In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Naziconcentratiekampen

Kamp Gleiwitz

Van: Dessaur,&nbsp;Hartog en familie&nbsp; Aan: Jane (A. van den Heuvel)&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-07-06&nbsp; Onderwerp: op transport, ‘Heden vertrekken wij naar onbekende bestemming’…

Van: Dessaur,&nbsp;Hartog en familie&nbsp; Aan: Jane (A. van den Heuvel)&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-07-06&nbsp; Onderwerp: op transport, ‘Heden vertrekken wij naar onbekende bestemming’…

Briefkaart van Hartog Dessaur aan Jane vanuit kamp Westerbork

Van:&nbsp; Aan: Schoemaker, fam. (oud werkgever van de schrijver, bakkerij) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-08-23&nbsp; Onderwerp: op transport gaan, de volgende dag met 1000 personen; beschrijving van transport naar Westerbork, na een verblijf van 24 uur in het Joodse werkkamp De Linde, lopend naar Hoogeveen, met de trein naar Hooghalen en weer lopend naar het kamp; in kamp Westerbork ingezet bij de wegenbouw; voorbereiding treffen voor het transport van de volgende dag.

Van:&nbsp; Aan: Schoemaker, fam. (oud werkgever van de schrijver, bakkerij) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-08-23&nbsp; Onderwerp: op transport gaan, de volgende dag met 1000 personen; beschrijving van transport naar Westerbork, na een verblijf van 24 uur in het Joodse werkkamp De Linde, lopend naar Hoogeveen, met de trein naar Hooghalen en weer lopend naar het kamp; in kamp Westerbork ingezet bij de wegenbouw; voorbereiding treffen voor het transport van de volgende dag.

Brief gericht aan de familie Schoemaker gestuurd vanuit kamp Westerbork

Verslag van het bezoek van E. Doosje (medewerker HC) aan dhr. Stad.&nbsp; Korte schets van het oorlogsverleden van dhr. Stad&nbsp;

Verslag van het bezoek van E. Doosje (medewerker HC) aan dhr. Stad.&nbsp; Korte schets van het oorlogsverleden van dhr. Stad&nbsp;

Verslag

Deportatie naar kamp Westerbork

Nederlandse Spoorwegen en de deportatie naar kamp Westerbork

Kampcommandant A.K. Gemmeker, midden foto, in de commandantswoning. Met bezoek van de volgende personen; Van links naar rechts: Aus der Funten F.H., mevr. Hassel, Gemmeker, mej. Lippold en Frau Winkelkämpfer. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944.&nbsp;

Kampcommandant A.K. Gemmeker, midden foto, in de commandantswoning. Met bezoek van de volgende personen; Van links naar rechts: Aus der Funten F.H., mevr. Hassel, Gemmeker, mej. Lippold en Frau Winkelkämpfer. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944.&nbsp;

Foto van kampcommandant Gemmeker met bezoek in de commandantswoning te kamp Westerbork

Van: de gemeente Westerbork Aan: Nieuwkerk,&nbsp;Marinus, B.B.&nbsp; Plaats: Westerbork Datum: 1954-06-25 Onderwerp: duur verblijf in kamp Westerbork en deportatie naar Theresienstadt.

Van: de gemeente Westerbork Aan: Nieuwkerk,&nbsp;Marinus, B.B.&nbsp; Plaats: Westerbork Datum: 1954-06-25 Onderwerp: duur verblijf in kamp Westerbork en deportatie naar Theresienstadt.

Verklaring van de gemeente Westerbork over het verblijf in het kamp van Marinus Nieuwkerk

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 16-06-1943 Nr. 336 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Josef, Ida H. geb. 05-06-84 overleden te Westerbork op 01-06-1943 op 07-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 16-06-1943 Nr. 336 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Josef, Ida H. geb. 05-06-84 overleden te Westerbork op 01-06-1943 op 07-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Ida H. Josef

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: zicht op het Oranjekanaal en het haventje. Kampgevangenen zijn bezig met de bouw van een steiger.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: zicht op het Oranjekanaal en het haventje. Kampgevangenen zijn bezig met de bouw van een steiger.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: slopen van batterijen.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: slopen van batterijen.

Van: de havenautoriteiten Aan: Bloemhard, familie Plaats: Tandjong Priok, Djakarta Datum: 1950 Onderwerp: bewijs van toegang voor het bewaakte haventerrein.

Van: de havenautoriteiten Aan: Bloemhard, familie Plaats: Tandjong Priok, Djakarta Datum: 1950 Onderwerp: bewijs van toegang voor het bewaakte haventerrein.

Bewijs van toegang tot de bewaakte haventerreinen van Tandjong Priok