In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Heymann-Heymans, familie (onder andere opa) Aan: &nbsp;Heymans, Arthur, Ruth en kinderen Datum: 1943-07-27 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Opa, pakket nummer 36 is goed ontvangen (opsomming), in het bezit van een attest, verhuisd naar barak 84 (barak voor ouden van dagen). De bewoners van deze barak hoeven niet meer te werken, Herman Heymann is in het kamp werkzaam als dakdekker (groepsleider), de enige nog in het kamp die zich hiermee bezighoudt, de rest van het personeel is vertrokken. Hij moet nieuwe mensen opleiden. Hij is net uit het ziekenhuis ontslagen (Angina). Een bekende is erg ziek en ligt in barak 83. Met bijbehorende enveloppe &nbsp;

Van: Heymann-Heymans, familie (onder andere opa) Aan: &nbsp;Heymans, Arthur, Ruth en kinderen Datum: 1943-07-27 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Opa, pakket nummer 36 is goed ontvangen (opsomming), in het bezit van een attest, verhuisd naar barak 84 (barak voor ouden van dagen). De bewoners van deze barak hoeven niet meer te werken, Herman Heymann is in het kamp werkzaam als dakdekker (groepsleider), de enige nog in het kamp die zich hiermee bezighoudt, de rest van het personeel is vertrokken. Hij moet nieuwe mensen opleiden. Hij is net uit het ziekenhuis ontslagen (Angina). Een bekende is erg ziek en ligt in barak 83. Met bijbehorende enveloppe &nbsp;

Brief van de familie Heymann-Heymans aan het gezin A. Heymans vanuit kamp Westerbork

Van: Heymann-Heymans, familie Aan: Heymans, Arthur Datum: 1943-06-08 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: kaart ontvangen, pakket 18 (met peultjes, wortelen, bloemkool enz.) is niet aangekomen, pakketten kunnen alleen nog via de Joodse Raad worden verstuurd, over personen in het ziekenhuis, over personen in kamp Vught en over de aankomst van weer anderen. Met bijbehorende enveloppe.

Van: Heymann-Heymans, familie Aan: Heymans, Arthur Datum: 1943-06-08 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: kaart ontvangen, pakket 18 (met peultjes, wortelen, bloemkool enz.) is niet aangekomen, pakketten kunnen alleen nog via de Joodse Raad worden verstuurd, over personen in het ziekenhuis, over personen in kamp Vught en over de aankomst van weer anderen. Met bijbehorende enveloppe.

Brief van de familie Heymann-Heymans aan A. Heijmans vanuit kamp Westerbork

Van: Heymann-Heymans, familie Aan: Heymans,&nbsp;A.&nbsp; Datum: 1943-05-31 Plaats: Westerbork, kamp, barak 56 Onderwerp: ontvangst pakketten, verblijf in barak en eten. Met bijbehorende enveloppe.

Van: Heymann-Heymans, familie Aan: Heymans,&nbsp;A.&nbsp; Datum: 1943-05-31 Plaats: Westerbork, kamp, barak 56 Onderwerp: ontvangst pakketten, verblijf in barak en eten. Met bijbehorende enveloppe.

Van: Heymann-Heymans, familie Aan: Heymans, Arthur Datum: 1943-05-03 Plaats: &nbsp;Westerbork, kamp Onderwerp: over ziekte, ziekenzorg, omstandigheden en over behoeften (pakketten).&nbsp;

Van: Heymann-Heymans, familie Aan: Heymans, Arthur Datum: 1943-05-03 Plaats: &nbsp;Westerbork, kamp Onderwerp: over ziekte, ziekenzorg, omstandigheden en over behoeften (pakketten).&nbsp;

Brief van de familie Heymann-Heymans aan Arthur Heymans vanuit kamp Westerbork

Van: Heymann, Hermann Aan: Heymans, Arthur Datum: 1944-01-04 Plaats: Westerbork, kamp, &nbsp;barak 19 Onderwerp: het gaat met het gezin na omstandigheden goed. Ze hebben in het kamp niks gemerkt van de jaarwisseling. Ze hebben wel de door Erna gemaakte kippensoep met wat aardappelen gegeten.&nbsp;

Van: Heymann, Hermann Aan: Heymans, Arthur Datum: 1944-01-04 Plaats: Westerbork, kamp, &nbsp;barak 19 Onderwerp: het gaat met het gezin na omstandigheden goed. Ze hebben in het kamp niks gemerkt van de jaarwisseling. Ze hebben wel de door Erna gemaakte kippensoep met wat aardappelen gegeten.&nbsp;

Brief van H. Heymann aan A. Heymans vanuit kamp Westerbork

Van: Heymann, Hermann&nbsp; Aan: &nbsp;Heymans, Arthur Datum: 1943-04-13 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: aspecten van het dagelijkse leven in het kamp.

Van: Heymann, Hermann&nbsp; Aan: &nbsp;Heymans, Arthur Datum: 1943-04-13 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: aspecten van het dagelijkse leven in het kamp.

Brief van Hermann Heymann aan Arthur Heymans vanuit kamp Westerbork

Van: Heymann-Heymans, familie&nbsp; Aan: Heymans, Arthur, Ruth en kinderen Datum: 1943-05-17 Plaats: Westerbork, kamp, barak 56 Onderwerp: over familie in het ziekenhuis, over bezoeken, over pakketten en kwakkelende gezondheid van verschillende personen.

Van: Heymann-Heymans, familie&nbsp; Aan: Heymans, Arthur, Ruth en kinderen Datum: 1943-05-17 Plaats: Westerbork, kamp, barak 56 Onderwerp: over familie in het ziekenhuis, over bezoeken, over pakketten en kwakkelende gezondheid van verschillende personen.

Van: Heymann-Heymans, familie Aan: Heymans, Arthur Datum: 1943-11-12 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: verschillende kaarten en pakketten zijn goed aangekomen. Herman is nog ziek.&nbsp;

Van: Heymann-Heymans, familie Aan: Heymans, Arthur Datum: 1943-11-12 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: verschillende kaarten en pakketten zijn goed aangekomen. Herman is nog ziek.&nbsp;

Brief van de familie Heymann-Heymans aan A. Heymans vanuit kamp Westerbork

Van: Heymann-Heymans, familie Aan: Heymans, Arthur Datum: 1943-10-29 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: verschillende kaarten ontvangen. Het hele gezin was ziek. Dochter Ellen en moeder Erna zijn weer beter. Ze vraagt om een lampje, omdat het 's avonds zo donker is en ze moeite heeft de weg naar de barak waar haar echtgenoot ligt te vinden.

Van: Heymann-Heymans, familie Aan: Heymans, Arthur Datum: 1943-10-29 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: verschillende kaarten ontvangen. Het hele gezin was ziek. Dochter Ellen en moeder Erna zijn weer beter. Ze vraagt om een lampje, omdat het 's avonds zo donker is en ze moeite heeft de weg naar de barak waar haar echtgenoot ligt te vinden.

Het verplaatsen van een keukenbarak (3a), van het Heidekamp naar Schattenberg&nbsp; Woonoord Schattenberg Schaal: 1:100 en 1:2000&nbsp; Datum: 1955-1960 Opmerking; de barak werd voor barak 3 en tussen de barakken 4 en 5 geplaatst.

Het verplaatsen van een keukenbarak (3a), van het Heidekamp naar Schattenberg&nbsp; Woonoord Schattenberg Schaal: 1:100 en 1:2000&nbsp; Datum: 1955-1960 Opmerking; de barak werd voor barak 3 en tussen de barakken 4 en 5 geplaatst.

Plattegrond van barak 3A, een voormalige keukenbarak uit het Heidelager

Van: Heymann-Heymans, familie Aan: Arthur Heymans en gezin Datum: 1943-08-20 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: pakketten binnengekomen, advies eieren harder te koken. Drie van de vier eieren waren platgedrukt. Herman ligt nog steeds in het ziekenhuis, ontmoetingen met bekenden. Er wordt veel over de toekomst gesproken.

Van: Heymann-Heymans, familie Aan: Arthur Heymans en gezin Datum: 1943-08-20 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: pakketten binnengekomen, advies eieren harder te koken. Drie van de vier eieren waren platgedrukt. Herman ligt nog steeds in het ziekenhuis, ontmoetingen met bekenden. Er wordt veel over de toekomst gesproken.

Van: Heymann-Heymans, familie Aan: &nbsp;Heymans, Arthur en gezin Datum: 1943-08-09 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: alle pakketten tot en met nummer 40 ontvangen (opsomming). Herman heeft een operatie ondergaan. Hij ligt nog in het ziekenhuis, iedere avond om zeven uur mag hij bezoek ontvangen, verhalen over vele andere personen (echtpaar Wessels, ‘Jo(a)chim’ Mogendorff (1900), overleden in kamp Westerbork, (Jo)Hanna Alexander, (1923)), (Flora van (Creveld) Krefeld (1906).

Van: Heymann-Heymans, familie Aan: &nbsp;Heymans, Arthur en gezin Datum: 1943-08-09 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: alle pakketten tot en met nummer 40 ontvangen (opsomming). Herman heeft een operatie ondergaan. Hij ligt nog in het ziekenhuis, iedere avond om zeven uur mag hij bezoek ontvangen, verhalen over vele andere personen (echtpaar Wessels, ‘Jo(a)chim’ Mogendorff (1900), overleden in kamp Westerbork, (Jo)Hanna Alexander, (1923)), (Flora van (Creveld) Krefeld (1906).

Van: Heymann-Heymans, familie Aan: Heymans, Arthur en gezin Datum: 1943-08-17 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: kaart van 1 augustus op de 14de ontvangen, met Herman gaat het goed. Hij heeft geen pijn meer na zijn operatie. Hij ligt nog steeds in het ziekenhuis...&nbsp;

Van: Heymann-Heymans, familie Aan: Heymans, Arthur en gezin Datum: 1943-08-17 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: kaart van 1 augustus op de 14de ontvangen, met Herman gaat het goed. Hij heeft geen pijn meer na zijn operatie. Hij ligt nog steeds in het ziekenhuis...&nbsp;

Van: Heymann-Heymans, familie Aan: Heymann, Arthur, Ruth, Hella en Marlies Datum: 1943-09-26 Plaats: Westerbork,&nbsp;kamp&nbsp; Onderwerp: een aantal pakketten ontvangen, Pilzen (paddenstoelen) waren niet goed meer, druiven graag apart verpakken, vlees in glas en worst. Brood is er genoeg. Het is erg stil geworden. Vele bekenden zijn er niet meer. Herman is weer gezond en kan weer eten zoals vroeger. Woensdagavond hebben wij weer een Nieuwjaar. ‘laten we hopen dat dat jaar ons meer zegen mogen brengen en wij dan dien dag bij elkaar in vrede mogen beleven.’ Met bijbehorende enveloppe.

Van: Heymann-Heymans, familie Aan: Heymann, Arthur, Ruth, Hella en Marlies Datum: 1943-09-26 Plaats: Westerbork,&nbsp;kamp&nbsp; Onderwerp: een aantal pakketten ontvangen, Pilzen (paddenstoelen) waren niet goed meer, druiven graag apart verpakken, vlees in glas en worst. Brood is er genoeg. Het is erg stil geworden. Vele bekenden zijn er niet meer. Herman is weer gezond en kan weer eten zoals vroeger. Woensdagavond hebben wij weer een Nieuwjaar. ‘laten we hopen dat dat jaar ons meer zegen mogen brengen en wij dan dien dag bij elkaar in vrede mogen beleven.’ Met bijbehorende enveloppe.

Van: Acohen-de la Bella, Esther Aan: Leny, Ru en Tom Plaats: Westerbork, kamp, barak 62. Datum: 1943-11-28 Onderwerp: de schrijfster is erg verkouden; van de Portugezenlijst nog niets gehoord, erg teleurstellend; pinnetjes voor haar haar. Ze heeft ze tien maanden in haar haar gehad, maar is er nu eentje kwijt…

Van: Acohen-de la Bella, Esther Aan: Leny, Ru en Tom Plaats: Westerbork, kamp, barak 62. Datum: 1943-11-28 Onderwerp: de schrijfster is erg verkouden; van de Portugezenlijst nog niets gehoord, erg teleurstellend; pinnetjes voor haar haar. Ze heeft ze tien maanden in haar haar gehad, maar is er nu eentje kwijt…

brief van Esther Acohen-de la Bella aan het gezin van haar zoon vanuit kamp Westerborkj

Van: postkantoor Hooghalen Aan: Langstadt, Ruth Plaats: Hooghalen Datum: 1943-06-27&nbsp; Onderwerp: verzenden van een aangetekend stuk naar Theresienstadt voor Wilhelm Langstadt.

Van: postkantoor Hooghalen Aan: Langstadt, Ruth Plaats: Hooghalen Datum: 1943-06-27&nbsp; Onderwerp: verzenden van een aangetekend stuk naar Theresienstadt voor Wilhelm Langstadt.

Bewijs van ontvangst aan Ruth Langstadt voor het versturen van een aangetekende zending naar Theresienstadt

Personen