In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Plaatsen in kamp Westerbork

Strafbarakken

ABC geschreven door H.C. Cohen-de Haaff in Bergen-Belsen voor haar lieve man Nathan. &nbsp;

ABC geschreven door H.C. Cohen-de Haaff in Bergen-Belsen voor haar lieve man Nathan. &nbsp;

Gedicht/ABC over het kampleven in Bergen-Belsen

Van: Gezantschap der Nederlanden in Zwitserland, afd. Repatriëring Aan: Hedeman, Judith, Maud en Janna Plaats: Bern Datum: 1945-08-08 Onderwerp: indeling bij het convooi dat op 21 augustus uit Bazel naar Nederland zal vertrekken.

Van: Gezantschap der Nederlanden in Zwitserland, afd. Repatriëring Aan: Hedeman, Judith, Maud en Janna Plaats: Bern Datum: 1945-08-08 Onderwerp: indeling bij het convooi dat op 21 augustus uit Bazel naar Nederland zal vertrekken.

Brief van Gezantschap der Nederlanden in Zwitserland aan de familie Hedeman

Van: Jager, W.&nbsp; Aan: Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Midwolde&nbsp; Datum: 1951-10-&nbsp; Onderwerp: offerte inzake verkoop op afbraak van het crematorium te Westerbork.

Van: Jager, W.&nbsp; Aan: Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Midwolde&nbsp; Datum: 1951-10-&nbsp; Onderwerp: offerte inzake verkoop op afbraak van het crematorium te Westerbork.

Brief van W. Jager aan Staatsbosbeheer

Overall van een politieke gevangene Nummer 89 Gedragen door mw. Van der Stel-Polderman, één van de politieke gevangenen die vanuit kamp Westerbork in 1945 werd geëvacueerd en uiteindelijk in Grijpskerk werd bevrijd. De overall werd oorspronkelijk zonder nummer door een Joodse strafgeval gedragen. De plunjezak is gemaakt van stof van een parachute.

Overall van een politieke gevangene Nummer 89 Gedragen door mw. Van der Stel-Polderman, één van de politieke gevangenen die vanuit kamp Westerbork in 1945 werd geëvacueerd en uiteindelijk in Grijpskerk werd bevrijd. De overall werd oorspronkelijk zonder nummer door een Joodse strafgeval gedragen. De plunjezak is gemaakt van stof van een parachute.

Overall van een politieke gevangene met plunjezak

Van: Jopie&nbsp; Aan: Lieve kinderen&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-10-13&nbsp; Onderwerp: omstandigheden; vraag om kleding.

Van: Jopie&nbsp; Aan: Lieve kinderen&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-10-13&nbsp; Onderwerp: omstandigheden; vraag om kleding.

Brief van Joop Levie aan lieve kinderen (Lackrooy) vanuit kamp Westerbork

Mededeling Datum: 1943-11-06 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: sluiten van ramen in de toiletten bij vorst

Mededeling Datum: 1943-11-06 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: sluiten van ramen in de toiletten bij vorst

Mededeling sluiten van ramen in de toiletten bij vorst

Van: Cosman, S. Aan: Bosschart, R. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06 Onderwerp: Bericht van verhuizing naar kamp Westerbork, barak 63

Van: Cosman, S. Aan: Bosschart, R. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06 Onderwerp: Bericht van verhuizing naar kamp Westerbork, barak 63

Briefkaart van S. Cosman aan R. Bosschart vanuit Amsterdam

Linnen armband, kleur donkerblauw met opschrift: Ordonnanz, dienstbereich 2 Nummer 55 Met stempel Lager Westerbork.

Linnen armband, kleur donkerblauw met opschrift: Ordonnanz, dienstbereich 2 Nummer 55 Met stempel Lager Westerbork.

Armband Ordonnanz Dienstbereich 2

Van: Lini Aan: Snoek, H., Mej. Plaats: Coevorden Datum: 1942-08-19 Onderwerp: transport naar Westerbork Zie ook de twee andere briefkaarten (8795-13 en 8795-14)

Van: Lini Aan: Snoek, H., Mej. Plaats: Coevorden Datum: 1942-08-19 Onderwerp: transport naar Westerbork Zie ook de twee andere briefkaarten (8795-13 en 8795-14)

Briefkaart van Lini aan H. Snoek vanuit de trein

Kampgeld Theresienstadt 10 kronen

Van: Volksherstel Amsterdam Titel: Hartelijk welkom in Amsterdam Inhoud: huisvesting; financiele hulp; kleding en huishoudgoed; extra levensmiddelen

Van: Volksherstel Amsterdam Titel: Hartelijk welkom in Amsterdam Inhoud: huisvesting; financiele hulp; kleding en huishoudgoed; extra levensmiddelen

Brochure betreffende Volksherstel Amsterdam

Van: Haagsche Joodsche Amusementsclub&nbsp; Aan: Coster, Levy Plaats: Den Haag Datum: 1923-02-17 Onderwerp: dank voor zijn welwillende medewerking aan een geslaagde avond.

Van: Haagsche Joodsche Amusementsclub&nbsp; Aan: Coster, Levy Plaats: Den Haag Datum: 1923-02-17 Onderwerp: dank voor zijn welwillende medewerking aan een geslaagde avond.

Brief van T. Levin van de Haagsche Joodsche Amusementsclub aan Levy Coster

Van: Pinto, Jaap Aan: Dora (zijn vrouw) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-03 Onderwerp: in geen geval uit eigen wil komen naar Westerbork; probeer vrijstelling te krijgen; verzoek om pakket te sturen

Van: Pinto, Jaap Aan: Dora (zijn vrouw) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-03 Onderwerp: in geen geval uit eigen wil komen naar Westerbork; probeer vrijstelling te krijgen; verzoek om pakket te sturen

Brief van Jaap Pinto aan zijn vrouw Dora vanuit kamp Westerbork

Militair Kampement Militair Kampement Westerbork Groep militairen: ‘Na 120 uur fietsen in Drenthe’. Links op de achtergrond een wachttoren.

Militair Kampement Militair Kampement Westerbork Groep militairen: ‘Na 120 uur fietsen in Drenthe’. Links op de achtergrond een wachttoren.

Foto van en groep militairen na een fietstocht in Militair Kampement Westerbork

Vertrek van E.H. Hassel-Mullender.&nbsp; Getekend door: Spier, J.&nbsp; Plaats: Kamp Westerbork Datum: 1943&nbsp;

Vertrek van E.H. Hassel-Mullender.&nbsp; Getekend door: Spier, J.&nbsp; Plaats: Kamp Westerbork Datum: 1943&nbsp;

Tekening van Jo Spier over het vertrek van Frau Hassel uit kamp Westerbork

Marcus Abraham Samson met zijn vrouw Daisy Henriëtte Samson-Ezechiels en hun zoon Philip Marcus.

Marcus Abraham Samson met zijn vrouw Daisy Henriëtte Samson-Ezechiels en hun zoon Philip Marcus.

Foto van Marcus Abraham Samson en zijn gezin

De begraafplaats van het interneringskamp.&nbsp; Plaats: omgeving Interneringskamp Westerbork Datum: 1945-1946 Begraafplaats op de weg naar de kampboerderij, waar gedetineerden werden begraven die na hun overlijden door de familie 'geweigerd' werden. Oorspronkelijk werden de doden in Assen begraven.

De begraafplaats van het interneringskamp.&nbsp; Plaats: omgeving Interneringskamp Westerbork Datum: 1945-1946 Begraafplaats op de weg naar de kampboerderij, waar gedetineerden werden begraven die na hun overlijden door de familie 'geweigerd' werden. Oorspronkelijk werden de doden in Assen begraven.

Foto van de begraafplaats van het Interneringskamp

Van: Lierens, D. Aan: Lierens, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-22 Onderwerp: pakket ontvangen, stuur onmiddellijk was…

Van: Lierens, D. Aan: Lierens, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-22 Onderwerp: pakket ontvangen, stuur onmiddellijk was…

Briefkaart van D. Lierens aan H. Lierens vanuit kamp Westerbork

Van: het Rode Kruis Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1959-04-01 Onderwerp: brief van het Rode Kruis. In de meegestuurde verklaringen achtgrond informatie over de aanvragers voor een Wiedergutmachung-regeling &nbsp;

Van: het Rode Kruis Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1959-04-01 Onderwerp: brief van het Rode Kruis. In de meegestuurde verklaringen achtgrond informatie over de aanvragers voor een Wiedergutmachung-regeling &nbsp;

Brief van het Rode Kruis in verband met een aanvraag op de Duitse wet op de Wiedergutmachung

Informatie uit andere archieven

Van: Haagman, Lion Aan: De Vrijer Plaats: Hooghalen/Westerbork, kamp Datum: 1942-08-18 Onderwerp: bel met Derks, direct, hoe de zaak er voor staat…

Van: Haagman, Lion Aan: De Vrijer Plaats: Hooghalen/Westerbork, kamp Datum: 1942-08-18 Onderwerp: bel met Derks, direct, hoe de zaak er voor staat…

Telegram van Lion Haagman aan familie De Vrijer vanuit Hooghalen/kamp Westerbork

Personen