In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van: Spetter, B. en Spetter-Prins, H. Aan: Spetter, J. Plaats: Westerbork, kamp/of de trein Datum: 1942-11 Onderwerp: 'Lieve Jac., Gods beste zegen en tot wederzien, je vader en moeder.

Van: Spetter, B. en Spetter-Prins, H. Aan: Spetter, J. Plaats: Westerbork, kamp/of de trein Datum: 1942-11 Onderwerp: 'Lieve Jac., Gods beste zegen en tot wederzien, je vader en moeder.

Bericht van vader en moeder aan J. Spetter

Kampgeld 50 cent Plaats: Westerbork, kamp Serienummer: CC No. 0490

Kampgeld 50 cent Plaats: Westerbork, kamp Serienummer: CC No. 0490

Kampgeld Lager Westerbork 50 cent

Bankbiljet van 5 gulden uit Nederlands Indië gehalveerd.

Bankbiljet van 5 gulden uit Nederlands Indië gehalveerd.

Bankbiljet van 5 gulden uit Nederlands Indië gehalveerd

Lagersonderbefehl Westerbork, kamp 1943-08-04 Inhoud: Door het doorslaan van een transformator moet het stroomverbruik in het kamp tot het uiterste beperkt worden.

Lagersonderbefehl Westerbork, kamp 1943-08-04 Inhoud: Door het doorslaan van een transformator moet het stroomverbruik in het kamp tot het uiterste beperkt worden.

Lagersonderbefehl

Kinderen.&nbsp; Kinderen rond de violist Benny Behr in kamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork Datum: 1944 (zomer)

Kinderen.&nbsp; Kinderen rond de violist Benny Behr in kamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork Datum: 1944 (zomer)

Vioolmuziek voor kinderen in het kamp

Ziekenhuis.&nbsp; Het ziekenhuis van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork is in aanbouw.&nbsp; Zichtbaar op de foto is het geraamte van de barak.&nbsp; Bij de barak liggen bouw- materialen.&nbsp; Op de voorgrond een straatlamp.&nbsp; Op de achtergrond twee dienstwoningen en een kaal landschap.&nbsp; Kamp Westerbork, 1939.&nbsp; Op de achterkant van de foto staat: 'Ziekenhuis in wording, Vl kamp.' In de tweede helft van 1942 wordt deze barak de Kommandatur

Ziekenhuis.&nbsp; Het ziekenhuis van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork is in aanbouw.&nbsp; Zichtbaar op de foto is het geraamte van de barak.&nbsp; Bij de barak liggen bouw- materialen.&nbsp; Op de voorgrond een straatlamp.&nbsp; Op de achtergrond twee dienstwoningen en een kaal landschap.&nbsp; Kamp Westerbork, 1939.&nbsp; Op de achterkant van de foto staat: 'Ziekenhuis in wording, Vl kamp.' In de tweede helft van 1942 wordt deze barak de Kommandatur

van het ziekenhuis van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork in aanbouw

Van: Kurzmann, Heinrich en Ilse Aan: Terink, familie Plaats: Zutphen Datum: 1943-01-20 Onderwerp: weer een afscheidskaart, groeten en dank…

Van: Kurzmann, Heinrich en Ilse Aan: Terink, familie Plaats: Zutphen Datum: 1943-01-20 Onderwerp: weer een afscheidskaart, groeten en dank…

Briefkaart van Heinrich en Ilse Kurzmann aan de familie Terink op weg naar kamp Westerbork

Briefkaart Van: Kwieser, H. Aan: Jong, de, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-06 Onderwerp: pakket ontvangen, hartelijk dank.

Briefkaart Van: Kwieser, H. Aan: Jong, de, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-06 Onderwerp: pakket ontvangen, hartelijk dank.

Briefkaart van H. Kwieser aan H. de Jong vanuit kamp Westerbork

Bekendmaking van de Politie in Bern dat Carel Hedeman, die enige tijd geleden als illegale vluchteling naar Zwitserland is gekomen, waarbij uitzetting toendertijd niet mogelijk was, vooralsnog voor eigen kosten geïnterneerd wordt, 28 juni 1945.

van de politie in Bern betreffende Carel Hedeman

Van: Heymann-Heymans, familie Aan: Heymans, Arthur en gezin Datum: 1943-09-17 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: pakket met Pilzen (paddenstoelen) binnengekomen. Alles was bedorven en kon worden weggegooid. Ook maar geen groenten meer toesturen. Alleen nog uien.

Van: Heymann-Heymans, familie Aan: Heymans, Arthur en gezin Datum: 1943-09-17 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: pakket met Pilzen (paddenstoelen) binnengekomen. Alles was bedorven en kon worden weggegooid. Ook maar geen groenten meer toesturen. Alleen nog uien.

Brief van de familie Heymann-Heymans aan het gezin A. Heymans vanuit kamp Westerbork

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 13-05-1943 Nr. 252 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Tertaas, Mozes geb. 02-02-13 overleden te Westerbork op 03-05-1943 op: 06-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 13-05-1943 Nr. 252 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Tertaas, Mozes geb. 02-02-13 overleden te Westerbork op 03-05-1943 op: 06-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Mozes Tertaas

Geschreven door: een politieke gevangene nummer 78, Jordens-Marees, de, J. Onderwerp: vrouwentransport- gedwongen vierdaagse en hun bevrijding iets voorbij Grijpskerk.

Geschreven door: een politieke gevangene nummer 78, Jordens-Marees, de, J. Onderwerp: vrouwentransport- gedwongen vierdaagse en hun bevrijding iets voorbij Grijpskerk.

Manuscript van L Jordens- de Marees over de gedwongen mars van de politieke gevangenen uit kamp Westerbork

Van: Leo (Spetter) Aan: Nel, Sjaak en kleine meid Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-30 Onderwerp: ze zijn nog steeds in Westerbork, wanneer ze doorgaan is niet bekend; graag nog het een en ander toesturen; &nbsp;een hele waslijst; ook zoveel mogelijk sigaretten; instructies voor het toesturen van een pakket; patiënt L of B. Spetter of H. Spetter-Prins, ziekenbarak 70, geboortedatum niet vergeten… bedankt voor alles!

Van: Leo (Spetter) Aan: Nel, Sjaak en kleine meid Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-30 Onderwerp: ze zijn nog steeds in Westerbork, wanneer ze doorgaan is niet bekend; graag nog het een en ander toesturen; &nbsp;een hele waslijst; ook zoveel mogelijk sigaretten; instructies voor het toesturen van een pakket; patiënt L of B. Spetter of H. Spetter-Prins, ziekenbarak 70, geboortedatum niet vergeten… bedankt voor alles!

Brief van Leo aan Nel, Sjaak en kleine meid vanuit kamp Westerbork

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het voetballen op de appelplaats van het kamp. De wedstrijd wordt door medegevangenen bekeken. Op de achtergrond is het filterhuis en barak 25 zichtbaar.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het voetballen op de appelplaats van het kamp. De wedstrijd wordt door medegevangenen bekeken. Op de achtergrond is het filterhuis en barak 25 zichtbaar.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het voetballen op de appelplaats van het kamp. De wedstrijd wordt bekeken door lotgenoten, jong en oud. Op de achtergrond barak 22.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het voetballen op de appelplaats van het kamp. De wedstrijd wordt bekeken door lotgenoten, jong en oud. Op de achtergrond barak 22.

Van: Pa, Moe en Leo Aan: Spetter-de Visser, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-02 Onderwerp: nog steeds in Westerbork; alles is nog hetzelfde; ‘hebben jullie mijn brief van 30 oktober ontvangen? (toezending van pakketten)’; pakjes voor ziekenbarak 70 komen bijna altijd door; ze hebben totaal niets meer, ook aan andere berichten….

Van: Pa, Moe en Leo Aan: Spetter-de Visser, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-02 Onderwerp: nog steeds in Westerbork; alles is nog hetzelfde; ‘hebben jullie mijn brief van 30 oktober ontvangen? (toezending van pakketten)’; pakjes voor ziekenbarak 70 komen bijna altijd door; ze hebben totaal niets meer, ook aan andere berichten….

Briefkaart van Pa, Moe en Leo aan de familie J. Spetter-de Visser

Personen