In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Dalfsen, van, C.G. Aan: Hoofd der Rijksrecherchecentrale Plaats: Den Haag Datum: 1942-06-30 Onderwerp: Overname van het Vreemdelingenkamp; personeel van het kamp; betalingen voor de wasserij; tewerkstellingen

Van: Dalfsen, van, C.G. Aan: Hoofd der Rijksrecherchecentrale Plaats: Den Haag Datum: 1942-06-30 Onderwerp: Overname van het Vreemdelingenkamp; personeel van het kamp; betalingen voor de wasserij; tewerkstellingen

Brief van C.G. van Dalfsen aan het hoofd der Rijksrecherchecentrale

Van: Kruijer, I. Aan: Fam. A. Calligaro Plaats: Vught, kamp Datum: 1943-03-24 Onderwerp: omstandigheden, vraag om pakketten Bijz.: op briefpapier kamp Vught

Van: Kruijer, I. Aan: Fam. A. Calligaro Plaats: Vught, kamp Datum: 1943-03-24 Onderwerp: omstandigheden, vraag om pakketten Bijz.: op briefpapier kamp Vught

Brief van I. Kruijer aan A. Calligaro vanuit kamp Vught

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth (via Bertha Vos)) Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-06 Onderwerp: af en toe iets waarachtigs, over een oude heer, die dikwijls met haar praat. Hij zei: ‘liefde is een genade’; hij is 35 jaar getrouwd, hij gaat bijna ten gronde aan het missen van zijn vrouw. Hij is vijf weken in het kamp; Lotte hoopt zelf op een spoedige hereniging mat haar echtgenoot. Ze zijn nu vijf maanden uit elkaar; het is vlug gegaan met de heer Neumann, oud consul; elke avond zingt ze zich zelf in slaap met een liedje uit een Hollandse film; kreeg je moeders brief met pakketzegel?; ze verlangd naar haar man en is blij dat ze elkaar kunnen schrijven; moeder is niet erg goed…

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth (via Bertha Vos)) Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-06 Onderwerp: af en toe iets waarachtigs, over een oude heer, die dikwijls met haar praat. Hij zei: ‘liefde is een genade’; hij is 35 jaar getrouwd, hij gaat bijna ten gronde aan het missen van zijn vrouw. Hij is vijf weken in het kamp; Lotte hoopt zelf op een spoedige hereniging mat haar echtgenoot. Ze zijn nu vijf maanden uit elkaar; het is vlug gegaan met de heer Neumann, oud consul; elke avond zingt ze zich zelf in slaap met een liedje uit een Hollandse film; kreeg je moeders brief met pakketzegel?; ze verlangd naar haar man en is blij dat ze elkaar kunnen schrijven; moeder is niet erg goed…

Brief van Lotte Ruth Feldman-Kan (via Bertha Vos) aan haar echtgenoot vanuit kamp Westerbork

Van: Leo Meijer Aan: Sint en Piet&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-04 Onderwerp: brief aan Sinterklaas, bedankt voor de pepermunt; omstandigheden in het kamp; kinderverlamming. De school is gesloten. De schrijver krijgt les van zijn vader. Hij heeft een vrouw geholpen met verhuizen. Het leven in het kamp is naar.

Van: Leo Meijer Aan: Sint en Piet&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-04 Onderwerp: brief aan Sinterklaas, bedankt voor de pepermunt; omstandigheden in het kamp; kinderverlamming. De school is gesloten. De schrijver krijgt les van zijn vader. Hij heeft een vrouw geholpen met verhuizen. Het leven in het kamp is naar.

Brief van Leo Meijer aan Sint en Piet vanuit kamp Westerbork

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: Bouw van de kas achter de woning van de kampcommandant.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: Bouw van de kas achter de woning van de kampcommandant.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Sonder-Ausweis Lobsteyn, Adrian, 3-4-16, B21 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonder-Ausweis Lobsteyn, Adrian, 3-4-16, B21 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonderausweis van Adrian Lobsteyn

Van: Jo Aan: Spetter, Sjaak Plaats: Venlo Datum: 1941-10-27 Onderwerp: Jo heeft zijn wachtgeld niet kunnen regelen; er wordt niets betaal en de papieren waren kwijt; van de firma van het vliegveld is hij terecht gekomen bij een landbouwer van de Wehrmacht op het vliegveld; Jo mocht aardappelen rooien, wortels eruit halen enz. voor 30 gulden in de week; verlangd om met zijn vrouw om terug te keren naar Rotterdam; waar hij nu zit is zo'n dood gat…

Van: Jo Aan: Spetter, Sjaak Plaats: Venlo Datum: 1941-10-27 Onderwerp: Jo heeft zijn wachtgeld niet kunnen regelen; er wordt niets betaal en de papieren waren kwijt; van de firma van het vliegveld is hij terecht gekomen bij een landbouwer van de Wehrmacht op het vliegveld; Jo mocht aardappelen rooien, wortels eruit halen enz. voor 30 gulden in de week; verlangd om met zijn vrouw om terug te keren naar Rotterdam; waar hij nu zit is zo'n dood gat…

Brief van Jo aan Sjaak vanuit Venlo