In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 30

Van: Leeraar, Emile Aan: de Vos, P., de heer&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1944-02-07 Onderwerp: aan de vooravond van vertrek naar het oosten nog een hartelijke groet; omstandigheden; de uitrusting is uitstekend verzorgd hetgeen een prettig en veilig gevoel geeft

Van: Leeraar, Emile Aan: de Vos, P., de heer&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1944-02-07 Onderwerp: aan de vooravond van vertrek naar het oosten nog een hartelijke groet; omstandigheden; de uitrusting is uitstekend verzorgd hetgeen een prettig en veilig gevoel geeft

Briefkaart van E. Leeraar aan P. de Vos vanuit kamp Westerbork

Armband met opdruk NB 257 (Notbereitschaft, hulptroepen van de Ordedienst).

Armband met opdruk NB 257 (Notbereitschaft, hulptroepen van de Ordedienst).

Armband met opdruk NB (Notbereitschaft) 257

Van: Kan-Kaufmann, Johanna Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-17 Onderwerp: het gaat redelijk goed; pakketpost;….

Van: Kan-Kaufmann, Johanna Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-17 Onderwerp: het gaat redelijk goed; pakketpost;….

Brief van Johanna Kan-Kaufmann aan haar schoonzoon vanuit kamp Westerbork

Barak 29

Van: Jewish Agency Aan: Joodsche Raad Plaats: Jerusalem Datum: 1943-10-13 Onderwerp: Via het Internationale Roode Kruis in Genève bericht the Jewish Agency in Jerusalem de Joodsche Raad in Amsterdam dat de familie Jules Cohen is geregistreerd op de uitwisselingslijst voor emigratie naar Palestina.

Van: Jewish Agency Aan: Joodsche Raad Plaats: Jerusalem Datum: 1943-10-13 Onderwerp: Via het Internationale Roode Kruis in Genève bericht the Jewish Agency in Jerusalem de Joodsche Raad in Amsterdam dat de familie Jules Cohen is geregistreerd op de uitwisselingslijst voor emigratie naar Palestina.

Bericht

Calendarium kamp Westerbork

1939

Februari 1939

September 1939

Oktober 1939

November 1939

December 1939

Juni 1939

Juli 1939

Augustus 1939

Januari 1939

Maart 1939

April 1939

Mei 1939

Van: Polak, Esther, weduwe Aan: Polak, Sallie Plaats: Westerbork, kamp Datum:&nbsp;1943-04 Onderwerp: ze moet heden dinsdag naar Duitsland vertrekken (20 april); ‘vergeet mij niet en bid voor mij’…

Van: Polak, Esther, weduwe Aan: Polak, Sallie Plaats: Westerbork, kamp Datum:&nbsp;1943-04 Onderwerp: ze moet heden dinsdag naar Duitsland vertrekken (20 april); ‘vergeet mij niet en bid voor mij’…

Briefkaart van weduwe Esther Polak aan haar zoon Sallie Polak vanuit kamp Westerbork

Van: Kockx, Th. Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-22 Onderwerp: regeling vervoer van gedetacheerde geïnterneerden naar Kamp Westerbork en goederen.

Van: Kockx, Th. Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-22 Onderwerp: regeling vervoer van gedetacheerde geïnterneerden naar Kamp Westerbork en goederen.

Instructie van Th. Kockx ten aanzien van vervoer van buiten het kamp werkzame gedetineerden en goederen voor het kamp

Van: Huisman, G.K., chef D.U.W.&nbsp; Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-04-29 Onderwerp: 10 geïnterneerde arbeidskrachten gevraagd bij poten aardappels van dhr. W. Voortman te Smilde.

Van: Huisman, G.K., chef D.U.W.&nbsp; Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-04-29 Onderwerp: 10 geïnterneerde arbeidskrachten gevraagd bij poten aardappels van dhr. W. Voortman te Smilde.

Verzoek van G.K. Huisman aan J. G. Buijvoets voor het leveren van arbeidskrachten aan een boer in Smilde

Van: Stad, P.M.&nbsp; Betreft verklaring over politieke betrouwbaarheid.&nbsp; Datum: 1945-05-18

Van: Stad, P.M.&nbsp; Betreft verklaring over politieke betrouwbaarheid.&nbsp; Datum: 1945-05-18

Verklaring over politieke betrouwbaarheid van Philip Stad

Van: Mam (Swaab) en Peet Aan: Swaab-Edelstein, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-03 Onderwerp: schoonmoeder heeft treurig nieuws van die mijnheer ontvangen; ‘je begrijpt mijn leed’, drie van de vier terug te zien; van leed kan ze haast niet schrijven; verzoek aan haar schoondochter om zo spoedig mogelijk terug te komen…

Van: Mam (Swaab) en Peet Aan: Swaab-Edelstein, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-03 Onderwerp: schoonmoeder heeft treurig nieuws van die mijnheer ontvangen; ‘je begrijpt mijn leed’, drie van de vier terug te zien; van leed kan ze haast niet schrijven; verzoek aan haar schoondochter om zo spoedig mogelijk terug te komen…

Briefkaart van Mam en Peet aan A. Swaab-Edelstein vanuit Amsterdam