In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Informatie uit andere archieven

Breslauer, Werner Rudolf Een groep vrouwen en kinderen werken op het land.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-1944

Breslauer, Werner Rudolf Een groep vrouwen en kinderen werken op het land.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-1944

Werken op het land bij kamp Westerbork

Breslauer, Werner Rudolf Twee mannen aan het koren maaien. De man rechts is Arthur Pins. Kamp Westerbork, 1943-1944

Breslauer, Werner Rudolf Twee mannen aan het koren maaien. De man rechts is Arthur Pins. Kamp Westerbork, 1943-1944

Koren maaien op het land bij kamp Westerbork

Leon Beek werkte als personeelschef bij de NV Magazijn De Bijenkorf in Amsterdam en woonde aan de Koningslaan 24 in Bussum. Als reserve-majoor der Infanterie sloot hij zich in 1940 aan bij het Legioen Oud-Frontstrijders, dat in 1941 fuseerde met de Ordedienst. Beek hield zich bezig met spionage-activiteiten: door zijn enorme zwijgzaamheid waren details later aan anderen onbekend. Als gemengd gehuwde jood kreeg Beek in de loop van de oorlog te maken met anti-joodse maatregelen. Op 26 januari 1943 werd hij in zijn woning door twee leden van de Sipo gearresteerd en overgebracht naar Amsterdam. Na een verblijf van enkele maanden in het Oranjehotel in Scheveningen werd hij -waarschijnlijk na een korte tijd in kamp Vught- naar de strafcel in kamp Westerbork vervoerd. Een joodse kamparts verklaarde na de oorlog dat Beek hier contact had met enkele personen (onder wie een marechaussee) die zich bezighielden met het treffen van maatregelen voor de tijd na de Duitse bezetting: Beek zou in de overgangsperiode als tijdelijk commandant optreden. Nadat hij en enkele joodse medegevangenen vergeefs hadden geprobeerd te ontsnappen, werd hij overgeplaatst naar het Huis van Bewaring in Assen en hierna voor een uitgebreider onderzoek overgebracht naar de Sipo-Aussendienststelle in Amsterdam. Op 15 augustus 1944 werd hij in het duingebied bij Overveen gefusilleerd.&nbsp;

Lagerbefehl van de kampcommandant van Westerbork aan Johanna Cato Hedeman-Dormits, waarin wordt bekendgemaakt dat zij wegens de overeenkomst tussen de Rijkscommissaris en afgevaardigden van de evangelische kerk niet naar het Oosten wordt gedeporteerd, 22 juni 1943.

Lagerbefehl aan Johanna Cato Hedeman-Dormits

Kampleiding Kampleiding bij een trein met veewagons. Op de achtergrond staan een tweetal OD'ers. Naast kampcommandant Gemmeker staat kampgevangene Heinz Todtmann, de adjudant van de kampcommandant. Kamp Westerbork, 1943-1944.

Kampleiding Kampleiding bij een trein met veewagons. Op de achtergrond staan een tweetal OD'ers. Naast kampcommandant Gemmeker staat kampgevangene Heinz Todtmann, de adjudant van de kampcommandant. Kamp Westerbork, 1943-1944.

SS'ers en kampgevangenen op het perron bij een vertrekkende trein

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het werk in de wasserij van het kamp.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het werk in de wasserij van het kamp.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Van: Caneel-Bamberg, C Aan: Bosman, Janny Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-3-25 Onderwerp: wat je dagelijks in het kamp beleefd, kan niet zomaar beschreven worden. Je moet de situatie kennen om het te kunnen begrijpen; kleine Pierekien is schandalig lief en ziet er reuze best uit; de woorden die hij gebruikt, daar val je van om. Waar hij het vandaan haalt, dat snap je niet. En dan moet je hem Duits horen praten' leert hij van alle Duitse kinderen hier en hij leert ook Duitse versjes op school; gisteren is Werner Röttgen binnengekomen, die heeft het een en andere over Zwolle verteld; als je iets schrijft, gewoon over koetjes en kalfjes; graag opsturen wat nog uit het huis is gehaald (is gered)(onder andere door de politie), een pakje van Max en jurken. het kind heeft niets voor het voorjaar of de zomer; geef de groeten aan allen die wel eens naar ons vragen; over Evelientje, die met roodvonk in het ziekenhuis ligt, helemaal alleen, al een hele poos, haar vader is weg en haar moeder is in Vught; stuurt een boterbon en snoepbonnen toe…

Van: Caneel-Bamberg, C Aan: Bosman, Janny Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-3-25 Onderwerp: wat je dagelijks in het kamp beleefd, kan niet zomaar beschreven worden. Je moet de situatie kennen om het te kunnen begrijpen; kleine Pierekien is schandalig lief en ziet er reuze best uit; de woorden die hij gebruikt, daar val je van om. Waar hij het vandaan haalt, dat snap je niet. En dan moet je hem Duits horen praten' leert hij van alle Duitse kinderen hier en hij leert ook Duitse versjes op school; gisteren is Werner Röttgen binnengekomen, die heeft het een en andere over Zwolle verteld; als je iets schrijft, gewoon over koetjes en kalfjes; graag opsturen wat nog uit het huis is gehaald (is gered)(onder andere door de politie), een pakje van Max en jurken. het kind heeft niets voor het voorjaar of de zomer; geef de groeten aan allen die wel eens naar ons vragen; over Evelientje, die met roodvonk in het ziekenhuis ligt, helemaal alleen, al een hele poos, haar vader is weg en haar moeder is in Vught; stuurt een boterbon en snoepbonnen toe…

Brief van C. Caneel-Bamberg aan Janny Bosman vanuit kamp Westerbork

Personen