwitz

Transporten naar Bergen-Belsen

Transport 23 januari 1943 - Auschwitz

Transport 4 mei 1943 - Sobibor

Transport 2 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 3 september 1944 - Auschwitz

Transport 31 augustus 1942 - Auschwitz

Transporten naar Auschwitz

Transporten naar Theresienstadt

Transport 4 september 1942 - Auschwitz

Transport 24 juli 1942 - Auschwitz

Transport 21 april 1943 - Theresienstadt

Transport 1 februari 1944 - Bergen-Belsen

Transport 21 september 1943 - Auschwitz

Transport 19 oktober 1943 - Auschwitz

Transport 20 april 1943 - Sobibor

Transport 7 september 1942 - Auschwitz

Transport 11 september 1942 - Auschwitz

Transport 1 februari 1944 - Buchenwald

Transport 16 november 1943 - Auschwitz

Transport 21 juli 1942 - Auschwitz

Transport 11 januari 1944 - Bergen-Belsen

Transport 18 januari 1944 - Theresienstadt

Transport 15 februari 1944 - Bergen-Belsen

Coseltransporten

Transport 3 januari 1945 - Libenau

Transport 25 januari 1944 - Auschwitz

Transport 5 april 1944 - Ravensbrück

Transport 16 juli 1942 - Auschwitz

Transport 5 april 1944 - Buchenwald

Transport 14 september 1942 - Auschwitz

Transport 15 juli 1942 - Auschwitz

Transport 9 maart 1944 - Vittel

Transport 28 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 21 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 11 mei 1943 - Sobibor

Transport 7 september 1943 - Auschwitz

Transport 14 september 1943 - Auschwitz

Transport 14 september 1943 - Theresienstadt

Transport 1 juni 1943 - Sobibor

Transport 5 februari 1944 - Ravensbrück

Transport 17 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 25 februari 1944 - Theresienstadt

Transport 8 juni 1943 - Sobibor

Transport 25 mei 1943 - Sobibor

Transport 29 juni 1943 - Sobibor

Transport 18 september 1942 - Auschwitz

Van: Cahen, Hans&nbsp; Aan: Vries, de, J. S. (Academisch Ziekenhuis te Groningen) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-04-15&nbsp; Onderwerp: dagelijks leven. Gelijkgesteld met de Alte lagerinsassen. De schrijver en zijn broer Bob behoren tot de vaste kern. Via het magazijn een overall en gummilaarzen gekregen.

Van: Cahen, Hans&nbsp; Aan: Vries, de, J. S. (Academisch Ziekenhuis te Groningen) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-04-15&nbsp; Onderwerp: dagelijks leven. Gelijkgesteld met de Alte lagerinsassen. De schrijver en zijn broer Bob behoren tot de vaste kern. Via het magazijn een overall en gummilaarzen gekregen.

Briefkaart van Hans Cahen aan J.S. de Vries vanuit kamp Westerbork

Opstelling ketelwater-reinigingsinstallatie Schattenberg Schaal: 1:10 en 1:20 Datum: 1953-10-20

Opstelling ketelwater-reinigingsinstallatie Schattenberg Schaal: 1:10 en 1:20 Datum: 1953-10-20

Plattegrond

Dienstwoning. Dienstwoning in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork met zicht op de bouw. Rondom de dienstwoning liggen bouwmaterialen. Vaag is de woning van de kampcommandant te zien. Kamp Westerbork, 1939. Achter op de foto staat: 'Een Arbeiders-woning, VL.kamp'.

Dienstwoning. Dienstwoning in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork met zicht op de bouw. Rondom de dienstwoning liggen bouwmaterialen. Vaag is de woning van de kampcommandant te zien. Kamp Westerbork, 1939. Achter op de foto staat: 'Een Arbeiders-woning, VL.kamp'.

van de bouw van een dienstwoning in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Betreft: Kamp Schattenberg situatie nieuw&nbsp; Schaal: 1:1000&nbsp; Datum: 1958-07-16&nbsp; Opmerkingen: Opmerkingen: Opmerkingen: Om de woon- en leefomstandigheden te verbeteren is er gedacht aan nieuwbouw en een nieuwe inrichting van het woonoord Schattenberg, waarbij een deel van het oorspronkelijke kamp Westerbork intact zou blijven. Uiteindelijk is de keuze gemaakt het kamp bijna volledig te slopen en de bewoners onder te brengen in speciale Molukse wijken in onder andere Appingedam, Assen en Bovensmilde . &nbsp;

Betreft: Kamp Schattenberg situatie nieuw&nbsp; Schaal: 1:1000&nbsp; Datum: 1958-07-16&nbsp; Opmerkingen: Opmerkingen: Opmerkingen: Om de woon- en leefomstandigheden te verbeteren is er gedacht aan nieuwbouw en een nieuwe inrichting van het woonoord Schattenberg, waarbij een deel van het oorspronkelijke kamp Westerbork intact zou blijven. Uiteindelijk is de keuze gemaakt het kamp bijna volledig te slopen en de bewoners onder te brengen in speciale Molukse wijken in onder andere Appingedam, Assen en Bovensmilde. &nbsp;

Plattegrond van een nieuwe opzet van het woonoord Schattenberg

Van: het Commissariaat voor Oorlogsschade Aan: de Raay, E. Plaats: Den Haag Datum: 1951-05-09 Onderwerp: beroepschrift is geregistreerd.

Van: het Commissariaat voor Oorlogsschade Aan: de Raay, E. Plaats: Den Haag Datum: 1951-05-09 Onderwerp: beroepschrift is geregistreerd.

Bericht van het Commissariaat voor Oorlogsschade aan E. de Raay vanuit Den Haag

Bericht van het Commissariaat voor Oorlogsschade aan E. de Raay vanuit Den Haag

Personen