In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Revisietekening van de elektrische installatie Keukengebouw 3A Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:50&nbsp; Datum: 1953-02-16 Opmerking: De keukenbarak kwam oorspronkelijk uit het Heidelager.

Revisietekening van de elektrische installatie Keukengebouw 3A Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:50&nbsp; Datum: 1953-02-16 Opmerking: De keukenbarak kwam oorspronkelijk uit het Heidelager.

Bouwtekening elektrische installatie keukenbarak 3 A

Betreft: Saneringsplan woonoord Schattenberg.&nbsp; Het bouwen van woningen type B4&nbsp; Schaal: 1:100 - 1:20&nbsp; Datum: oktober 1958 Opmerking: Om de woon- en leefomstandigheden te verbeteren is er gedacht aan nieuwbouw en een nieuwe inrichting van het woonoord Schattenberg, waarbij een deel van het oorspronkelijke kamp Westerbork intact zou blijven. Uiteindelijk is de keuze gemaakt het kamp bijna volledig te slopen en de bewoners onder te brengen in speciale Molukse wijken in onder andere Appingedam, Assen en Bovensmilde . Het gebouw op de bouwtekening is een voorbeeld van een nieuwe woonlocatie voor de bewoners van het woonoord.

Betreft: Saneringsplan woonoord Schattenberg.&nbsp; Het bouwen van woningen type B4&nbsp; Schaal: 1:100 - 1:20&nbsp; Datum: oktober 1958 Opmerking: Om de woon- en leefomstandigheden te verbeteren is er gedacht aan nieuwbouw en een nieuwe inrichting van het woonoord Schattenberg, waarbij een deel van het oorspronkelijke kamp Westerbork intact zou blijven. Uiteindelijk is de keuze gemaakt het kamp bijna volledig te slopen en de bewoners onder te brengen in speciale Molukse wijken in onder andere Appingedam, Assen en Bovensmilde. Het gebouw op de bouwtekening is een voorbeeld van een nieuwe woonlocatie voor de bewoners van het woonoord.

Bouwtekening van een gebouw als onderdeel van de nieuwe opzet van het woonoord Schattenberg

Betreft: Saneringsplan woonoord Schattenberg.&nbsp; Woningen type A3.&nbsp; Schaal: 1:100 - 1:20&nbsp; Datum: 1958-10-17 Opmerking: Om de woon- en leefomstandigheden te verbeteren is er gedacht aan nieuwbouw en een nieuwe inrichting van het woonoord Schattenberg, waarbij een deel van het oorspronkelijke kamp Westerbork intact zou blijven. Uiteindelijk is de keuze gemaakt het kamp bijna volledig te slopen en de bewoners onder te brengen in speciale Molukse wijken in onder andere Appingedam, Assen en Bovensmilde . Het gebouw op de bouwtekening is een voorbeeld van een aanzicht en indeling van een nieuw woningtype in het woonoord.

Betreft: Saneringsplan woonoord Schattenberg.&nbsp; Woningen type A3.&nbsp; Schaal: 1:100 - 1:20&nbsp; Datum: 1958-10-17 Opmerking: Om de woon- en leefomstandigheden te verbeteren is er gedacht aan nieuwbouw en een nieuwe inrichting van het woonoord Schattenberg, waarbij een deel van het oorspronkelijke kamp Westerbork intact zou blijven. Uiteindelijk is de keuze gemaakt het kamp bijna volledig te slopen en de bewoners onder te brengen in speciale Molukse wijken in onder andere Appingedam, Assen en Bovensmilde. Het gebouw op de bouwtekening is een voorbeeld van een aanzicht en indeling van een nieuw woningtype in het woonoord.

Plattegrond van een aanzicht en indeling van nieuwe woningen in het woonoord Schattenberg

Betreft: Schets Comb. Gezinskeukentjes&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1955-05-30 Opmerking: i n 1956 bij de invoering van de zelfzorg werd de centrale keuken opgeheven en kwamen de keukenbarraken er voor in de plaats. Elk vakje staat voor een keuken. Op de plattegrond zijn dus 12 keukentjes te zien. Keukenblokken met deze aantallen werden geplaats onder andere bij de barakken 81-84 en barak 16.

Betreft: Schets Comb. Gezinskeukentjes&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1955-05-30 Opmerking: in 1956 bij de invoering van de zelfzorg werd de centrale keuken opgeheven en kwamen de keukenbarraken er voor in de plaats. Elk vakje staat voor een keuken. Op de plattegrond zijn dus 12 keukentjes te zien. Keukenblokken met deze aantallen werden geplaats onder andere bij de barakken 81-84 en barak 16.

Bouwtekening indeling van een keukenbarak in het woonoord Schattenberg

Barak 29 en 30 Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1957-10 Opmerking: nieuwe functie van de voormalige centrale keuken. Onder andere komt er een ruimte voor kerkdiensten.

Barak 29 en 30 Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1957-10 Opmerking: nieuwe functie van de voormalige centrale keuken. Onder andere komt er een ruimte voor kerkdiensten.

Plattegrond met aanzichten en doorsneden van barak 28 en 29 in het woonoord Schattenberg

Plaatsen in kamp Westerbork

Barakken gebouwd van 1942-1945

Calendarium kamp Westerbork

1958

Gebouwen kamp Westerbork

Ontstaan kamp Westerbork

Beheer kamp Westerbork

Verbouwen gebouwen kamp Westerbork

Publicaties Herinneringscentrum Kamp Westerbork

Westerbork 1939-1945

Barak 30

Barak 9

Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Treinstations

Station Winschoten

Rangeerterrein Onnen

Station Assen

Station Nieuweschans

Station Amsterdam Muiderpoort

Station Hooghalen

Station Maliebaan

Station Sappemeer

Station Hoogezand

Station Scheemda

Centraal Station Amsterdam

Station Amsterdam Rietlanden

Station Zuidbroek

Omstanders kamp Westerbork

Gemeente Westerbork

Vrij personeel kamp Westerbork

Werk bewoners buiten kamp Westerbork

Commissariaat Ambonezenzorg

Omwonenden van de vervolging

Militairen

Staatsbosbeheer

Bezoeken kamp Westerbork

Radio Sterrenwacht

1939

April 1939

Monumenten in kamp Westerbork

Nationaal Monument

1972

Oppakken en verzamelen

Joodse Raden

Joodse Raad voor Amsterdam

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Transport 13 april 1943 - Sobibor

Van: Lohman (n), familie Aan: Acohen, H.B. Plaats: Amsterdam/Westerbork, kamp Datum: 1943-06-21 Onderwerp: pakketpost

Van: Lohman (n), familie Aan: Acohen, H.B. Plaats: Amsterdam/Westerbork, kamp Datum: 1943-06-21 Onderwerp: pakketpost

Bewijs voor het verzenden van een pakket aan H.B. Acohen in kamp Westerbork

Van: van de Kar, J Aan: Bonn, J. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-11 Onderwerp: verklaring dat J. Bonn diabetes is en maagproblemen kent en hiervoor een dieet nodig heeft.

Van: van de Kar, J Aan: Bonn, J. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-11 Onderwerp: verklaring dat J. Bonn diabetes is en maagproblemen kent en hiervoor een dieet nodig heeft.

Verklaring van arts J. van de Kar over de gezondheid van J. Bonn

Personen