In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van:&nbsp; Aan: Beste Mientje, Benny&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum:&nbsp;1943 Onderwerp: omstandigheden; evt. voorbereiden op internering.

Van:&nbsp; Aan: Beste Mientje, Benny&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum:&nbsp;1943 Onderwerp: omstandigheden; evt. voorbereiden op internering.

Brief van een onbekend persoon aan Mientje en Benny Lackrooy vanuit kamp Westerbork

Mededeling Datum: 1943-10-27 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Brandstofresten; Quarantainemaatregelen

Mededeling Datum: 1943-10-27 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Brandstofresten; Quarantainemaatregelen

Mededeling over brandstofresten en quarantainemaatregelen

Een vertrekkend transport Mensen met bagage bij de trein. Hooghalen, 1942.

Een vertrekkend transport Mensen met bagage bij de trein. Hooghalen, 1942.

Mensen met bagage bij een deportatietrein

Mededeling Datum: Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Verlengt de levensduur van uw scheermesjes

Mededeling Datum: Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Verlengt de levensduur van uw scheermesjes

Mededeling over het verlengen van de levensduur van scheermesjes

Van: Houtvester Assen Aan: Rijksgebouwendienst Plaats: Assen Datum: 1939-09-01 Onderwerp: Bezwaar tegen lozing van afvalwater in de Wijk, &nbsp;betalen van grondbelasting door het Ministerie van Binnenlandse Zaken voor het gebruik van 100 ha. voor het Vluchtelingenkamp.

Van: Houtvester Assen Aan: Rijksgebouwendienst Plaats: Assen Datum: 1939-09-01 Onderwerp: Bezwaar tegen lozing van afvalwater in de Wijk, &nbsp;betalen van grondbelasting door het Ministerie van Binnenlandse Zaken voor het gebruik van 100 ha. voor het Vluchtelingenkamp.

Brief van Houtvester Assen aan Rijksgebouwendienst

Van: Straus, Harry Jonny Aan: lieve mensen Plaats: Westerbork, kamp, barak 67 Datum: 1944-07-20 Onderwerp: geschreven vanuit de strafbarak; dagelijkse gang van zaken; pakketten; bezoek; hygiëne en talloze andere aspecten. Harry bevindt zich met zijn ouders in barak 67 in de strafbarak. Zijn vader ligt nog in het ziekenhuis. Het drietal komt in aanmerking voor het transport naar Theresienstadt en ontslag uit de strafbarak. Blz.: 4

Van: Straus, Harry Jonny Aan: lieve mensen Plaats: Westerbork, kamp, barak 67 Datum: 1944-07-20 Onderwerp: geschreven vanuit de strafbarak; dagelijkse gang van zaken; pakketten; bezoek; hygiëne en talloze andere aspecten. Harry bevindt zich met zijn ouders in barak 67 in de strafbarak. Zijn vader ligt nog in het ziekenhuis. Het drietal komt in aanmerking voor het transport naar Theresienstadt en ontslag uit de strafbarak. Blz.: 4

Brief van Harry Jonny Straus aan bekenden vanuit kamp Westerbork

Ausweis No. 89 zum Gemüse - Einkauf beim DB IV für Blik-Content, Clara Attest No. 1221 Datum: 1944-03-30 Verwaltung Lagerkrankenhaus

Ausweis No. 89 zum Gemüse - Einkauf beim DB IV für Blik-Content, Clara Attest No. 1221 Datum: 1944-03-30 Verwaltung Lagerkrankenhaus

Ausweis No. 89 van Clara Blik-Content

Mededeling van het Bureau terugreis Nederland Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-05-17&nbsp; Bestemd voor personen die uit Nederland zijn gedeporteerd, geen Nederlandse nationaliteit hebben en daarheen wensen terug te keren.&nbsp; Bijz.: op achterzijde aantekeningen.

Mededeling van het Bureau terugreis Nederland Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-05-17&nbsp; Bestemd voor personen die uit Nederland zijn gedeporteerd, geen Nederlandse nationaliteit hebben en daarheen wensen terug te keren.&nbsp; Bijz.: op achterzijde aantekeningen.

Bekendmaking voor personen die uit Nederland zijn gedeporteerd

Betonwerk reinwaterkelder Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork (drinkwatervoorziening). Schaal: 1:50 en 1:10&nbsp; Datum: 1939-01-10

Betonwerk reinwaterkelder Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork (drinkwatervoorziening). Schaal: 1:50 en 1:10&nbsp; Datum: 1939-01-10

Bouwtekening van de reinwaterkelder in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Langstadt, Ruth Aan: Frank, M. Plaats: Westerbork, kamp, barak 50 Datum: 1943-07-22 Onderwerp: pakket ontvangen, hartelijk dank; …

Van: Langstadt, Ruth Aan: Frank, M. Plaats: Westerbork, kamp, barak 50 Datum: 1943-07-22 Onderwerp: pakket ontvangen, hartelijk dank; …

Briefkaart van Ruth langstadt aan M. Frank vanuit kamp Westerbork

Personen