In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Sonder-Ausweis de Groot-Benavente, Bertha, 5-8-08, B4 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: alle Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2). Gültig bis: nur in O.D. Begleitung

Sonder-Ausweis de Groot-Benavente, Bertha, 5-8-08, B4 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: alle Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2). Gültig bis: nur in O.D. Begleitung

Sonderausweis van Bertha de Groot-Benavente

Van: Visser, A. Aan: Visser, E. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-08-10 Onderwerp: Missen van de familie, omstandigheden in het kamp. De mooie natuur en de heide in Westerbork. Hij kan van het uitzicht genieten. Hij negeert het prikkeldraad. naast de heide ziet hij bomen en daken van boerderijen. Hij snapt niet dat de vele Amsterdammers in het kamp geen oog voor zoveel natuurschoon hebben.

Van: Visser, A. Aan: Visser, E. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-08-10 Onderwerp: Missen van de familie, omstandigheden in het kamp. De mooie natuur en de heide in Westerbork. Hij kan van het uitzicht genieten. Hij negeert het prikkeldraad. naast de heide ziet hij bomen en daken van boerderijen. Hij snapt niet dat de vele Amsterdammers in het kamp geen oog voor zoveel natuurschoon hebben.

Brief van A. Visser aan E. Visser vanuit kamp Westerbork

Bevrijding van het kamp door Canadezen. Kampbewoners die bevrijd zijn klimmen op een Canadese pantserwagen.&nbsp;De vrouw die naar de camera kijkt is Betsy de Groot. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-12

Bevrijding van het kamp door Canadezen. Kampbewoners die bevrijd zijn klimmen op een Canadese pantserwagen.&nbsp;De vrouw die naar de camera kijkt is Betsy de Groot. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-12

Foto van de bevrijding van kamp Westerbork door Canadezen bij de ingang van het kamp

Van: Zomerplaag, Morris Aan: lieve Ali Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-22 Onderwerp: gedetailleerde beschrijving over dagelijkse gang van zaken; over voedselverstrekking; procedure sturen van pakketjes; verhuizing naar barak 73 bestemd voor Engelse geïnterneerden; kinderen in barak 66, weeshuis; bezig met poging tot vrijlating van zijn beide dochters.

Van: Zomerplaag, Morris Aan: lieve Ali Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-22 Onderwerp: gedetailleerde beschrijving over dagelijkse gang van zaken; over voedselverstrekking; procedure sturen van pakketjes; verhuizing naar barak 73 bestemd voor Engelse geïnterneerden; kinderen in barak 66, weeshuis; bezig met poging tot vrijlating van zijn beide dochters.

Brief van Morris Zomerplaag aan Ali vanuit kamp Westerbork

Van: Gezang-Goudeket, Florence Aan: Muller-Goudeket, P. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-04 Onderwerp: drukte in het kamp, barak 66; op transport gaan, komende dinsdag. De tekst op de kaart wordt aangevuld met de opmerking: 'Ik ben op transport'.&nbsp;

Van: Gezang-Goudeket, Florence Aan: Muller-Goudeket, P. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-04 Onderwerp: drukte in het kamp, barak 66; op transport gaan, komende dinsdag. De tekst op de kaart wordt aangevuld met de opmerking: 'Ik ben op transport'.&nbsp;

Briefkaart van Florence Gezang-Goudeket aan P. Muller-Goudeket vanuit kamp Westerbork

Reactie op de anti-Joodse maatregelen

Joods verzet

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 246 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Valensa, Klara geb. 25-03-72 overleden te Westerbork op 30-04-1943 op: 30-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 246 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Valensa, Klara geb. 25-03-72 overleden te Westerbork op 30-04-1943 op: 30-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Klara Valensa

Van: Poppers-Cohen, S.&nbsp; Aan: Koppenschaar, fam.&nbsp; Plaats:&nbsp;'s-Gravenhage/Rijswijk Datum: 1942-12-10 (poststempel) Onderwerp: afscheidsbrief. De schrijfster is op weg naar kamp Westerbork.

Van: Poppers-Cohen, S.&nbsp; Aan: Koppenschaar, fam.&nbsp; Plaats:&nbsp;'s-Gravenhage/Rijswijk Datum: 1942-12-10 (poststempel) Onderwerp: afscheidsbrief. De schrijfster is op weg naar kamp Westerbork.

Briefkaart van S. Poppers-Cohen aan de familie Koppenschaar

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Ausweiskarte Lager Westerbork Van: Stertzenbach, Werner Ingedeeld bij Groep Bautechnischer Dienst DB 7 Met verschillende stempels zoals: ‘uit hoofde van zijn functie gerechtigd: uitsluitend voor dienst, een rijwiel te gebruiken’

Ausweiskarte Lager Westerbork Van: Stertzenbach, Werner Ingedeeld bij Groep Bautechnischer Dienst DB 7 Met verschillende stempels zoals: ‘uit hoofde van zijn functie gerechtigd: uitsluitend voor dienst, een rijwiel te gebruiken’

Ausweiskarte van Werner Stertzenbach

Met Duits opschrift. Afzender: Ingham, J.W.

Met Duits opschrift. Afzender: Ingham, J.W.

Enveloppe

Van: Joodse Raad voor Amsterdam Aan: Matteman, Fam. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-02-05 Onderwerp: bericht uit lager Westerbork ontvangen dat u namens Salomon Matteman verzocht wordt een pakket levensmiddelen klaar te maken

Van: Joodse Raad voor Amsterdam Aan: Matteman, Fam. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-02-05 Onderwerp: bericht uit lager Westerbork ontvangen dat u namens Salomon Matteman verzocht wordt een pakket levensmiddelen klaar te maken

Brief van de Joodse Raad voor Amsterdam aan de familie Matteman

Van:&nbsp; Aan: Magteld&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1945-08-15&nbsp; Onderwerp: Leefomstandigheden van Max en Hanna Goldenberg in Bergen-Belsen. Dankzij een getuige een gedetailleerd verslag over het leven en overlijden van deze twee personen in Bergen-Belsen.

Van:&nbsp; Aan: Magteld&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1945-08-15&nbsp; Onderwerp: Leefomstandigheden van Max en Hanna Goldenberg in Bergen-Belsen. Dankzij een getuige een gedetailleerd verslag over het leven en overlijden van deze twee personen in Bergen-Belsen.

Brief van een onbekend persoon aan Magteld vanuit Amsterdam

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Leden van de Fliegende Kolonne (FK) dragen bagage na de aankomst van een transport.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Leden van de Fliegende Kolonne (FK) dragen bagage na de aankomst van een transport.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Nacht Getekend door: De Jong, Daniël Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Jodenvervolging, wachttoren, prikkeldraad, &nbsp;ketelhuis.

Nacht Getekend door: De Jong, Daniël Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Jodenvervolging, wachttoren, prikkeldraad, &nbsp;ketelhuis.

Tekening van Daniël de Jong in kamp Westerbork met de titel 'Nacht'

Van: Schade-Enquête Commissie&nbsp; Aan: de Raay, E. Plaats: Den Haag Datum: 1946-04-08 Onderwerp: invullen van de geschatte waarde per mei 1940.

Van: Schade-Enquête Commissie&nbsp; Aan: de Raay, E. Plaats: Den Haag Datum: 1946-04-08 Onderwerp: invullen van de geschatte waarde per mei 1940.

Brief van de Schade-Enquête-Commissie aan E. de Raay vanuit Den Haag

Personen