In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: &nbsp;Bureau Dr. Wachtel Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-31 Onderwerp: overlijden en geboorte in het kamp. De twee overleden personen zijn als kampgevangene in het Academisch Ziekenhuis te Groningen overleden.

Van: &nbsp;Bureau Dr. Wachtel Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-31 Onderwerp: overlijden en geboorte in het kamp. De twee overleden personen zijn als kampgevangene in het Academisch Ziekenhuis te Groningen overleden.

Bericht nummer 19 van Bureau Dr. Wachtel over overlijden en geboorte in kamp Westerbork

Verklaring Van: Schijveschuurder, Barend, Schijveschuurder-Wessel, Tilly en Schijveschuurder, Alfred Plaats: Epe Datum: 1945-07-06 Onderwerp: vermissing van distributiestamkaarten

Verklaring Van: Schijveschuurder, Barend, Schijveschuurder-Wessel, Tilly en Schijveschuurder, Alfred Plaats: Epe Datum: 1945-07-06 Onderwerp: vermissing van distributiestamkaarten

Verklaring van vermissing van distributiestamkaarten

Van: de Schade-Enquête Commissie Aan: Diamant-Querido, R. Plaats: Amsterdam Datum: 1952-01-31 Onderwerp: tegemoetkoming in verband met huisraad dat tijds de bezetting verloren is gegaan.&nbsp;

Van: de Schade-Enquête Commissie Aan: Diamant-Querido, R. Plaats: Amsterdam Datum: 1952-01-31 Onderwerp: tegemoetkoming in verband met huisraad dat tijds de bezetting verloren is gegaan.&nbsp;

Verklaring van de Schade-Enquête Commissie betreffende vergoeding verloren huisraad

Portret van Naatje Denneboom-Nathans.&nbsp; Plaats onbekend, 1908&nbsp; &nbsp;

Portret van Naatje Denneboom-Nathans.&nbsp; Plaats onbekend, 1908&nbsp; &nbsp;

Portret van Naatje Denneboom-Nathans

Van: Meta (Loeb-Spiegel, Meta) Aan: Beste vrienden allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-10 Onderwerp:&nbsp;Meta is blij dat ze deze brief nog kan schrijven, want dat had ze na de vorige niet meer gedacht. Met paps gaat het beter. Hij wandelt bij mooi weer buiten en zodra de blaas kiemvrij blijft gaat hij de tweede operatie tegemoet. Over een week volgt de verhuizing en Meta denkt dat ze het beter gaat krijgen. Ze ziet graag weer een pakje tegemoet, hoewel de gedachte dat ze onbescheiden is haar bezwaart.&nbsp;

Van: Meta (Loeb-Spiegel, Meta) Aan: Beste vrienden allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-10 Onderwerp:&nbsp;Meta is blij dat ze deze brief nog kan schrijven, want dat had ze na de vorige niet meer gedacht. Met paps gaat het beter. Hij wandelt bij mooi weer buiten en zodra de blaas kiemvrij blijft gaat hij de tweede operatie tegemoet. Over een week volgt de verhuizing en Meta denkt dat ze het beter gaat krijgen. Ze ziet graag weer een pakje tegemoet, hoewel de gedachte dat ze onbescheiden is haar bezwaart.&nbsp;

Brief van Meta Loeb-Spiegel aan beste vrienden vanuit kamp Westerbork

Van: Emmering, S. Aan: Beste Rie Plaats: Amsterdam Datum: 1945-07-27 Onderwerp: informatie over vermoorde familieleden en schoonfamilie; persoonlijke omstandigheden en gezondheid van geadresseerde.

Van: Emmering, S. Aan: Beste Rie Plaats: Amsterdam Datum: 1945-07-27 Onderwerp: informatie over vermoorde familieleden en schoonfamilie; persoonlijke omstandigheden en gezondheid van geadresseerde.

Brief van S. Emmering aan Rie

Van: het Amerikaanse Consulaat, Huestis, R.S. Aan: Tauber, Fritz Plaats: Rotterdam Datum: 1940-09-27 Onderwerp: papieren tot ondersteuning van de aanvraag zijn niet in het Consulaat van Wenen. Gezien de huidige oorlogstoestanden heeft de aanvraag van een visum geen zin.&nbsp;

Van: het Amerikaanse Consulaat, Huestis, R.S. Aan: Tauber, Fritz Plaats: Rotterdam Datum: 1940-09-27 Onderwerp: papieren tot ondersteuning van de aanvraag zijn niet in het Consulaat van Wenen. Gezien de huidige oorlogstoestanden heeft de aanvraag van een visum geen zin.&nbsp;

Brief van het Amerikaanse Consulaat aan Fritz Tauber

Van: het Amerikaanse Consulaat Aan: Tauber, Fritz Plaats: Rotterdam Datum: 1941-01-16 Onderwerp: reden/verklaring om een visum te kunnen krijgen niet voldoende.

Van: het Amerikaanse Consulaat Aan: Tauber, Fritz Plaats: Rotterdam Datum: 1941-01-16 Onderwerp: reden/verklaring om een visum te kunnen krijgen niet voldoende.

Van: Tauber, Fritz Aan: het Amerikaanse Consulaat Plaats: Nijmegen Datum: 1940-05-31 Onderwerp: wat is er met de aanvraag gebeurd, nu het Consulaat geheel is vernield; oorspronkelijk verzoek om uitstel van het visum in verband met een lopend arbeidscontract dat in juli zal aflopen…

Van: Tauber, Fritz Aan: het Amerikaanse Consulaat Plaats: Nijmegen Datum: 1940-05-31 Onderwerp: wat is er met de aanvraag gebeurd, nu het Consulaat geheel is vernield; oorspronkelijk verzoek om uitstel van het visum in verband met een lopend arbeidscontract dat in juli zal aflopen…

Brief van Frits Tauber aan het Amerikaanse Consulaat

Van: Tauber, Fritz Aan: Amerikaanse Consulaat Plaats: Nijmegen Datum: 1940-07-04 Onderwerp: in verband met de totale verwoesting van het Amerikaanse Consulaat in Rotterdam wenden Fritz en zijn vrouw zich tot het Consulaat in Wenen, waar hij eerder een aanvraag voor een Amerikaans visum heeft gedaan.

Van: Tauber, Fritz Aan: Amerikaanse Consulaat Plaats: Nijmegen Datum: 1940-07-04 Onderwerp: in verband met de totale verwoesting van het Amerikaanse Consulaat in Rotterdam wenden Fritz en zijn vrouw zich tot het Consulaat in Wenen, waar hij eerder een aanvraag voor een Amerikaans visum heeft gedaan.

Brief van Fritz Tauber aan het Amerikaanse Consulaat in Wenen

Van: Dowor Touf Aan: Coster, Levy Plaats: Den Haag Datum: 1922-10 Onderwerp: dank voor medewerking tijdens een feest in het Oude Lieden Gesticht.

Van: Dowor Touf Aan: Coster, Levy Plaats: Den Haag Datum: 1922-10 Onderwerp: dank voor medewerking tijdens een feest in het Oude Lieden Gesticht.

Brief van dank van Dowor Touf aan Levy Coster voor zijn optreden

Van: van Bergen, Isaac Aan: van Bergen-Diamant, Nora Plaats: Huis van Bewaring aan de Weteringschans&nbsp; Datum: 1941-12-01 Onderwerp: felicitatie met de geboorte van onze zoon; hoopt zijn zoon te kunnen zien; wacht op bezoek van zijn vrouw en Chaja; hij mag geen post meer ontvangen; kreeg wel een telegram over de bevalling; wil details weten over de bevalling; zijn schone was is nog niet binnengekomen; over Chaja en haar verjaardag….

Van: van Bergen, Isaac Aan: van Bergen-Diamant, Nora Plaats: Huis van Bewaring aan de Weteringschans&nbsp; Datum: 1941-12-01 Onderwerp: felicitatie met de geboorte van onze zoon; hoopt zijn zoon te kunnen zien; wacht op bezoek van zijn vrouw en Chaja; hij mag geen post meer ontvangen; kreeg wel een telegram over de bevalling; wil details weten over de bevalling; zijn schone was is nog niet binnengekomen; over Chaja en haar verjaardag….

Brief van Isaac van Bergen aan zijn vrouw vanuit het Huis van Bewaring aan de Weteringschans

Organisatie van de Endlösung

Registratie vernietigingskampen

Selectie vernietigingskampen

Van: Langstadt, Ruth Aan: Frank, M. Plaats: Westerbork, kamp, barak 40 F Datum: 1943 Onderwerp: bedankt voor een pakketje en brief; ze is bruin verbrand, omdat ze buitendienst werkt en ze ziet er heel gezond uit; ze werkt samen met een groep jongelui, het is erg gezellig; ze woont samen met een paar meisjes, waarvan de ouders ook naar Theresienstadt zijn; van haar ouders alleen een briefkaart en brief vanuit Amsterdam ontvangen, daarna niets meer gehoord…

Van: Langstadt, Ruth Aan: Frank, M. Plaats: Westerbork, kamp, barak 40 F Datum: 1943 Onderwerp: bedankt voor een pakketje en brief; ze is bruin verbrand, omdat ze buitendienst werkt en ze ziet er heel gezond uit; ze werkt samen met een groep jongelui, het is erg gezellig; ze woont samen met een paar meisjes, waarvan de ouders ook naar Theresienstadt zijn; van haar ouders alleen een briefkaart en brief vanuit Amsterdam ontvangen, daarna niets meer gehoord…

Briefkaart van Ruth Langstadt aan M. Frank vanuit kamp Westerbork

Personen