In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van: Huisman, G.K. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-04-14 Onderwerp: kostenberekening vervaardiging stromatras.

Van: Huisman, G.K. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-04-14 Onderwerp: kostenberekening vervaardiging stromatras.

Calculatie voor het vervaardigen van een stromatras in Interneringskamp Westerbork

Briefjes van 10 en 50 Gutschein met respectievelijk met de volgende nummers: 0580 en 0849 (briefjes van 10)&nbsp; 2969 en 2970 (briefjes van 50)

Briefjes van 10 en 50 Gutschein met respectievelijk met de volgende nummers: 0580 en 0849 (briefjes van 10)&nbsp; 2969 en 2970 (briefjes van 50)

Kampgeld Lager Westerbork briefjes van 10 en 50 cent

Lagersonderbefehl&nbsp; Datum: 1943-10-19&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Besmettelijke ziekten; verkeer tussen kamp en buitenwereld; bepalingen interne kampleven Blz.: 5

Lagersonderbefehl&nbsp; Datum: 1943-10-19&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Besmettelijke ziekten; verkeer tussen kamp en buitenwereld; bepalingen interne kampleven Blz.: 5

Lagersonderbefehl betreffende besmettelijke ziekten

Plaatsen in kamp Westerbork

Doorgangskamp Westerbork

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1941-10-16 Onderwerp: over het uitzicht (luchten en heide) van het kamp; Stella al vijf jaar niet gezien; over de toekomst, wie er niet meer zal zijn en wie alles doorstaan zal hebben; over zijn broer Herbert; over een verblijf van 7 maanden in de gevangenis in Duitsland en contact met zijn ouders; over werken in kamp Westerbork; illegale brief; over Stella, dagelijks leven en hoe het met haar is gesteld; toesturen van een foto.&nbsp;

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1941-10-16 Onderwerp: over het uitzicht (luchten en heide) van het kamp; Stella al vijf jaar niet gezien; over de toekomst, wie er niet meer zal zijn en wie alles doorstaan zal hebben; over zijn broer Herbert; over een verblijf van 7 maanden in de gevangenis in Duitsland en contact met zijn ouders; over werken in kamp Westerbork; illegale brief; over Stella, dagelijks leven en hoe het met haar is gesteld; toesturen van een foto.&nbsp;

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Frank, Ernest Aan: Spetter, J. familie Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-11 Onderwerp: het bericht dat Ernest aan de administratie va kamp Westerbork doorgaf zullen ze inmiddels wel ontvangen hebben; Ernest kon er deze keer niets aan doen; driemaal heeft hij succes gehad; hopen dat ze het daar beter hebben dan in Westerbork en dat ze gauw weer terug zullen zijn; de inhoud van de laatste pakketten zijn in opdracht van Leo gedeeltelijk aan de heer Joels gegeven, de rest heeft Ernest geconsumeerd; Ernest zelf is nog steeds in het ziekenhuis werkzaam; als ze willen schrijven, dan naar het ziekenhuis van kamp Westerbork…

Van: Frank, Ernest Aan: Spetter, J. familie Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-11 Onderwerp: het bericht dat Ernest aan de administratie va kamp Westerbork doorgaf zullen ze inmiddels wel ontvangen hebben; Ernest kon er deze keer niets aan doen; driemaal heeft hij succes gehad; hopen dat ze het daar beter hebben dan in Westerbork en dat ze gauw weer terug zullen zijn; de inhoud van de laatste pakketten zijn in opdracht van Leo gedeeltelijk aan de heer Joels gegeven, de rest heeft Ernest geconsumeerd; Ernest zelf is nog steeds in het ziekenhuis werkzaam; als ze willen schrijven, dan naar het ziekenhuis van kamp Westerbork…

Briefkaart van Ernest Frank aan de familie J. Spetter vanuit kamp Westerbork

Van: Thoom Aan: van Duren, Frederika Plaats: Arnhem Datum: 1943-03-16 Onderwerp: Thoom is weer vrij en heelhuids thuisgekomen; ondanks zijn vrijheid voelt hij zich eenzaam; er is veel gebeurd, maar zijn liefde voor haar is onveranderd; thuis hangen veel foto's van Frederika aan de wand; over haar schijnhuwelijk via een brief van Gerry….zijn geloof in haar is groot…

Van: Thoom Aan: van Duren, Frederika Plaats: Arnhem Datum: 1943-03-16 Onderwerp: Thoom is weer vrij en heelhuids thuisgekomen; ondanks zijn vrijheid voelt hij zich eenzaam; er is veel gebeurd, maar zijn liefde voor haar is onveranderd; thuis hangen veel foto's van Frederika aan de wand; over haar schijnhuwelijk via een brief van Gerry….zijn geloof in haar is groot…

Brief van Thoom aan Frederika van Duren vanuit Arnhem

Van: Spetter, L. Aan: Spetter, J. Plaats: Assen/Westerbork, kamp Datum: 1942-11-05 Onderwerp: Leo zit bij een boer aan het fornuis, onderweg naar de Joodse begraafplaats van Assen. een tante is in kamp Westerbork overleden (zuster van de vader van zijn moeder) en zal daar begraven worden; Leo vertegenwoordigd zijn vader, die de afstand niet kan lopen; Leo zit heerlijk bij de boer onder toezicht van een marechaussee; ze zijn met zeven personen; ze krijgen brood met kaas en jam; stuur alles wat mogelijk is per expresse; er gaat 2 keer in de week een transport, er komen geen nieuwe mensen binnen, waardoor de kans dat ze op transport gaan vrij groot is…als Pa gezond was gewest, waren ze al lang vertrokken; op het moment gaan zieke en gezonde mensen op transport; mochten ze op transport gaan dan krijgen ze bericht van Ernest Frank, die heeft een baantje en hij &nbsp;kan voorlopig in het kamp blijven.

Van: Spetter, L. Aan: Spetter, J. Plaats: Assen/Westerbork, kamp Datum: 1942-11-05 Onderwerp: Leo zit bij een boer aan het fornuis, onderweg naar de Joodse begraafplaats van Assen. een tante is in kamp Westerbork overleden (zuster van de vader van zijn moeder) en zal daar begraven worden; Leo vertegenwoordigd zijn vader, die de afstand niet kan lopen; Leo zit heerlijk bij de boer onder toezicht van een marechaussee; ze zijn met zeven personen; ze krijgen brood met kaas en jam; stuur alles wat mogelijk is per expresse; er gaat 2 keer in de week een transport, er komen geen nieuwe mensen binnen, waardoor de kans dat ze op transport gaan vrij groot is…als Pa gezond was gewest, waren ze al lang vertrokken; op het moment gaan zieke en gezonde mensen op transport; mochten ze op transport gaan dan krijgen ze bericht van Ernest Frank, die heeft een baantje en hij &nbsp;kan voorlopig in het kamp blijven.

Briefkaart van Leo Spetter aan J. Spetter vanuit Assen

Van: het Emigratiebüro kamp Westerbork Aan: Spetter, J. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-11 Onderwerp: ‘ Delen u namens Ernest Frank mede dat ouders en broer op 6 november jl. zijn verder gereisd’.

Van: het Emigratiebüro kamp Westerbork Aan: Spetter, J. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-11 Onderwerp: ‘ Delen u namens Ernest Frank mede dat ouders en broer op 6 november jl. zijn verder gereisd’.

Briefkaart van het Emigratiebüro kamp Westerbork aan de familie J. Spetter

Van: Spetter, J, familie Aan: ouders en Leo&nbsp; Plaats: Voorburg Datum: 1942-11-09 Onderwerp: ‘hoe gaat het met jullie?’; ‘hebben jullie de drie pakjes nog ontvangen?’; in het geval ze een pakket ontvangen, laat Leo dan gelijk een telegram sturen met de woorden: “ontvangen, stuur meer”; ‘nu zitten we steeds in afwachting of jullie er nog zijn?’; ’hoe gaat het met Ernest Frank, laat hij eens schrijven wat hij beleefd heeft…' . Op de enveloppe staat: retour afzender Voorburg, vertrokken.

Van: Spetter, J, familie Aan: ouders en Leo&nbsp; Plaats: Voorburg Datum: 1942-11-09 Onderwerp: ‘hoe gaat het met jullie?’; ‘hebben jullie de drie pakjes nog ontvangen?’; in het geval ze een pakket ontvangen, laat Leo dan gelijk een telegram sturen met de woorden: “ontvangen, stuur meer”; ‘nu zitten we steeds in afwachting of jullie er nog zijn?’; ’hoe gaat het met Ernest Frank, laat hij eens schrijven wat hij beleefd heeft…' . Op de enveloppe staat: retour afzender Voorburg, vertrokken.

Brief en enveloppe van Jaap, Nel en Lenie aan hun ouders en Leo vanuit Voorburg

Van: Spetter, Barend Aan: zijn vrouw en zoon Plaats: trein Datum: 1942-10-14 Onderwerp: op weg naar kamp Westerbork; vanuit Loods 24; &nbsp;bonnen via zijn schoondochter; hij heeft de bagage ontvangen; Barend hoopt dat zijn vrouw en zoon zich bij hem willen voegen….

Van: Spetter, Barend Aan: zijn vrouw en zoon Plaats: trein Datum: 1942-10-14 Onderwerp: op weg naar kamp Westerbork; vanuit Loods 24; &nbsp;bonnen via zijn schoondochter; hij heeft de bagage ontvangen; Barend hoopt dat zijn vrouw en zoon zich bij hem willen voegen….

Briefkaart van Barend Spetter aan zijn vrouw en zoon vanuit de trein op weg naar kamp Westerbork gegooid

Van: Afdeling In- en Verkoop ( G. van Tienhoven) Aan: Slachthuis Assen Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947-02-10 Onderwerp: 30 liter bouillon aan het kamp is reeds geleverd; verzoek in de factuur het nummer van de bestelbon te vermelden.&nbsp;

Van: Afdeling In- en Verkoop ( G. van Tienhoven) Aan: Slachthuis Assen Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947-02-10 Onderwerp: 30 liter bouillon aan het kamp is reeds geleverd; verzoek in de factuur het nummer van de bestelbon te vermelden.&nbsp;

Bon voor de levering van 30 liter bouillon aan het Interneringskamp Westerbork