In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Schoorsteen.&nbsp; De schoorsteen van het ketelhuis van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork in aanbouw: het fundament is reeds zichtbaar, rondom afgegraven terrein.&nbsp; Kamp Westerbork, 1939&nbsp; Achter op de foto staat: 'De fundering der schoorsteen, V.

Schoorsteen.&nbsp; De schoorsteen van het ketelhuis van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork in aanbouw: het fundament is reeds zichtbaar, rondom afgegraven terrein.&nbsp; Kamp Westerbork, 1939&nbsp; Achter op de foto staat: 'De fundering der schoorsteen, V.

van de bouw van de schoorsteen van het ketelhuis van het centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Stoppelman, Danny&nbsp; Aan: Jurry&nbsp;(Stuttje) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-08-23&nbsp; Onderwerp: afscheid nemen van verloofde. Door veranderde omstandigheden moet Danny toch vertrekken. ‘Als jij deze brief ontvangt zijn wij reeds doorgezonden’. De leefomstandigheden in kamp Westerbork waren volgens de schrijver goed. ‘Wij gaan naar Silezië, zeggen ze’. Het transport zal worden toegevoegd aan een transport uit Scheveningen. Als de trein maandag bij Winschoten is, zal Danny een briefkaart (en) op het adres van Jurry uit de trein gooien. Winschoten. Danny, Jacob en de andere mannen uit Winschoten behoren waarschijnlijk tot de groep Groningers die op 10 juli 1942 in kamp Westerbork terecht kwamen.&nbsp; Danny verblijft in barak 4A, zaal I (zie 3248-6). Deze barak zou niet lang daarna een onderdeel van het ziekenhuis uit gaan maken. Misschien zijn dat wel de door Danny in zijn brieven genoemde omstandigheden. De barakzalen met vrijgezellen moesten worden leeggemaakt voor het verkrijgen van een andere functie.

Van: Stoppelman, Danny&nbsp; Aan: Jurry&nbsp;(Stuttje) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-08-23&nbsp; Onderwerp: afscheid nemen van verloofde. Door veranderde omstandigheden moet Danny toch vertrekken. ‘Als jij deze brief ontvangt zijn wij reeds doorgezonden’. De leefomstandigheden in kamp Westerbork waren volgens de schrijver goed. ‘Wij gaan naar Silezië, zeggen ze’. Het transport zal worden toegevoegd aan een transport uit Scheveningen. Als de trein maandag bij Winschoten is, zal Danny een briefkaart (en) op het adres van Jurry uit de trein gooien. Winschoten. Danny, Jacob en de andere mannen uit Winschoten behoren waarschijnlijk tot de groep Groningers die op 10 juli 1942 in kamp Westerbork terecht kwamen.&nbsp; Danny verblijft in barak 4A, zaal I (zie 3248-6). Deze barak zou niet lang daarna een onderdeel van het ziekenhuis uit gaan maken. Misschien zijn dat wel de door Danny in zijn brieven genoemde omstandigheden. De barakzalen met vrijgezellen moesten worden leeggemaakt voor het verkrijgen van een andere functie.

Brief van Danny Stoppelman aan zijn verloofde vanuit kamp Westerbork

Van: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Aan: Secretaris-Generaal Departement Justitie&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1942-04-11&nbsp; Onderwerp: uitbreiding kamp. Bezwaar tegen hoe het een en andere verloopt. barakdelen worden aangevoerd en er wordt langs de verharde weg gebouw op reeds beplant terrein.

Van: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Aan: Secretaris-Generaal Departement Justitie&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1942-04-11&nbsp; Onderwerp: uitbreiding kamp. Bezwaar tegen hoe het een en andere verloopt. barakdelen worden aangevoerd en er wordt langs de verharde weg gebouw op reeds beplant terrein.

Brief van de Directeur Staatsbosbeheer aan de Secretaris-Generaal Departement Justitie

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Transport 24 augustus 1942 - Auschwitz

Vooroorlogs Joods leven

Zionisme

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam (Brandon, J.) Aan: Bonn, S. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-07-19 Onderwerp: behoud van een telefoonaansluiting; verschijnen met persoonlijke papieren en bewijsstukken; gemengd-gehuwd…&nbsp;

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam (Brandon, J.) Aan: Bonn, S. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-07-19 Onderwerp: behoud van een telefoonaansluiting; verschijnen met persoonlijke papieren en bewijsstukken; gemengd-gehuwd…&nbsp;

Brief van de Joodse Raad voor Amsterdam aan S. Bonn om met persoonlijke papieren op het kantoor te komen

Barakken, afrastering en een latrine Getekend door: Birman, Otto Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Op de voorgrond afrastering en een latrine, daarachter een aantal woon- of industriebarakken.

Barakken, afrastering en een latrine Getekend door: Birman, Otto Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Op de voorgrond afrastering en een latrine, daarachter een aantal woon- of industriebarakken.

Tekening, potlood van barakken prikkeldraad en een latrine getekend door Otto Birman

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 16-06-1943 Nr. 345 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Mendels, Sibilla geb. 08-01-53 overleden te Westerbork op 06-06-1943 op 07-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 16-06-1943 Nr. 345 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Mendels, Sibilla geb. 08-01-53 overleden te Westerbork op 06-06-1943 op 07-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Sibilla Mendels

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1944-05-12, No. 78 Inhoud: Werk gedurende de Pinksterdagen.

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1944-05-12, No. 78 Inhoud: Werk gedurende de Pinksterdagen.

Lagerbefehl No. 78

Van: Boswachter&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Hooghalen&nbsp; Datum: 1946-01-28&nbsp; Onderwerp: nota ontginning, begeleidende brief, bewerking van 21 hectare is juist. het werk bestond voornamelijk uit spitten en overzanden &nbsp;voor bosaanplant en de aanleg van boswegen.

Van: Boswachter&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Hooghalen&nbsp; Datum: 1946-01-28&nbsp; Onderwerp: nota ontginning, begeleidende brief, bewerking van 21 hectare is juist. het werk bestond voornamelijk uit spitten en overzanden &nbsp;voor bosaanplant en de aanleg van boswegen.

Brief

Geboortebewijs van David Simmeren (1907).

Geboortebewijs van David Simmeren (1907).

Bewijs van geboorte van David Simmeren

Betreft: Het bouwen van een portiersgebouwtje te woonoord Schattenberg een het aanleggen van een elektrische installatie.&nbsp; Schaal: 1:50&nbsp; Datum: 1954-11-17

Betreft: Het bouwen van een portiersgebouwtje te woonoord Schattenberg een het aanleggen van een elektrische installatie.&nbsp; Schaal: 1:50&nbsp; Datum: 1954-11-17

Bouwtekening van de elektrische installatie voor een te bouwen portiersgebouwtje

Van: Gans, Eppo Aan: zijn ouders&nbsp; Plaats: Vught, kamp Datum: 1944-08-31 Onderwerp:&nbsp;over de verjaardag van koningin Wilhelmina; een jaar geleden werd hij gearresteerd + vijf maanden voorbestraffing); elke week een klein pakket van het Rode Kruis ontvangen; mogen daarnaast 1 pakket in de week ontvangen, hoe en wanneer; alles wordt in de cartotheek bijgehouden; aan de persoon die deze brief komt brengen, elke week een brief meegeven. Hij is voor 100 % te vertrouwen; gaat nog een aparte brief schrijven aan Ineke…

Van: Gans, Eppo Aan: zijn ouders&nbsp; Plaats: Vught, kamp Datum: 1944-08-31 Onderwerp:&nbsp;over de verjaardag van koningin Wilhelmina; een jaar geleden werd hij gearresteerd + vijf maanden voorbestraffing); elke week een klein pakket van het Rode Kruis ontvangen; mogen daarnaast 1 pakket in de week ontvangen, hoe en wanneer; alles wordt in de cartotheek bijgehouden; aan de persoon die deze brief komt brengen, elke week een brief meegeven. Hij is voor 100 % te vertrouwen; gaat nog een aparte brief schrijven aan Ineke…

Brief van Eppo Gans aan zijn ouders, broers en zusters vanuit kamp Vught

Van: Bevollmachtige Aan: Hoofd Rijksrecherchecentrale Plaats: Datum: 1942-07-21 Onderwerp: Overname van het Vreemdelingenkamp te Westerbork; Veranderingen betreffende de Marechaussee.

Van: Bevollmachtige Aan: Hoofd Rijksrecherchecentrale Plaats: Datum: 1942-07-21 Onderwerp: Overname van het Vreemdelingenkamp te Westerbork; Veranderingen betreffende de Marechaussee.

Brief van de bevolmachtigde aan het hoofd van de Rijksrecherchecentrale

Bewijs van de N.V. Nederlandsche Spoorwegen Houdster deze heeft het Muiderpoortstation te 23.00 verlaten De stationschef Taay Datum: 1944-07-21 Plaats: Amsterdam

Bewijs van de N.V. Nederlandsche Spoorwegen Houdster deze heeft het Muiderpoortstation te 23.00 verlaten De stationschef Taay Datum: 1944-07-21 Plaats: Amsterdam

Bewijs van de Nederlandsche Spoorwegen

Van: het Nederlandse Rode Kruis, Informatiebureau&nbsp; Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1949-08-26 Onderwerp: gegevens over Sonny de Levie (1937-1942).

Van: het Nederlandse Rode Kruis, Informatiebureau&nbsp; Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1949-08-26 Onderwerp: gegevens over Sonny de Levie (1937-1942).

Verklaring van het Rode Kruis over het lot van Sonny de Levie

Personen