In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Ingang van woonoord Schattenberg met slagboom en portiersgebouw (links, barak 75).&nbsp; Plaats: woonoord Schattenberg Datum: 1970. Daarnaast zicht op de administratiebarak (31 en 32 ) en de voormalige Centrale Keuken (28, 29 en 30).

Ingang van woonoord Schattenberg met slagboom en portiersgebouw (links, barak 75).&nbsp; Plaats: woonoord Schattenberg Datum: 1970. Daarnaast zicht op de administratiebarak (31 en 32 ) en de voormalige Centrale Keuken (28, 29 en 30).

Foto van de ingang van woonoord Schattenberg

Van: Sleutelberg, Meijer Aan: van Dam-Sleutelberg Golina Plaats: Farmsum Datum: 1942 Onderwerp: over de gezondheid van vader die bijna 83 jaar oud wordt; &nbsp;11 personen uit Appingedam die zijn doorgestuurd; hoop dat het snel voorbij is anders blijft er niemand over; het gaat immers nog steeds door met weghalen; grote groep uit Groningen en omstreken…

Van: Sleutelberg, Meijer Aan: van Dam-Sleutelberg Golina Plaats: Farmsum Datum: 1942 Onderwerp: over de gezondheid van vader die bijna 83 jaar oud wordt; &nbsp;11 personen uit Appingedam die zijn doorgestuurd; hoop dat het snel voorbij is anders blijft er niemand over; het gaat immers nog steeds door met weghalen; grote groep uit Groningen en omstreken…

Brief van Meijer Sleutelberg aan zijn zus Golina en haar gezin

Sonder-Ausweis van Praag, 23-7-00, B6 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 1). Gültig bis: nur in O.D. Begleitung.

Sonder-Ausweis van Praag, 23-7-00, B6 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 1). Gültig bis: nur in O.D. Begleitung.

Sonderausweis van Jacques van Praag

Ausnahmebescheinigung Zentralstelle fur judische Auswanderung Datum: 1943-07-17 Plaats: Amsterdam Die Judin de Haan, Suzanna ist im auftrag der Zentralstelle tätig. Bijz.: Ondertekend (stempel) door Aus der Funten. Op die dag werd Suzanna uit kamp Westerbork ontslagen om in Amsterdam werkzaamheden te verrichten. Waarschijnlijk kwam zij op haar oude werkplek in de diamantindustrie terecht.

Ausnahmebescheinigung Zentralstelle fur judische Auswanderung Datum: 1943-07-17 Plaats: Amsterdam Die Judin de Haan, Suzanna ist im auftrag der Zentralstelle tätig. Bijz.: Ondertekend (stempel) door Aus der Funten. Op die dag werd Suzanna uit kamp Westerbork ontslagen om in Amsterdam werkzaamheden te verrichten. Waarschijnlijk kwam zij op haar oude werkplek in de diamantindustrie terecht.

Vrijstelling wegens werkzaamheden van Suzanna de Haan

Van: Bennie Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1941-01-02 Onderwerp: oom Bennie schrijft over wat Mathilde en Nathan is overkomen: tijdens het bombardement van 14 mei ging hun huis door de brand verloren; hierover willen ze pas praten als hun dochter en schoonzoon weer in Nederland zijn; naar Fietje gevlucht en daar vier weken verbleven; Mathilde wilde graag een eigen kamer en heeft toen iets gehuurd; na vijf weken bleek ook dit niet de oplossing; ze zijn toen bij Bennie ingetrokken; na twee maanden wilde Mathilde graag weer een eigen stekje hebben; schade enquêtecommissie, tegemoetkoming; kamer gehuurd en met meubels hier ingetrokken, bleek veel vocht te zitten; weer verhuisd, nu naar T. waar ze sinds 14 oktober wonen; het is alleen de binnenstad dat verloren is gegaan…

Van: Bennie Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1941-01-02 Onderwerp: oom Bennie schrijft over wat Mathilde en Nathan is overkomen: tijdens het bombardement van 14 mei ging hun huis door de brand verloren; hierover willen ze pas praten als hun dochter en schoonzoon weer in Nederland zijn; naar Fietje gevlucht en daar vier weken verbleven; Mathilde wilde graag een eigen kamer en heeft toen iets gehuurd; na vijf weken bleek ook dit niet de oplossing; ze zijn toen bij Bennie ingetrokken; na twee maanden wilde Mathilde graag weer een eigen stekje hebben; schade enquêtecommissie, tegemoetkoming; kamer gehuurd en met meubels hier ingetrokken, bleek veel vocht te zitten; weer verhuisd, nu naar T. waar ze sinds 14 oktober wonen; het is alleen de binnenstad dat verloren is gegaan…

Brief van oom Bennie en familie aan de familie Smit-van Koppelen vanuit Rotterdam

Plattegrond Plattegrond Theresienstadt Datum: 1944-1945

Plattegrond Plattegrond Theresienstadt Datum: 1944-1945

Plattegrond Theresienstadt

Verklaring - Doorreisvergunning Plaats: provincie Drenthe Datum:&nbsp;1945-04/05 Dhr. M.F. Buijvoets, de vader van commandant Jan Buijvoets, heeft van het Militair Gezag toestemming om zich van Drenthe naar Oss te begeven en terug eventueel via Almelo.&nbsp;

Verklaring - Doorreisvergunning Plaats: provincie Drenthe Datum:&nbsp;1945-04/05 Dhr. M.F. Buijvoets, de vader van commandant Jan Buijvoets, heeft van het Militair Gezag toestemming om zich van Drenthe naar Oss te begeven en terug eventueel via Almelo.&nbsp;

Verklaring van het Militair Gezag waarin aan M. F. Buijvoets toestemming wordt verleend zich naar Oss te begeven

Van: Baer-Sax, Judith Aan: Baer, Paul Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-12-22 Onderwerp: vijf dagen in een gevangenis geweest; naar kamp Westerbork overgebracht; de schrijfster heeft geen kleren; over bezoek en doe alles om mij over vrij te krijgen; blijf mij stevig trouw; ze schrijft in en rijdende trein; houdt de huishouding bij elkaar; stuur wat geld en schrijf direct terug…

Van: Baer-Sax, Judith Aan: Baer, Paul Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-12-22 Onderwerp: vijf dagen in een gevangenis geweest; naar kamp Westerbork overgebracht; de schrijfster heeft geen kleren; over bezoek en doe alles om mij over vrij te krijgen; blijf mij stevig trouw; ze schrijft in en rijdende trein; houdt de huishouding bij elkaar; stuur wat geld en schrijf direct terug…

Brief van Judith Baer-Sax aan Paul Baer vanuit kamp Westerbork

Van: Arends, familie Aan: Swaab-Edelsztein, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1945-06-01

Van: Arends, familie Aan: Swaab-Edelsztein, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1945-06-01

Enveloppe afkomstig van de familie Arends aan Adele Swaab-Edelsztein vanuit Amsterdam