In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Kerkdienst in barak 9 geleid door Srul Tabaksblatt.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Kerkdienst in barak 9 geleid door Srul Tabaksblatt.

Foto van een still uit de Westerborkfim

Van: Burgerlijke Stand gemeente Rotterdam Aan:&nbsp; Plaats: Rotterdam Datum: 1915-05-01 Onderwerp: gegevens over Judith Teixeira de Mattos.

Van: Burgerlijke Stand gemeente Rotterdam Aan:&nbsp; Plaats: Rotterdam Datum: 1915-05-01 Onderwerp: gegevens over Judith Teixeira de Mattos.

Uittreksel Burgerlijke Stand Gemeente Rotterdam met gegevens over Judith Teixeira de Mattos

Foto van Marie Hammelburg

Verklaring Afgegeven door Het Nederlandse Roode kruis Datum: 1941-07-09 Verklaring dat Goldenberg, Maximilian tot aan zijn vertrek werkzaam is geweest als secretaris der Propaganda Commissie van deze afdeling (Amsterdam). Tevens verklaring van goed gedrag.

Verklaring Afgegeven door Het Nederlandse Roode kruis Datum: 1941-07-09 Verklaring dat Goldenberg, Maximilian tot aan zijn vertrek werkzaam is geweest als secretaris der Propaganda Commissie van deze afdeling (Amsterdam). Tevens verklaring van goed gedrag.

Verklaring van het Rode Kruis over de werkzaamheden van M. Goldenberg

Verklaring&nbsp; Afgegeven door Universiteit van Amsterdam&nbsp; Datum: 1932-01-19&nbsp; Betreft onderzoek naar bekwaamheden van Meneer Maximilian Goldenberg op het gebied van de Duitse en Nederlandse taal en waar als uitslag volgt dat hij kan worden aanbevolen als beëdigd tolk bij het gerecht. Dit document is waarschijnlijk gebruikt om in aanmerking voor de Barneveldlijst te komen. &nbsp;

Verklaring&nbsp; Afgegeven door Universiteit van Amsterdam&nbsp; Datum: 1932-01-19&nbsp; Betreft onderzoek naar bekwaamheden van Meneer Maximilian Goldenberg op het gebied van de Duitse en Nederlandse taal en waar als uitslag volgt dat hij kan worden aanbevolen als beëdigd tolk bij het gerecht. Dit document is waarschijnlijk gebruikt om in aanmerking voor de Barneveldlijst te komen. &nbsp;

Verklaring door Universiteit van Amsterdam over de bekwaamheid van Maximilian Goldenberg

Van: republik Osterreich, Bundeshaupstadt Wien Aan: Tauber, Fritz Plaats: Wenen Datum: 1926-03-31 Onderwerp: betreft burgerschap, lid van de Oostenrijkse gemeenschap van Fritz Tauber.

Van: republik Osterreich, Bundeshaupstadt Wien Aan: Tauber, Fritz Plaats: Wenen Datum: 1926-03-31 Onderwerp: betreft burgerschap, lid van de Oostenrijkse gemeenschap van Fritz Tauber.

Heimatschein van Fritz Tauber

Van: Bundesstaat Oostenrijk&nbsp; Aan: Tauber, Fritz Plaats: Wenen Datum: 1936-03-12 Onderwerp: persoonsbewijs

Van: Bundesstaat Oostenrijk&nbsp; Aan: Tauber, Fritz Plaats: Wenen Datum: 1936-03-12 Onderwerp: persoonsbewijs

Persoonsbewijs van Fritz Tauber

Van: ELIN Apparatefabrik Aan: Tauber, Fritz Plaats: Wenen Datum: 1938-07-20 Onderwerp: Fritz is al meer dan 10 jaar in de fabriek werkzaam als zelfstandige constructeur.

Van: ELIN Apparatefabrik Aan: Tauber, Fritz Plaats: Wenen Datum: 1938-07-20 Onderwerp: Fritz is al meer dan 10 jaar in de fabriek werkzaam als zelfstandige constructeur.

Getuigschrift van ELIN Apparatefabrik over het dienstverband van Fritz Tauber

Van: ELIN Apparatefabrik&nbsp; Aan: Tauber, Fritz Plaats: Wenen Datum: 1938-06-15 Onderwerp: over opzegtermijn dat op 30 september eindigt.&nbsp;

Van: ELIN Apparatefabrik&nbsp; Aan: Tauber, Fritz Plaats: Wenen Datum: 1938-06-15 Onderwerp: over opzegtermijn dat op 30 september eindigt.&nbsp;

Brief van ELIN Apparatefabrik aan Fritz Tauber over opzegtermijn

Van: Diemer, Jans Aan: wie het betreft Plaats: Stadskanaal Datum:&nbsp; Onderwerp: Jans Diemer behoorde tot de groep van tien verzetsstrijders, die uiteindelijk op 20 september 1943 op het Witterveld bij Assen werden geëxecuteerd en dezelfde dag in het crematorium van kamp Westerbork werden verast. Zie ook het verzetsgraf en verzetsmonument.

Van: Diemer, Jans Aan: wie het betreft Plaats: Stadskanaal Datum:&nbsp; Onderwerp: Jans Diemer behoorde tot de groep van tien verzetsstrijders, die uiteindelijk op 20 september 1943 op het Witterveld bij Assen werden geëxecuteerd en dezelfde dag in het crematorium van kamp Westerbork werden verast. Zie ook het verzetsgraf en verzetsmonument.

Foto van Jans Diemer

Personen