In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

"Ik werd met enige kennissen in een bananenwagen gestopt..."

Het treinbord

Een jongen vereeuwigd in hout

Onze Max is een reuzelieve schat…”

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina vind je een overzicht van verhalen over kamp Westerbork. Zo kun je meer te weten komen over personen die in het kamp gevangen zaten of over objecten uit onze collecties. Ook bieden we themaverhalen aan en laten we zien welke locaties in Nederland, direct of indirect, een verbinding hebben met kamp Westerbork. 

Verhalen

Van: onbekend Aan: lieve broers Plaats: onbekend Datum: onbekend Onderwerp: allerlei zaken.

Van: onbekend Aan: lieve broers Plaats: onbekend Datum: onbekend Onderwerp: allerlei zaken.

Brief van een onbekend persoon

Van: Nieuwkerk-van den Bergh, Henriëtte en familie Aan: Tilly Plaats: Adliswil&nbsp; Datum: 1945-03-18 Onderwerp: blij in Zwitserland te zijn na een verblijf in kamp Westerbork en in Theresienstadt; zoveel te vertellen; over ziekte en het overlijden van de moeder van Tilly in kamp Westerbork; mevrouw Nieuwkerk lag in dezelfde ziekenzaal; Dr. J. Goudsmit en Dr. A. Querido hebben alles voor haar gedaan; de fotoportretten die zij van de familie had heeft mevrouw Nieuwkerk aan tante Marie weten te geven. Na het overlijden van een kampgevangene worden alle bezittingen van deze persoon in kamp Westerbork in beslag genomen. Zelf lag Henriëtte meer dan een jaar in het kampziekenhuis, pleuritis als gevolg van roodvonk, in Barneveld opgelopen; over de gezondheidsproblemen van de rest van de familie in de verschillende kampen; over werken, leven in Theresienstadt; quarantaine in Zwitserland…&nbsp;

Van: Nieuwkerk-van den Bergh, Henriëtte en familie Aan: Tilly Plaats: Adliswil&nbsp; Datum: 1945-03-18 Onderwerp: blij in Zwitserland te zijn na een verblijf in kamp Westerbork en in Theresienstadt; zoveel te vertellen; over ziekte en het overlijden van de moeder van Tilly in kamp Westerbork; mevrouw Nieuwkerk lag in dezelfde ziekenzaal; Dr. J. Goudsmit en Dr. A. Querido hebben alles voor haar gedaan; de fotoportretten die zij van de familie had heeft mevrouw Nieuwkerk aan tante Marie weten te geven. Na het overlijden van een kampgevangene worden alle bezittingen van deze persoon in kamp Westerbork in beslag genomen. Zelf lag Henriëtte meer dan een jaar in het kampziekenhuis, pleuritis als gevolg van roodvonk, in Barneveld opgelopen; over de gezondheidsproblemen van de rest van de familie in de verschillende kampen; over werken, leven in Theresienstadt; quarantaine in Zwitserland…&nbsp;

Brief van de familie Nieuwkerk aan Tilly vanuit Adliswil (Zwitserland)

Van: v/d Burg, D.A., Chef Binnenbewaking Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-04-09 Onderwerp: onderzoek n.a.v. bericht dat er geschoten zou zijn in het vrouwenkamp. De schrijver van het rapport is samen met Erich Zielke in het vrouwenkamp geweest naar aanleiding van het verhaal dat er door een schildwacht zou zijn geschoten. Op dat moment betrappen ze in de buurt van de paardenstal (barak 31) de wc-groep, die zich toegang verschafte tot het vrouwenkamp,….opmerking van de schilwacht…

Van: v/d Burg, D.A., Chef Binnenbewaking Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-04-09 Onderwerp: onderzoek n.a.v. bericht dat er geschoten zou zijn in het vrouwenkamp. De schrijver van het rapport is samen met Erich Zielke in het vrouwenkamp geweest naar aanleiding van het verhaal dat er door een schildwacht zou zijn geschoten. Op dat moment betrappen ze in de buurt van de paardenstal (barak 31) de wc-groep, die zich toegang verschafte tot het vrouwenkamp,….opmerking van de schilwacht…

Rapport van D.A. v/d Burg over schoten in het vrouwenkamp en ongeoorloofd bezoek

Van:&nbsp; Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-10 Onderwerp: inventarislijst van materialen in de Timmerwerkplaats.

Van:&nbsp; Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-10 Onderwerp: inventarislijst van materialen in de Timmerwerkplaats.

Lijst van de inventaris van materialen in de Timmerwerkplaats

'Siesta' (dochter Henny van As).&nbsp; Getekend door: Kok, Leo.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03-04.&nbsp; Later is met pen 1943 toegevoegd.

'Siesta' (dochter Henny van As).&nbsp; Getekend door: Kok, Leo.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03-04.&nbsp; Later is met pen 1943 toegevoegd.

Henny van As getekend door Leo Kok in kamp Westerbork

Van: Rode Kruis, Informatiebureau Aan: Levit, M. Plaats: Den Haag Datum: 1946-12-13 Onderwerp: over het lot van &nbsp;Rachel H. Dresden-Levit.

Van: Rode Kruis, Informatiebureau Aan: Levit, M. Plaats: Den Haag Datum: 1946-12-13 Onderwerp: over het lot van &nbsp;Rachel H. Dresden-Levit.

Verklaring van het Rode Kruis over het lot van Rachel H. Dresden-Levit

Van: de Schade-Enquête Commissie Aan: Diamant-Querido, R. Plaats: Amsterdam Datum: 1952-01-31 Onderwerp: tegemoetkoming in verband met huisraad dat tijds de bezetting verloren is gegaan.&nbsp;

Van: de Schade-Enquête Commissie Aan: Diamant-Querido, R. Plaats: Amsterdam Datum: 1952-01-31 Onderwerp: tegemoetkoming in verband met huisraad dat tijds de bezetting verloren is gegaan.&nbsp;

Verklaring van de Schade-Enquête Commissie betreffende vergoeding verloren huisraad

Van: Levie (Katz), J.&nbsp; Aan: Lackrooy, Fam.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp, barak 60 Datum: 1943-11-08 (poststempel) Onderwerp: pakjes ontvangen hartelijk dank.

Van: Levie (Katz), J.&nbsp; Aan: Lackrooy, Fam.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp, barak 60 Datum: 1943-11-08 (poststempel) Onderwerp: pakjes ontvangen hartelijk dank.

Briefkaart van Joseph Levie en vrouw aan familie Lackrooy vanuit kamp Westerbork

Foto van Cato van der Vegt Overlevende van kamp Westerbork en Theresienstadt Datum: voorjaar 1964

Foto van Cato van der Vegt Overlevende van kamp Westerbork en Theresienstadt Datum: voorjaar 1964

Foto van Cato van der Vegt op latere leeftijd

Kampgevangenen in kamp Westerbork Kamp Westerbork, 1942-1943 Een grote groep kampgevangenen op de appelplaats tijdens het afnemen van appèl. Tevens zicht op een aantal barakken.

Kampgevangenen in kamp Westerbork Kamp Westerbork, 1942-1943 Een grote groep kampgevangenen op de appelplaats tijdens het afnemen van appèl. Tevens zicht op een aantal barakken.

Werkgroepen op de appèlplaats in kamp Westerbork

Omheining en latrinegebouw&nbsp; Plaats: woonoord Schattenberg Datum: 1959 Omheining op de voorgrond van prikkeldraad op staketsels (stamt uit de periode van het Interneringskamp). Links op de foto een privaatgebouw, rechts op achtergrond een grote woonbarak.

Omheining en latrinegebouw&nbsp; Plaats: woonoord Schattenberg Datum: 1959 Omheining op de voorgrond van prikkeldraad op staketsels (stamt uit de periode van het Interneringskamp). Links op de foto een privaatgebouw, rechts op achtergrond een grote woonbarak.

Foto van een omheining en een latrinegebouw in het woonoord Schattenberg

Van: Laman Trip, M. Th. Aan: mevr. Buijvoets Plaats: 's-Gravenhage Datum: 1946-08-20 Onderwerp: visitekaartje met gelukwensen in verband met haar huwelijk. Het kaartje was gekoppeld aan een bloemstuk.&nbsp;

Van: Laman Trip, M. Th. Aan: mevr. Buijvoets Plaats: 's-Gravenhage Datum: 1946-08-20 Onderwerp: visitekaartje met gelukwensen in verband met haar huwelijk. Het kaartje was gekoppeld aan een bloemstuk.&nbsp;

Kaart van M. Th. Laman Trip aan het echtpaar Buijvoets

Van: Dop, H.H. Aan: Kause-van Bergen, Chaja Plaats: Arnhem Datum: 1990 Onderwerp: bedankt voor de brief; ze zal binnenkort Chaja uitgebreid terugschrijven; loge en de schilder over de vloer…

Van: Dop, H.H. Aan: Kause-van Bergen, Chaja Plaats: Arnhem Datum: 1990 Onderwerp: bedankt voor de brief; ze zal binnenkort Chaja uitgebreid terugschrijven; loge en de schilder over de vloer…

Ansichtkaart van H.H. Dop aan Chaja Kause van Bergen vanuit Arnhem

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1944-02-10, No. 66&nbsp; Inhoud: Het verbod tot ontvangen en verzenden van post en pakketten. Het opheffen van het verbod per 15 en 16 februari 1944.

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1944-02-10, No. 66&nbsp; Inhoud: Het verbod tot ontvangen en verzenden van post en pakketten. Het opheffen van het verbod per 15 en 16 februari 1944.

Lagerbefehl No. 66

Het casino van het kamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945.&nbsp; In het Casino van het vrije personeel (woongelegenheid en eetzaal).&nbsp; Kok en serveerder: de heren Vis en Bruins.

Het casino van het kamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945.&nbsp; In het Casino van het vrije personeel (woongelegenheid en eetzaal).&nbsp; Kok en serveerder: de heren Vis en Bruins.

Foto van het personeel van het Casino in Interneringskamp Westerbork

Aan: Sem (Bonn) Van:&nbsp;Bet Plaats: Alkmaar Datum: 1942-10-25 Onderwerp: vreselijk wat er allemaal gebeurd; ze is blij dat ze Sems zijn ouders de laatste tijd veel gesproken heeft, veel verdriet dat ze weg zijn; Sem heeft het portret van zijn oom Simon nog weten te redden; de schrijfster zou het erg gevonden hebben als de bezittingen van Simon op de markt terecht gekomen zouden zijn of bij een ander… wat sommige mensen hebben moeten doorstaan…

Aan: Sem (Bonn) Van:&nbsp;Bet Plaats: Alkmaar Datum: 1942-10-25 Onderwerp: vreselijk wat er allemaal gebeurd; ze is blij dat ze Sems zijn ouders de laatste tijd veel gesproken heeft, veel verdriet dat ze weg zijn; Sem heeft het portret van zijn oom Simon nog weten te redden; de schrijfster zou het erg gevonden hebben als de bezittingen van Simon op de markt terecht gekomen zouden zijn of bij een ander… wat sommige mensen hebben moeten doorstaan…

Brief van Bet aan Sem Bonn vanuit Alkmaar

Van: onbekend Datum: 1942-12-08 Onderwerp: wanhoop, puinhoop, toekomst, weghalen van vrienden…

Van: onbekend Datum: 1942-12-08 Onderwerp: wanhoop, puinhoop, toekomst, weghalen van vrienden…

Gedicht met de titel 'Moderne jeugd'

Sonder-Ausweis&nbsp; Wolff, Roosje, 16-5-20, B7 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2). Gültig nur in O.D. Begleitung

Sonder-Ausweis&nbsp; Wolff, Roosje, 16-5-20, B7 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2). Gültig nur in O.D. Begleitung

Sonderausweis van Roosje Wolff

Overzicht cabaretvoorstellingen kamp Westerbork Overzicht van de programmaonderdelen van de voorstellingen Bunter Abend, Humor und melodie, Bravo Dacapo en Total verruckt. Blz.: 3

Overzicht cabaretvoorstellingen kamp Westerbork Overzicht van de programmaonderdelen van de voorstellingen Bunter Abend, Humor und melodie, Bravo Dacapo en Total verruckt. Blz.: 3

Overzicht cabaretvoorstellingen kamp Westerbork

Kampgeld Theresienstadt Biljet van 2 Kronen

Kampgeld Theresienstadt Biljet van 2 Kronen

Kampgeld Theresienstadt 2 kronen

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 256 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Wagenhuis, Abraham geb. 08-03-30 overleden te Westerbork op 05-05-1943 op: 07-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 256 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Wagenhuis, Abraham geb. 08-03-30 overleden te Westerbork op 05-05-1943 op: 07-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Abraham Wagenhuis

Ausweiskarte Van: Schrijver, Samuel. Westerbork, 1945-02-05

Ausweiskarte Van: Schrijver, Samuel. Westerbork, 1945-02-05

Ausweiskarte

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 16-06-1943 Nr. 339 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Robinski, Jacob geb. 29-03-81 overleden te Westerbork op 02-06-1943 op 07-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 16-06-1943 Nr. 339 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Robinski, Jacob geb. 29-03-81 overleden te Westerbork op 02-06-1943 op 07-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Jacob Robinski

Sonder-Ausweis Roodenburg, Mathis, 21-1-14, B21 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonder-Ausweis Roodenburg, Mathis, 21-1-14, B21 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonderausweis van Mathis Roodenburg

Verslag van L.L. Tels-de Jong over de familie Ricardo na aanleiding van een ontmoeting met foto's en portrettekeningen.

Verslag van L.L. Tels-de Jong over de familie Ricardo na aanleiding van een ontmoeting met foto's en portrettekeningen.

Verslag van L.L. Tels-de Jong over het gezin Ricardo na aanleiding van een ontmoeting

Specifieke groepen kampbewoners

Sinti & Roma en woonwagenbewoners kamp Westerbork

Schets Drenthe met daarop de looproute Grolloo, Schoonoord, Noord-Sleen naar Emmen.

Schets Drenthe met daarop de looproute Grolloo, Schoonoord, Noord-Sleen naar Emmen.

Plattegrond van het vervolg van de vluchtroute uit kamp Westerbork van David Brandon

Van: de Rijksverzekeringsbank Aan: de Raay, Eduard Plaats: Amsterdam Datum: 1946-01-24 Onderwerp: betreffende invaliditeitswet; uitkering…&nbsp;

Van: de Rijksverzekeringsbank Aan: de Raay, Eduard Plaats: Amsterdam Datum: 1946-01-24 Onderwerp: betreffende invaliditeitswet; uitkering…&nbsp;

Bewijs van toekenning uitkering Invaliditeitswet aan Eduard de Raay

Personen