In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van:&nbsp;Abt. Bev. B. St. Aan: Büro Dr. Wachtel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-30 Onderwerp: in het kamp overleden personen in de periode januari/april 1943.

Van:&nbsp;Abt. Bev. B. St. Aan: Büro Dr. Wachtel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-30 Onderwerp: in het kamp overleden personen in de periode januari/april 1943.

Lijst van in kamp Westerbork overleden personen tussen januari en april 1943

Van: Brouwers-Anasias, G. Aan: haar broer, zuster en kinderen Plaats: ter Apel Datum: 1946-11 Onderwerp: over het weer moeten voorkomen van haar man; hij is leraar in een jeugdkamp voor jongeren die heropgevoed moeten worden. het is vreemd dat haar man, voormalig lid van de NSB, dit moet doen; terwijl hij bij zijn eerste veroordeling te horen kreeg dat hij tien jaar geen les meer mocht geven; ze heeft het druk en kan haar kinderen niet behoorlijk behandelen; haar kleine jongen komt niet buiten de deur; de laatste 1.5 jaar waren zwaar voor haar. Ze is er hard van geworden; werken in de kruidenierswinkel van haar ouders; over de politieke keuzes die zijn gemaakt en hoe ze in de toekomst zal handelen…

Van: Brouwers-Anasias, G. Aan: haar broer, zuster en kinderen Plaats: ter Apel Datum: 1946-11 Onderwerp: over het weer moeten voorkomen van haar man; hij is leraar in een jeugdkamp voor jongeren die heropgevoed moeten worden. het is vreemd dat haar man, voormalig lid van de NSB, dit moet doen; terwijl hij bij zijn eerste veroordeling te horen kreeg dat hij tien jaar geen les meer mocht geven; ze heeft het druk en kan haar kinderen niet behoorlijk behandelen; haar kleine jongen komt niet buiten de deur; de laatste 1.5 jaar waren zwaar voor haar. Ze is er hard van geworden; werken in de kruidenierswinkel van haar ouders; over de politieke keuzes die zijn gemaakt en hoe ze in de toekomst zal handelen…

Brief van G. Brouwers-Anasias aan haar broer, zus en kinderen vanuit ter Apel

Van: Mendes da Costa Aan: Bijleveld, Carla Plaats: Amsterdam Datum: 1944-02 Onderwerp: vlug gewend aan het kampleven; barakgezelschap is best gezellig; ze heeft zich verwonderlijk goed aangepast en ontdekt bij haar zelf allerlei nieuwe eigenschappen; ze werkt op de industrie afdeling (speelgoeddieren); ze is enige dagen ziek geweest; haar vader is arts in het ziekenhuis; Eddie is leraar en ook moeder werkt; ze slaapt driehoog en moet dus dagelijks de nodige gymnastiek doen; excuseer de vetvlekken, de tafel is stampvol en toch heeft ze er bloemen kunnen neerzetten…

Van: Mendes da Costa Aan: Bijleveld, Carla Plaats: Amsterdam Datum: 1944-02 Onderwerp: vlug gewend aan het kampleven; barakgezelschap is best gezellig; ze heeft zich verwonderlijk goed aangepast en ontdekt bij haar zelf allerlei nieuwe eigenschappen; ze werkt op de industrie afdeling (speelgoeddieren); ze is enige dagen ziek geweest; haar vader is arts in het ziekenhuis; Eddie is leraar en ook moeder werkt; ze slaapt driehoog en moet dus dagelijks de nodige gymnastiek doen; excuseer de vetvlekken, de tafel is stampvol en toch heeft ze er bloemen kunnen neerzetten…

Brief van Ellen da Silva aan Carla Bijleveld vanuit kamp Westerbork

Gebeurtenissen en groepen buiten kamp Westerbork

Vervolging Jehova's Getuigen

Van: Gemeente Amsterdam, Bureau Joodse Inkwartiering Aan: Bonn, S Plaats: Amsterdam Datum: 1942-03-29 Onderwerp: wenst vrijstelling van inkwartiering van Joodse evacués om medische redenen; een attest is hiervoor nodig.&nbsp;

Van: Gemeente Amsterdam, Bureau Joodse Inkwartiering Aan: Bonn, S Plaats: Amsterdam Datum: 1942-03-29 Onderwerp: wenst vrijstelling van inkwartiering van Joodse evacués om medische redenen; een attest is hiervoor nodig.&nbsp;

Brief van de Gemeente Amsterdam, Bureau Joodse Inkwartiering aan S. Bonn