In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Kommandantur-Befehl No 1.&nbsp; Datum: 1943-01-01&nbsp; Betreft een herziening van opzet van de kampbevelen. O.a. over de strafkompagnie

Kommandantur-Befehl No 1.&nbsp; Datum: 1943-01-01&nbsp; Betreft een herziening van opzet van de kampbevelen. O.a. over de strafkompagnie

Kommandantur-Befehl No. 1

Bewijs van aanmelding Van: Waterman, Isodor, 14-7-09, Amsterdam Afgegeven: 1942-06-02, Amsterdam

Bewijs van aanmelding Van: Waterman, Isodor, 14-7-09, Amsterdam Afgegeven: 1942-06-02, Amsterdam

Bewijs van aanmelding van Isidor Waterman

J. van Opijnen. Afbraak van de barakken van woonoord Schattenberg. Schattenberg, 1971 Afbraak van de barakken met op achtergrond de schoorsteenpijp.

J. van Opijnen. Afbraak van de barakken van woonoord Schattenberg. Schattenberg, 1971 Afbraak van de barakken met op achtergrond de schoorsteenpijp.

Foto

Het casino van het kamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945.&nbsp; Zondagavond maaltijd in het Casino.

Het casino van het kamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945.&nbsp; Zondagavond maaltijd in het Casino.

Foto van vrij personeel aan het eten in het Casino van het Interneringskamp Westerbork

Tekst van een lied van Johnny en Jones getiteld: Westerbork-serenade

Lied van Johnny en Jones geschreven in kamp Westerbork met de titel 'de Westerbork-serenade'

Van: Office Palestinien de Suisse Aan: Wijnberg, Walter Datum: 1944-01-29 Plaats: Barneveld, huize De Biezen Mededeling dat Walter op de zesde lijst voor een Palestina Certificaat is geplaatst. Walter bevindt zich op dat moment in kamp Westerbork. De aanvraag is waarschijnlijk door zijn ouders gedaan toen zij zich nog in Barneveld (De Biezen bevonden)

Van: Office Palestinien de Suisse Aan: Wijnberg, Walter Datum: 1944-01-29 Plaats: Barneveld, huize De Biezen Mededeling dat Walter op de zesde lijst voor een Palestina Certificaat is geplaatst. Walter bevindt zich op dat moment in kamp Westerbork. De aanvraag is waarschijnlijk door zijn ouders gedaan toen zij zich nog in Barneveld (De Biezen bevonden)

Brief van Office Palestinien de Suisse aan Walter Wijnberg

Van: Klein, Jaap en Levit, Ben Aan: Kampinga, J. Plaats: Bergentheim, Joods werkkamp Kloosterhaar Datum: 1942-07-26 Onderwerp: gedrag en naamsverwisseling van kampgenoot Jacob Klein; de doctoren weten niet wat te doen met hem; ondanks alle ellende is het gevoel voor humor in het kamp nog niet verdwenen….

Van: Klein, Jaap en Levit, Ben Aan: Kampinga, J. Plaats: Bergentheim, Joods werkkamp Kloosterhaar Datum: 1942-07-26 Onderwerp: gedrag en naamsverwisseling van kampgenoot Jacob Klein; de doctoren weten niet wat te doen met hem; ondanks alle ellende is het gevoel voor humor in het kamp nog niet verdwenen….

Brief van Jaap aan J. Kampinga vanuit het Joodse werkkamp Kloosterhaar

Van: Acohen-de la Bella, Esther Aan: Polet, mevrouw (de moeder van leny) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-13 Onderwerp: pakjes ontvangen; een rood vest is mogelijk naar Vught gestuurd; de schrijfster werkt als aardappelschilster; toezenden van verschillende dingen als een puinsteentje, veiligheidsspelden en waspoeder in verband met wassen; ze maakt dikwijls gebruik van het comfoor; ze bezoekt regelmatig mevrouw Swijt in het ziekenhuis, haar dochter is doorgestuurd; veel bekenden in het kamp. dit is prettig; morgen naar de pedicure; tijdje ziek geweest; het eten uit de pakketjes is het enige lichtpuntje; al driemaal naar het bad geweest, dat is een weelde…; gisteren heerlijke erwtensoep, twee porties; vandaag andijvie en een halve komkommer; neef Raphael komt langs, op zijn comfort havermout koken; van drie tot vijf aardappelen schillen. Ze heeft nog nooit zoveel aardappelen gezien…&nbsp;

Van: Acohen-de la Bella, Esther Aan: Polet, mevrouw (de moeder van leny) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-13 Onderwerp: pakjes ontvangen; een rood vest is mogelijk naar Vught gestuurd; de schrijfster werkt als aardappelschilster; toezenden van verschillende dingen als een puinsteentje, veiligheidsspelden en waspoeder in verband met wassen; ze maakt dikwijls gebruik van het comfoor; ze bezoekt regelmatig mevrouw Swijt in het ziekenhuis, haar dochter is doorgestuurd; veel bekenden in het kamp. dit is prettig; morgen naar de pedicure; tijdje ziek geweest; het eten uit de pakketjes is het enige lichtpuntje; al driemaal naar het bad geweest, dat is een weelde…; gisteren heerlijke erwtensoep, twee porties; vandaag andijvie en een halve komkommer; neef Raphael komt langs, op zijn comfort havermout koken; van drie tot vijf aardappelen schillen. Ze heeft nog nooit zoveel aardappelen gezien…&nbsp;

Brief van Esther Acohen-de la Bella aan L. Acohen-Polet vanuit kamp Westerbork

Van: Haagman, Bep en Clara Aan: De Vrijer, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-08-23 Onderwerp: goede hulp; in het kamp krijgen ze alles gedaan; bezoek gehad van de familie De Vrijer; onzekerheid, mogelijk met het eerst volgende transport weg; als het lukt direct een telegram aan de commandant toesturen; personen die worden doorgestuurd, namen gelezen op een lijst…

Van: Haagman, Bep en Clara Aan: De Vrijer, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-08-23 Onderwerp: goede hulp; in het kamp krijgen ze alles gedaan; bezoek gehad van de familie De Vrijer; onzekerheid, mogelijk met het eerst volgende transport weg; als het lukt direct een telegram aan de commandant toesturen; personen die worden doorgestuurd, namen gelezen op een lijst…

Brief van Lion, Bep en Clara aan familie De Vrijer vanuit kamp Westerbork

Personen