In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Commandant Kamp Westerbork&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1948-07-02&nbsp; Onderwerp: Vernieuwing contracten voor het gebruik van het kampterrein en de boerderij.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Commandant Kamp Westerbork&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1948-07-02&nbsp; Onderwerp: Vernieuwing contracten voor het gebruik van het kampterrein en de boerderij.

Brief van Houtvester Assen aan de commandant van kamp Westerbork

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-23&nbsp; Plaats: Westerbork,&nbsp; kamp Onderwerp: registratie van pakketten

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-23&nbsp; Plaats: Westerbork,&nbsp; kamp Onderwerp: registratie van pakketten

Mededeling over registratie van pakketten

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: filmtekst

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: filmtekst

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Verklaring van Dr. J. Samuels, chirurg- vrouwenarts Tekst in Duits. Hiermit erklare ich, dass Frau S. Kruimink-van Dam, sich im Postklimakterium befindet. Sie leidet an verschiedenen Alterskrankheiten. Datum: 1943-07-12 Plaats: Amsterdam

Verklaring van Dr. J. Samuels, chirurg- vrouwenarts Tekst in Duits. Hiermit erklare ich, dass Frau S. Kruimink-van Dam, sich im Postklimakterium befindet. Sie leidet an verschiedenen Alterskrankheiten. Datum: 1943-07-12 Plaats: Amsterdam

Verklaring van Dr. J. Samuels betreffende S. Kruimink-van Dam

Van: Büro Wachtel, W., Dr.&nbsp; Aan: Polak, S.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-11-15&nbsp; Onderwerp: Bericht over familie.

Van: Büro Wachtel, W., Dr.&nbsp; Aan: Polak, S.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-11-15&nbsp; Onderwerp: Bericht over familie.

Brief Büro Wachtel aan Salomon Polak vanuit kamp Westerbork

Rosa van der Hal-Prins Plaats: Valkenburg Datum: 1945-06-28 Over de terugkomst naar Nederland.

Rosa van der Hal-Prins Plaats: Valkenburg Datum: 1945-06-28 Over de terugkomst naar Nederland.

Gedicht van Rosa van der Hal-Prins

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-27&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Openingstijden van kantine i.v.m. inventaris opname.

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-27&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Openingstijden van kantine i.v.m. inventaris opname.

Mededeling over de openingstijden van de kantine in verband met de opname van de inventaris

Van: Gewestelijk Arbeidsbureau&nbsp; Aan: Barend-Ankringa, L., Mevr. Betreft toestemming voor tijdelijk verlof (bevalling van zijn vrouw) van maximaal 12 dagen voor haar echtgenoot Barend, Leonard, die op dat moment werkzaam is in het werkkamp Orvelte.&nbsp; Datum: 1942-02-26

Van: Gewestelijk Arbeidsbureau&nbsp; Aan: Barend-Ankringa, L., Mevr. Betreft toestemming voor tijdelijk verlof (bevalling van zijn vrouw) van maximaal 12 dagen voor haar echtgenoot Barend, Leonard, die op dat moment werkzaam is in het werkkamp Orvelte.&nbsp; Datum: 1942-02-26

Brief van het Gewestelijk Arbeidsbureau aan L. Barend-Ankringa

Bewaking kamp Westerbork

Joodse Ordedienst

Van: Hakker, Ab Aan:&nbsp;Reina Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1941-12-13 Onderwerp: bedankt voor de 8 kantjes; hij gelooft dat de oorlog niet lang meer duurt. De Duitsers krijgen klop in onder andere Rusland; over Duitse propaganda op de radio; over Sinterklaas met Sal (als Sint en Piet) en Stelleke; een gedicht; over zijn functies bij de Joodse Raad; over het vieren van kerst…

Van: Hakker, Ab Aan:&nbsp;Reina Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1941-12-13 Onderwerp: bedankt voor de 8 kantjes; hij gelooft dat de oorlog niet lang meer duurt. De Duitsers krijgen klop in onder andere Rusland; over Duitse propaganda op de radio; over Sinterklaas met Sal (als Sint en Piet) en Stelleke; een gedicht; over zijn functies bij de Joodse Raad; over het vieren van kerst…

Brief van Ab Hakker aan Reina vanuit Amsterdam

Van: Roozendaal, hoofd medische dienst (Joods, vrije kamp) Aan: de kampintendant Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-11 Onderwerp: verzoek om voorraad insuline aan te kopen bij een apotheek in Meppel voor het ziekenhuis van het vrije kamp.

Van: Roozendaal, hoofd medische dienst (Joods, vrije kamp) Aan: de kampintendant Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-11 Onderwerp: verzoek om voorraad insuline aan te kopen bij een apotheek in Meppel voor het ziekenhuis van het vrije kamp.

Verzoek van Dr. A. Roozendaal aan de kampintendant om een voorraad insuline te kopen

Van: Levie, J.&nbsp; Aan: Lackrooy, Fam.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp, barak 60 Datum: 1943-10-08&nbsp; Onderwerp: pakjes ontvangen hartelijk dank

Van: Levie, J.&nbsp; Aan: Lackrooy, Fam.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp, barak 60 Datum: 1943-10-08&nbsp; Onderwerp: pakjes ontvangen hartelijk dank

Briefkaart van Joseph Levie aan familie Lackrooy vanuit kamp Westerbork

Van: de Lagerkommandantur Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-24 Onderwerp: betreft bagage in de trein van het transport van 25 mei 1943; alleen een broodzak met mondvoorraad, een veldfles en 1 couvert mag in de wagon meegenomen worden; de overige bagage moet voor de barak worden neergezet en zal door de Fliegende Kolonne worden opgehaald. De barakleiders en de Ordedienst zijn voor de uitvoering verantwoordelijk.

Van: de Lagerkommandantur Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-24 Onderwerp: betreft bagage in de trein van het transport van 25 mei 1943; alleen een broodzak met mondvoorraad, een veldfles en 1 couvert mag in de wagon meegenomen worden; de overige bagage moet voor de barak worden neergezet en zal door de Fliegende Kolonne worden opgehaald. De barakleiders en de Ordedienst zijn voor de uitvoering verantwoordelijk.

Lagerbefehl nummer 35

Van: Spetter, L. Aan: Spetter, J. Plaats: Assen/Westerbork, kamp Datum: 1942-11-05 Onderwerp: Leo zit bij een boer aan het fornuis, onderweg naar de Joodse begraafplaats van Assen. een tante is in kamp Westerbork overleden (zuster van de vader van zijn moeder) en zal daar begraven worden; Leo vertegenwoordigd zijn vader, die de afstand niet kan lopen; Leo zit heerlijk bij de boer onder toezicht van een marechaussee; ze zijn met zeven personen; ze krijgen brood met kaas en jam; stuur alles wat mogelijk is per expresse; er gaat 2 keer in de week een transport, er komen geen nieuwe mensen binnen, waardoor de kans dat ze op transport gaan vrij groot is…als Pa gezond was gewest, waren ze al lang vertrokken; op het moment gaan zieke en gezonde mensen op transport; mochten ze op transport gaan dan krijgen ze bericht van Ernest Frank, die heeft een baantje en hij &nbsp;kan voorlopig in het kamp blijven.

Van: Spetter, L. Aan: Spetter, J. Plaats: Assen/Westerbork, kamp Datum: 1942-11-05 Onderwerp: Leo zit bij een boer aan het fornuis, onderweg naar de Joodse begraafplaats van Assen. een tante is in kamp Westerbork overleden (zuster van de vader van zijn moeder) en zal daar begraven worden; Leo vertegenwoordigd zijn vader, die de afstand niet kan lopen; Leo zit heerlijk bij de boer onder toezicht van een marechaussee; ze zijn met zeven personen; ze krijgen brood met kaas en jam; stuur alles wat mogelijk is per expresse; er gaat 2 keer in de week een transport, er komen geen nieuwe mensen binnen, waardoor de kans dat ze op transport gaan vrij groot is…als Pa gezond was gewest, waren ze al lang vertrokken; op het moment gaan zieke en gezonde mensen op transport; mochten ze op transport gaan dan krijgen ze bericht van Ernest Frank, die heeft een baantje en hij &nbsp;kan voorlopig in het kamp blijven.

Briefkaart van Leo Spetter aan J. Spetter vanuit Assen

Van: Boekhandel Winants Aan: Buijvoets-Leeden v/d, mevrouw Plaats: Heerlen Datum: 1948-12-20 Onderwerp: Rekening voor 1 Eloquentia.

Van: Boekhandel Winants Aan: Buijvoets-Leeden v/d, mevrouw Plaats: Heerlen Datum: 1948-12-20 Onderwerp: Rekening voor 1 Eloquentia.

Rekening voor het boek 'Eloquentia'

Van: Rode Kruis (Polen) Aan: wie het betreft Plaats: Auschwitz Datum: 1945-07-13 Onderwerp: verklaring over het verblijf van Eduard de Raay in Auschwitz, 1944-1945, kampnummer A. 5613. Formeel verbleef Eduard in Blechhammer dat vanaf april 1944 aan het Auschwitz complex werd toegevoegd.

Van: Rode Kruis (Polen) Aan: wie het betreft Plaats: Auschwitz Datum: 1945-07-13 Onderwerp: verklaring over het verblijf van Eduard de Raay in Auschwitz, 1944-1945, kampnummer A. 5613. Formeel verbleef Eduard in Blechhammer dat vanaf april 1944 aan het Auschwitz complex werd toegevoegd.

Verklaring van het Poolse Rode Kruis over het verblijf van Eduard de Raay in 'Auschwitz'

Personen