In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 263 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Corper, Hartog geb. 22-02-78 overleden te Westerbork op 07-05-1943 op: 10-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 263 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Corper, Hartog geb. 22-02-78 overleden te Westerbork op 07-05-1943 op: 10-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Hartog Corper

Van: Stranders-Hartog, Rosette, de Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-02-18 (poststempel) Plaats: Westerbork, kamp, barak 36 Onderwerp: Pakket ontvangen.

Van: Stranders-Hartog, Rosette, de Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-02-18 (poststempel) Plaats: Westerbork, kamp, barak 36 Onderwerp: Pakket ontvangen.

Briefkaart van Rosette Stranders-de Hartog aan J. Gosschalk vanuit kamp Westerbork

Kampgeld Lager Westerbork 10 cent Paars-blauw serie AA No. 9725

Kampgeld Lager Westerbork 10 cent Paars-blauw serie AA No. 9725

Kampgeld Lager Westerbork 10 cent

Van: Asscher-Pinkhof, Clara Aan: haar vrienden Plaats: Westerbork, kamp (schoolbarak) Datum: 1943-12-02 Onderwerp: een persoon met de afkorting Tz., die zich in de buurt van het kamp zou bevinden, Clara hoopt een glimp van hem op te vangen aan de andere kant van het prikkeldraad, sprookjesachtige omgeving door rijp op de heide; pakketpost schrijven van brieven tijdens schooltijd; deportatie na Bergen-Belsen meerder malen uitgesteld (quarantaine) kan elk ogenblik aanvangen; kinderen in de weesbarak die hun schoentjes hebben klaargezet voor de Sint en de volgende dag er drop in vonden; de orthodoxe Joden waren hiermee niet gediend, de peuters moesten dit tijdens het ontbijt aanhoren; foto's van haar kinderen zijn verloren gegaan, ze vond nog een foto van haar dochter Roza; &nbsp;een ontmoeting met een oude orthodoxe geleerde, die Clara's nood over (kinderen, de Sint en reactie orthodoxe Joden) aanhoorde. Hij begreep haar en verraste haar met een opmerking over de rijp op het prikkeldraad, waardoor het geen prikkeldraad meer was, maar ‘Knospen’ (uitschieten van knoppen, bloesems)…; er wordt klassieke muziek gespeeld op piano en viool, Bach, Mozart, door haar jongste broer.

Van: Asscher-Pinkhof, Clara Aan: haar vrienden Plaats: Westerbork, kamp (schoolbarak) Datum: 1943-12-02 Onderwerp: een persoon met de afkorting Tz., die zich in de buurt van het kamp zou bevinden, Clara hoopt een glimp van hem op te vangen aan de andere kant van het prikkeldraad, sprookjesachtige omgeving door rijp op de heide; pakketpost schrijven van brieven tijdens schooltijd; deportatie na Bergen-Belsen meerder malen uitgesteld (quarantaine) kan elk ogenblik aanvangen; kinderen in de weesbarak die hun schoentjes hebben klaargezet voor de Sint en de volgende dag er drop in vonden; de orthodoxe Joden waren hiermee niet gediend, de peuters moesten dit tijdens het ontbijt aanhoren; foto's van haar kinderen zijn verloren gegaan, ze vond nog een foto van haar dochter Roza; &nbsp;een ontmoeting met een oude orthodoxe geleerde, die Clara's nood over (kinderen, de Sint en reactie orthodoxe Joden) aanhoorde. Hij begreep haar en verraste haar met een opmerking over de rijp op het prikkeldraad, waardoor het geen prikkeldraad meer was, maar ‘Knospen’ (uitschieten van knoppen, bloesems)…; er wordt klassieke muziek gespeeld op piano en viool, Bach, Mozart, door haar jongste broer.

Brief van Clara Asscher Pinkhof aan haar vrienden vanuit kamp Westerbork

Van: Vierra, W. Aan: Vierra, A. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-29 Onderwerp: ophelderen van een misverstand; pakketjes niet ontvangen, neem contact met het postkantoor op; stuur het aangetekend, je krijgt dan een kaart retour met bericht van ontvangst; tot de 24 september pakketje 6 ontvangen.

Van: Vierra, W. Aan: Vierra, A. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-29 Onderwerp: ophelderen van een misverstand; pakketjes niet ontvangen, neem contact met het postkantoor op; stuur het aangetekend, je krijgt dan een kaart retour met bericht van ontvangst; tot de 24 september pakketje 6 ontvangen.

Briefkaart van Willem Vierra aan zijn vrouw A. Vierra vanuit kamp Westerbork

Sport kamp Westerbork

Voetbal kamp Westerbork

Kampgeld 25 cent/ 25 Gutschen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-1945 Serie CC No. 8263

Kampgeld 25 cent/ 25 Gutschen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-1945 Serie CC No. 8263

Kampgeld Lager Westerbork 25 cent

Van: Blumenthal-Wertheim, G. Aan: Wemmenhoven, Fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-18 (poststempel) Onderwerp: omstandigheden; ouders al doorgestuurd; sturen van pakketten

Van: Blumenthal-Wertheim, G. Aan: Wemmenhoven, Fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-18 (poststempel) Onderwerp: omstandigheden; ouders al doorgestuurd; sturen van pakketten

Briefkaart van G. Blumenthal-Wertheim aan fam. Wemmenhoven vanuit kamp Westerbork

Van: Politie Aan: Kortoef, Willem Datum: 1941-04-26 Plaats: Amsterdam Onderwerp: in beslagname Philips radio

Van: Politie Aan: Kortoef, Willem Datum: 1941-04-26 Plaats: Amsterdam Onderwerp: in beslagname Philips radio

Bewijs dat de radio van Willem Kortoef in beslag is genomen

Van: Haagman, Lion Aan: De Vrijer, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-12 Onderwerp: ze denken nog maar aan een ding en dat is ‘vreten’; hij schrijft vanuit de kliniek, Clara ligt onder de hoogtezon en Bep is er net vandaan, Lion gaat het zelf ook eens proberen; hij vangt van achter een gordijn een gesprek op over roken; over mannen en het vrouwengedeelte van een woonbarak; bewoners (namen fictief) die willen koken op de kacheltjes; ruzies tussen bewoners; de aanbidders van Clara (scalpen); allerlei taferelen; bridgen; etensstaking onder de spoorwegarbeiders in de barak, het eten was te weinig; vergunning voor een bezoek aan Westerbork voor Dick, voor 9 december; bedankt voor het St. Nicolaas cadeau; Bep heeft weer werk gekregen als wijkverpleegster….

Van: Haagman, Lion Aan: De Vrijer, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-12 Onderwerp: ze denken nog maar aan een ding en dat is ‘vreten’; hij schrijft vanuit de kliniek, Clara ligt onder de hoogtezon en Bep is er net vandaan, Lion gaat het zelf ook eens proberen; hij vangt van achter een gordijn een gesprek op over roken; over mannen en het vrouwengedeelte van een woonbarak; bewoners (namen fictief) die willen koken op de kacheltjes; ruzies tussen bewoners; de aanbidders van Clara (scalpen); allerlei taferelen; bridgen; etensstaking onder de spoorwegarbeiders in de barak, het eten was te weinig; vergunning voor een bezoek aan Westerbork voor Dick, voor 9 december; bedankt voor het St. Nicolaas cadeau; Bep heeft weer werk gekregen als wijkverpleegster….

Brief van Lion Haagman aan de familie De Vrijer vanuit kamp Westerbork

Personen