In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Buiten bij het huisje Plaats: &nbsp;Repatriëringskamp Westerbork (Schattenberg) Mevrouw de Vries en kinderen wachtend op pa voor hun huisje. Hij komt een keer per drie week thuis voor een weekendverlof.

Buiten bij het huisje Plaats: &nbsp;Repatriëringskamp Westerbork (Schattenberg) Mevrouw de Vries en kinderen wachtend op pa voor hun huisje. Hij komt een keer per drie week thuis voor een weekendverlof.

Foto van de Indische familie de Vries voor een raam van hun huisje in (kamp) Schattenberg

Betreft: Plattegrond met gevels barak nr. 3.&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1965-02-25 Opmerking: de barak had ziekenhuis als functie. Mogelijk gaat het op de plattegrond om zalen en bedden.

Betreft: Plattegrond met gevels barak nr. 3.&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1965-02-25 Opmerking: de barak had ziekenhuis als functie. Mogelijk gaat het op de plattegrond om zalen en bedden.

Plattegrond met gevels van barak 3 in het woonoord Schattenberg

Adres op enveloppe: De heer A. Reens, Hoendiepstraat 42, Amsterdam (Z). Afzender: D. Reens-de Jonge Urbach, Westerbork-Hooghalen, barak 57 Poststempel: Assen, 1943-06-12 aan haar zoon Abraham.

Adres op enveloppe: De heer A. Reens, Hoendiepstraat 42, Amsterdam (Z). Afzender: D. Reens-de Jonge Urbach, Westerbork-Hooghalen, barak 57 Poststempel: Assen, 1943-06-12 aan haar zoon Abraham.

van Dina Reens-de Jonge Urbach aan Abraham Reens vanuit kamp Westerbork

Van: houtvester Assen&nbsp; Aan: Prov. Elektr. bedrijf Groningen&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1953-09-12&nbsp; Onderwerp: Meterhuisje Kamp Schattenberg

Van: houtvester Assen&nbsp; Aan: Prov. Elektr. bedrijf Groningen&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1953-09-12&nbsp; Onderwerp: Meterhuisje Kamp Schattenberg

Brief van de Houtvester Assen aan het Prov. Elektr. bedrijf Groningen

1944

Augustus 1944

Karl Michael Schliesser.&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1940.

Karl Michael Schliesser.&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1940.

Karl Michael Schliesser in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Kruimink, Rudolf Maurits, barak 59, is teruggesteld van het transport van morgen Datum: 1942-10-15 Plaats: Westerbork, kamp

Kruimink, Rudolf Maurits, barak 59, is teruggesteld van het transport van morgen Datum: 1942-10-15 Plaats: Westerbork, kamp

Vrijstelling van transport voor Rudolf Maurits Kruimink

Van: Jacobs, Iwan Aan: waarde vrienden Plaats: de trein Datum: 1942-11 Onderwerp: plotseling vertrokken; in de trein in Zwolle; vreselijke toestand; groeten aan alle bekenden…

Van: Jacobs, Iwan Aan: waarde vrienden Plaats: de trein Datum: 1942-11 Onderwerp: plotseling vertrokken; in de trein in Zwolle; vreselijke toestand; groeten aan alle bekenden…

Brief van Iwan Jacobs aan zijn waarde vrienden vanuit de trein in Zwolle

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 232 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: De Wolff, Samuel geb. 23-07-56 overleden te Westerbork op 27-04-1943 op: 28-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 232 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: De Wolff, Samuel geb. 23-07-56 overleden te Westerbork op 27-04-1943 op: 28-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Samuel de Wolff

Van: de Burgerlijke Stand Amsterdam Aan: Teixeira de Mattos, mej. Plaats: Amsterdam Datum: 1933-08-16 Onderwerp: betaald voor het doen van nasporing in de registers van de Burgerlijke Stand. Zie gegevens op de achterkant.

Van: de Burgerlijke Stand Amsterdam Aan: Teixeira de Mattos, mej. Plaats: Amsterdam Datum: 1933-08-16 Onderwerp: betaald voor het doen van nasporing in de registers van de Burgerlijke Stand. Zie gegevens op de achterkant.

Bewijs van betaling door mej. Teixeira de Mattos voor nasporing in de Burgerlijke Stand in Amsterdam

Van: Moeder Aan: Hamburg, Flora Plaats: Zutphen Datum: 1942-10-02 Onderwerp: transport naar Westerbork

Van: Moeder Aan: Hamburg, Flora Plaats: Zutphen Datum: 1942-10-02 Onderwerp: transport naar Westerbork

Briefkaart van moeder aan Flora Hamburg vanuit Zutphen

Breslauer, W.R.&nbsp; De bouw van de Reinwaterkelder in het doorgangskamp.&nbsp; Op de achtergrond is de centrale weg van het kamp te zien; de kop van barak 99 en de voorkant van barak 100. Kamp Westerbork, jaartal onbekend.

Breslauer, W.R.&nbsp; De bouw van de Reinwaterkelder in het doorgangskamp.&nbsp; Op de achtergrond is de centrale weg van het kamp te zien; de kop van barak 99 en de voorkant van barak 100. Kamp Westerbork, jaartal onbekend.

De bouw van de Reinwaterkelder

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 239 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Kropveld, Carolina geb. 24-08-82 overleden te Westerbork op 27-04-1943 op: 30-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 239 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Kropveld, Carolina geb. 24-08-82 overleden te Westerbork op 27-04-1943 op: 30-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Carolina Kropveld

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 44

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1950-08-09&nbsp; Onderwerp: huur terrein kamp Schattenberg en aanleg schietbanen. Het kampterrein met barakken is in gebruik gegeven aan de Dienst Maatschappelijke Zorg van het Ministerie van Sociale Zaken in verband met de komst van Indische Nederlanders in kamp Schattenberg.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1950-08-09&nbsp; Onderwerp: huur terrein kamp Schattenberg en aanleg schietbanen. Het kampterrein met barakken is in gebruik gegeven aan de Dienst Maatschappelijke Zorg van het Ministerie van Sociale Zaken in verband met de komst van Indische Nederlanders in kamp Schattenberg.

Briefkaart van Jeanne en Evert aan het gezin Bonn vanuit Naarden