In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Bewijs van crematie Datum: 30-06-1943 Nr. 386 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Melkman, Abraham geb. 07-01-80 overleden te Westerbork op 25-06-1943 op 28-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 30-06-1943 Nr. 386 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Melkman, Abraham geb. 07-01-80 overleden te Westerbork op 25-06-1943 op 28-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Abraham Melkman

Eten halen.&nbsp; Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta.&nbsp; Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945.&nbsp; Man met wandelstok en etenspannetje.

Eten halen.&nbsp; Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta.&nbsp; Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945.&nbsp; Man met wandelstok en etenspannetje.

Tekening van Herta Metz-Baumgarten in Theresienstadt

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 208 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Calff, Klara geb. 10-01-81 overleden te Westerbork op 19-04-1943 op: 19-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 208 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Calff, Klara geb. 10-01-81 overleden te Westerbork op 19-04-1943 op: 19-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Klara Calff

Lagerausweis van Jongedijk, M. Afgegeven 1942-10-26 te Westerbork. Opzichter Boswachterij Hooghalen. De heer Jongedijk heeft toestemming om het kamp te betreden.

Lagerausweis van Jongedijk, M. Afgegeven 1942-10-26 te Westerbork. Opzichter Boswachterij Hooghalen. De heer Jongedijk heeft toestemming om het kamp te betreden.

Ausweiskarte van M. Jongedijk opzichter van de boswachterij Hooghalen

1942

November 1942

Oktober 1942

Lijst met levensmiddelen en de aantekening 'E. Kornalijnslijper-Tertaas, barak 12.'

Lijst met levensmiddelen en de aantekening 'E. Kornalijnslijper-Tertaas, barak 12.'

Lijst met levensmiddelen en aantekeningen van E. Kormalijnslijper-Tertaas

Van: de Vries, Iwan Aan: Enuma, Reinder Plaats: Westerbork, kamp, barak 35 Datum: 1943-08 Onderwerp: 'Je zult opkijken als je weer een briefkaart van mij krijgt. Ik ben hier in het weeshuis Het valt hier best mee in het weeshuis het menu bestaat 's morgens uit brood (4 boterhammen met koffie) 's middags warm eten, meestal stampot en 's avonds vier boterhammen met pap en thee Wij mogen 4 uur in de week vrij door het kamp rondlopen Ik slaap op een 3 hoog bed, daar overal behalve in het ziekenhuis 3 bedden boven elkaar staan. Ook hier is school. 6 klassen in 1 lokaal Ik was hier tweemaal al ziek: samen 3 weken. Ook hier is mijn liefde voor Nederland en zijn kolonie niet bekoeld (ik bedoel de (postzegels ervan) Doe de groeten aan alle jongens en een stevige poot voor jou van Iwan'.

Van: de Vries, Iwan Aan: Enuma, Reinder Plaats: Westerbork, kamp, barak 35 Datum: 1943-08 Onderwerp: 'Je zult opkijken als je weer een briefkaart van mij krijgt. Ik ben hier in het weeshuis Het valt hier best mee in het weeshuis het menu bestaat 's morgens uit brood (4 boterhammen met koffie) 's middags warm eten, meestal stampot en 's avonds vier boterhammen met pap en thee Wij mogen 4 uur in de week vrij door het kamp rondlopen Ik slaap op een 3 hoog bed, daar overal behalve in het ziekenhuis 3 bedden boven elkaar staan. Ook hier is school. 6 klassen in 1 lokaal Ik was hier tweemaal al ziek: samen 3 weken. Ook hier is mijn liefde voor Nederland en zijn kolonie niet bekoeld (ik bedoel de (postzegels ervan) Doe de groeten aan alle jongens en een stevige poot voor jou van Iwan'.

Briefkaart van Iwan de Vries aan R. Enuma vanuit kamp Westerbork

Van: Medische Dienst Aan: v/d Weele Plaats: Westerbork, Interneringskamp, barak 84 Datum: 1945 Onderwerp: receptbriefje, doorgangskamp; kampgevangenen nummer 1781; mag urinaal brengen naar huis 3…

Van: Medische Dienst Aan: v/d Weele Plaats: Westerbork, Interneringskamp, barak 84 Datum: 1945 Onderwerp: receptbriefje, doorgangskamp; kampgevangenen nummer 1781; mag urinaal brengen naar huis 3…

Recept/Bewijs voor v/d Weele voor het brengen van een urinaal naar huis 3