In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Ausweiskarte Lager Westerbork Van: Stertzenbach, Werner Ingedeeld bij Groep Bautechnischer Dienst DB 7 Met verschillende stempels zoals: ‘uit hoofde van zijn functie gerechtigd: uitsluitend voor dienst, een rijwiel te gebruiken’

Ausweiskarte Lager Westerbork Van: Stertzenbach, Werner Ingedeeld bij Groep Bautechnischer Dienst DB 7 Met verschillende stempels zoals: ‘uit hoofde van zijn functie gerechtigd: uitsluitend voor dienst, een rijwiel te gebruiken’

Ausweiskarte van Werner Stertzenbach

Met Duits opschrift. Afzender: Ingham, J.W.

Met Duits opschrift. Afzender: Ingham, J.W.

Enveloppe

Van: Joodse Raad voor Amsterdam Aan: Matteman, Fam. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-02-05 Onderwerp: bericht uit lager Westerbork ontvangen dat u namens Salomon Matteman verzocht wordt een pakket levensmiddelen klaar te maken

Van: Joodse Raad voor Amsterdam Aan: Matteman, Fam. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-02-05 Onderwerp: bericht uit lager Westerbork ontvangen dat u namens Salomon Matteman verzocht wordt een pakket levensmiddelen klaar te maken

Brief van de Joodse Raad voor Amsterdam aan de familie Matteman

Van:&nbsp; Aan: Magteld&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1945-08-15&nbsp; Onderwerp: Leefomstandigheden van Max en Hanna Goldenberg in Bergen-Belsen. Dankzij een getuige een gedetailleerd verslag over het leven en overlijden van deze twee personen in Bergen-Belsen.

Van:&nbsp; Aan: Magteld&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1945-08-15&nbsp; Onderwerp: Leefomstandigheden van Max en Hanna Goldenberg in Bergen-Belsen. Dankzij een getuige een gedetailleerd verslag over het leven en overlijden van deze twee personen in Bergen-Belsen.

Brief van een onbekend persoon aan Magteld vanuit Amsterdam

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Leden van de Fliegende Kolonne (FK) dragen bagage na de aankomst van een transport.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Leden van de Fliegende Kolonne (FK) dragen bagage na de aankomst van een transport.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Nacht Getekend door: De Jong, Daniël Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Jodenvervolging, wachttoren, prikkeldraad, &nbsp;ketelhuis.

Nacht Getekend door: De Jong, Daniël Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Jodenvervolging, wachttoren, prikkeldraad, &nbsp;ketelhuis.

Tekening van Daniël de Jong in kamp Westerbork met de titel 'Nacht'

Van: Schade-Enquête Commissie&nbsp; Aan: de Raay, E. Plaats: Den Haag Datum: 1946-04-08 Onderwerp: invullen van de geschatte waarde per mei 1940.

Van: Schade-Enquête Commissie&nbsp; Aan: de Raay, E. Plaats: Den Haag Datum: 1946-04-08 Onderwerp: invullen van de geschatte waarde per mei 1940.

Brief van de Schade-Enquête-Commissie aan E. de Raay vanuit Den Haag

Van: Gans, Eppo Aan: zijn ouders&nbsp; Plaats: Vught, kamp Datum: 1944-08-15 Onderwerp: al vijf maanden in kamp Vught; hij typt de brief in haast; verschillende collega's waar hij in haren samen mee zat zijn deze week gefusilleerd. Ze stonden vorige week in de krant; het staat hier iedereen te wachten, desondanks houden ze moed; Piet ;laven zit nog steeds in Haaren; nog steeds niets van Gerard gehoord? Hij komt heus wel weer bij ons terug; blijven vertrouwen…

Van: Gans, Eppo Aan: zijn ouders&nbsp; Plaats: Vught, kamp Datum: 1944-08-15 Onderwerp: al vijf maanden in kamp Vught; hij typt de brief in haast; verschillende collega's waar hij in haren samen mee zat zijn deze week gefusilleerd. Ze stonden vorige week in de krant; het staat hier iedereen te wachten, desondanks houden ze moed; Piet ;laven zit nog steeds in Haaren; nog steeds niets van Gerard gehoord? Hij komt heus wel weer bij ons terug; blijven vertrouwen…

Brief van Eppo Gans aan zijn familie vanuit kamp Vught

Van: Jo, Eddy, Dick, Clara en Sam Aan:&nbsp; Plaats: Engeland Datum:&nbsp; Onderwerp: kort bericht over situatie. Lang geen nieuws ontvangen.

Van: Jo, Eddy, Dick, Clara en Sam Aan:&nbsp; Plaats: Engeland Datum:&nbsp; Onderwerp: kort bericht over situatie. Lang geen nieuws ontvangen.

Brief van familie uit Engeland via het Rode Kruis

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Afdeling Joodsche Centrale Beroepsopleiding Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam/Den Bosch Datum: 1942-05 Onderwerp: mogelijkheid voor beroepsopleidingen, ook in Den Bosch is er belangstelling: timmeren/meubelmaker; stoffeerder/behanger; elektrotechniek; horlogemaker…

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Afdeling Joodsche Centrale Beroepsopleiding Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam/Den Bosch Datum: 1942-05 Onderwerp: mogelijkheid voor beroepsopleidingen, ook in Den Bosch is er belangstelling: timmeren/meubelmaker; stoffeerder/behanger; elektrotechniek; horlogemaker…

Mededeling van de Joodse Raad voor Amsterdam over de mogelijkheid van beroepsopleidingen

Van: Querido, Abraham Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-01 Onderwerp: aantekeningen over verschillende dagen, bijvoorbeeld: vrijdag 5 januari, soep, pap gehad bij ziekenhuis, extra papa gehad voor het meehelpen met verhuizen, lekkere SD-soep van mevrouw uit de keuken, pap opgehaald en SD-soep gedeeld met Jacob, 7 uur een volle fles pap…; voedsel, vloeitjes en shag, weinig gegeten, toen pap, werk!!!

Van: Querido, Abraham Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-01 Onderwerp: aantekeningen over verschillende dagen, bijvoorbeeld: vrijdag 5 januari, soep, pap gehad bij ziekenhuis, extra papa gehad voor het meehelpen met verhuizen, lekkere SD-soep van mevrouw uit de keuken, pap opgehaald en SD-soep gedeeld met Jacob, 7 uur een volle fles pap…; voedsel, vloeitjes en shag, weinig gegeten, toen pap, werk!!!

Notities van Abraham Queriode tijdens zijn verblijf in kamp Westerbork

Verklaring van overlijden van Eleazerus Leo Nathanaël van Coeverden (1911-1943).

Verklaring van overlijden van Eleazerus Leo Nathanaël van Coeverden (1911-1943).

Verklaring van overlijden van Eleazerus Leo Nathanaël van Coeverden

Van: Turfrijer-Coeverden, Greet (Grietje), van Aan: Belterman, J Datum: 1943-04-13 Plaats:&nbsp;Amsterdam Onderwerp: over haar familieleden in Vught en kamp Westerbork. Haar man werkt al 9 weken bij de Moerdijkbruggen. Ze werken in streepjespakken tijdens het werk. Ze proberen zich aan te passen. Ze zit in de onzekerheid of haar moeder in Vught moet blijven. Ze hoopt het maar. Ze weet dat er in Westerbork elke dinsdag een trein vertrekt. ‘En dan kan je helemaal niets meer’. Daarnaast over wat Belterman wel en niet kan schrijven over en aan haar zus en het sturen van pakketjes.

Van: Turfrijer-Coeverden, Greet (Grietje), van Aan: Belterman, J Datum: 1943-04-13 Plaats:&nbsp;Amsterdam Onderwerp: over haar familieleden in Vught en kamp Westerbork. Haar man werkt al 9 weken bij de Moerdijkbruggen. Ze werken in streepjespakken tijdens het werk. Ze proberen zich aan te passen. Ze zit in de onzekerheid of haar moeder in Vught moet blijven. Ze hoopt het maar. Ze weet dat er in Westerbork elke dinsdag een trein vertrekt. ‘En dan kan je helemaal niets meer’. Daarnaast over wat Belterman wel en niet kan schrijven over en aan haar zus en het sturen van pakketjes.

Brief van Greet Turfrijer-Coeverden aan J. Belterman vanuit Amsterdam

Verklaring van overlijden van Eva Berlijn (1912-1943)

Verklaring van overlijden van Eva Berlijn (1912-1943)

Verklaring van overlijden van Eva Berlijn

Van: Aerophoto Eelde Plaats: De Fledders, Norg Datum: 1951 Onderwerp: voormalig Joods werkkamp de Fledders.

Van: Aerophoto Eelde Plaats: De Fledders, Norg Datum: 1951 Onderwerp: voormalig Joods werkkamp de Fledders.

Foto (lucht) van het voormalige Joods werkkamp De Fledders in Norg