In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van: Feldman-Kan, Ruth (via haar moeder Johanna Kan-Kaufmann) Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03-03 Onderwerp: uit barak 70 (de barak van Lotte) schijnen meer brieven verloren geraakt te zijn; krant ontvangen; er schijnt en mogelijkheid te zijn een bezoek aan het kamp te brengen; andere werktijden, nieuwe regelingen in het kamp; er is een warenhuis gekomen en een kantine; moeder wordt zaterdag waarschijnlijk uit het ziekenhuis ontslagen; morgen komt ze bij een tante op de zaal; mevrouw Kattenburg heeft ze ook verpleegd, hem spreek ik dikwijls. Ze geloofd dat hij nog op en neer reist; zondag was ze bij een Gottesdienst, ook en koortje zong er…&nbsp;

Van: Feldman-Kan, Ruth (via haar moeder Johanna Kan-Kaufmann) Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03-03 Onderwerp: uit barak 70 (de barak van Lotte) schijnen meer brieven verloren geraakt te zijn; krant ontvangen; er schijnt en mogelijkheid te zijn een bezoek aan het kamp te brengen; andere werktijden, nieuwe regelingen in het kamp; er is een warenhuis gekomen en een kantine; moeder wordt zaterdag waarschijnlijk uit het ziekenhuis ontslagen; morgen komt ze bij een tante op de zaal; mevrouw Kattenburg heeft ze ook verpleegd, hem spreek ik dikwijls. Ze geloofd dat hij nog op en neer reist; zondag was ze bij een Gottesdienst, ook en koortje zong er…&nbsp;

Brief van Lotte Ruth-Kan aan haar echtgenoot T. Feldman vanuit kamp Westerbork

Van: Wolff, Maurits Datum: 1945-03-23 Op het recept staat: 'J.C.Kuttner, kan de heer M.Wolff de ring links doorknippen?

Van: Wolff, Maurits Datum: 1945-03-23 Op het recept staat: 'J.C.Kuttner, kan de heer M.Wolff de ring links doorknippen?

voor het doorknippen van een ring van Maurits Wolff

Van: Lagerkommandant&nbsp;(tijdelijk, Kurt Schlesinger)&nbsp; Aan: Kampbewoners&nbsp; Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1945-04-11&nbsp; Onderwerp: mededeling dat het kamp deel uit maakt van het frontgebied. Kampbewoners staan onder bescherming van het Internationale Rode Kruis; Austausch-Internierungslager; Jodensterren mogen worden verwijderd.

Van: Lagerkommandant&nbsp;(tijdelijk, Kurt Schlesinger)&nbsp; Aan: Kampbewoners&nbsp; Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1945-04-11&nbsp; Onderwerp: mededeling dat het kamp deel uit maakt van het frontgebied. Kampbewoners staan onder bescherming van het Internationale Rode Kruis; Austausch-Internierungslager; Jodensterren mogen worden verwijderd.

Bekendmaking van Kurt Schlesinger over de status van kamp Westerbork en het verwijderen van de Jodenster

Van: van Bergen, Chaja Aan: van Bergen-Diamant, N en haar opa en oma Plaats: Children Committee Hostel, Yorkshire, Engeland Datum: 1946-06-24 Onderwerp: het gaat goed met haar Engels; de juf is vandaag jarig; ze krijgen zwemmen en zijn met de groep op de foto vastgelegd; naar de film geweest…

Van: van Bergen, Chaja Aan: van Bergen-Diamant, N en haar opa en oma Plaats: Children Committee Hostel, Yorkshire, Engeland Datum: 1946-06-24 Onderwerp: het gaat goed met haar Engels; de juf is vandaag jarig; ze krijgen zwemmen en zijn met de groep op de foto vastgelegd; naar de film geweest…

Briefkaart van Chaja van Bergen aan haar moeder en opa en oma vanuit Engeland

Van: Spetter, J, familie Aan: ouders en Leo&nbsp; Plaats: Voorburg Datum: 1942-11-09 Onderwerp: ‘hoe gaat het met jullie?’; ‘hebben jullie de drie pakjes nog ontvangen?’; in het geval ze een pakket ontvangen, laat Leo dan gelijk een telegram sturen met de woorden: “ontvangen, stuur meer”; ‘nu zitten we steeds in afwachting of jullie er nog zijn?’; ’hoe gaat het met Ernest Frank, laat hij eens schrijven wat hij beleefd heeft…' . Op de enveloppe staat: retour afzender Voorburg, vertrokken.

Van: Spetter, J, familie Aan: ouders en Leo&nbsp; Plaats: Voorburg Datum: 1942-11-09 Onderwerp: ‘hoe gaat het met jullie?’; ‘hebben jullie de drie pakjes nog ontvangen?’; in het geval ze een pakket ontvangen, laat Leo dan gelijk een telegram sturen met de woorden: “ontvangen, stuur meer”; ‘nu zitten we steeds in afwachting of jullie er nog zijn?’; ’hoe gaat het met Ernest Frank, laat hij eens schrijven wat hij beleefd heeft…' . Op de enveloppe staat: retour afzender Voorburg, vertrokken.

Brief en enveloppe van Jaap, Nel en Lenie aan hun ouders en Leo vanuit Voorburg

Plattegrond, aanzichten en doorsnede van barak 6&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1961-02-02 Opmerking: woonfunctie

Plattegrond, aanzichten en doorsnede van barak 6&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1961-02-02 Opmerking: woonfunctie

Plattegrond met aanzichten en doorsnede van barak 6 in woonoord Schattenberg

Van: Dekker, T.Q. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-09-07 Onderwerp: bestrijding ongedierte en huidjeuk (scabiës- en pediculose) en ontsmetting van matrassen.

Van: Dekker, T.Q. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-09-07 Onderwerp: bestrijding ongedierte en huidjeuk (scabiës- en pediculose) en ontsmetting van matrassen.

Order van ondercommandant T.Q. Dekker over ziekten en hygiëne in Interneringskamp Westerbork

Cellenbarak 51&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1952-09-19 Opmerking: voormalige gevangenis

Cellenbarak 51&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1952-09-19 Opmerking: voormalige gevangenis

Plattegrond met aanzichten en doorsnede van barak 51 in het woonoord Schattenberg

Kampgeld Lager Westerbork Serie AA No. 3214 50 cent

Kampgeld Lager Westerbork Serie AA No. 3214 50 cent

Kampgeld Lager Westerbork 50 cent

Van: het Emigratiebüro kamp Westerbork Aan: Spetter, J. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-11 Onderwerp: ‘ Delen u namens Ernest Frank mede dat ouders en broer op 6 november jl. zijn verder gereisd’.

Van: het Emigratiebüro kamp Westerbork Aan: Spetter, J. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-11 Onderwerp: ‘ Delen u namens Ernest Frank mede dat ouders en broer op 6 november jl. zijn verder gereisd’.

Briefkaart van het Emigratiebüro kamp Westerbork aan de familie J. Spetter