In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Personeel van het kamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945.&nbsp; Barak 33: Sociale Verzorging.&nbsp; Vrij en gedetineerd personeel.&nbsp; Zittend rechts: de heer Gmelig Meiling, links: Beekman, midden achter: Beitske Kalma, rechts van haar: Ter Haar en Drenth.

Personeel van het kamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945.&nbsp; Barak 33: Sociale Verzorging.&nbsp; Vrij en gedetineerd personeel.&nbsp; Zittend rechts: de heer Gmelig Meiling, links: Beekman, midden achter: Beitske Kalma, rechts van haar: Ter Haar en Drenth.

Foto van het personeel van de Sociale Zorg in Interneringskamp Westerbork

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-02-14 Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: op 14 februari moeten alle bewoners van barak 22 in hun barak aanwezig zijn.

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-02-14 Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: op 14 februari moeten alle bewoners van barak 22 in hun barak aanwezig zijn.

Mededeling voor bewoners van barak 22

Plaatsen in kamp Westerbork

Spoorlijn kamp Westerbork

Smalspoor kamp Westerbork

Van: Procureur-Generaal&nbsp; Aan: Burgemeester Sappemeer&nbsp; Plaats: Leeuwarden&nbsp; Datum: 1942-04-20&nbsp; Onderwerp: Voor Joden verboden bijeenkomsten en vergaderingen bij te wonen.

Van: Procureur-Generaal&nbsp; Aan: Burgemeester Sappemeer&nbsp; Plaats: Leeuwarden&nbsp; Datum: 1942-04-20&nbsp; Onderwerp: Voor Joden verboden bijeenkomsten en vergaderingen bij te wonen.

Brief de Procureur-Generaal aan de Burgemeester van Sappemeer

Van: de Bruin, Emanuel Aan: beste Reinie Plaats: Hardenberg Datum: 1942-01-28 Onderwerp: felicitatie aanstelling als kwekeling; het is koud, hele dag kolen en turf halen; met bonnen op stap geweest, toewijzingen voor winkeliers rondgebracht, Emanuel heeft zijn vergoeding verhoogd; baantje gekregen als kantoorbediende; oprichter Philipsconcern overleden; de drukkerij is nog steeds verzegeld; over het personeel;…

Van: de Bruin, Emanuel Aan: beste Reinie Plaats: Hardenberg Datum: 1942-01-28 Onderwerp: felicitatie aanstelling als kwekeling; het is koud, hele dag kolen en turf halen; met bonnen op stap geweest, toewijzingen voor winkeliers rondgebracht, Emanuel heeft zijn vergoeding verhoogd; baantje gekregen als kantoorbediende; oprichter Philipsconcern overleden; de drukkerij is nog steeds verzegeld; over het personeel;…

Brief van Emanuel de Bruin aan beste Reinie vanuit Hardenberg

Muzikanten.&nbsp; Muzikanten op de appelplaats.&nbsp; Kamp Westerbork, 1942-1943.&nbsp; Op de appèlplaats loopt een groep muzikanten&nbsp;van de Joodse Ordedienst. Achter deze muzikanten loopt de rest van de Joodse Ordedienst.&nbsp; Op de achtergrond de OD-barak.

Muzikanten.&nbsp; Muzikanten op de appelplaats.&nbsp; Kamp Westerbork, 1942-1943.&nbsp; Op de appèlplaats loopt een groep muzikanten&nbsp;van de Joodse Ordedienst. Achter deze muzikanten loopt de rest van de Joodse Ordedienst.&nbsp; Op de achtergrond de OD-barak.

De Joodse ordedienst marcheert op de appelplaats voor barak 22

Breslauer, W.R. Werken op het land.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943.&nbsp; Kampgevangenen aan het werk op de korenmijten.

Breslauer, W.R. Werken op het land.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943.&nbsp; Kampgevangenen aan het werk op de korenmijten.

Kampgevangenen aan het werk bij korenmijten op het land van de kampboerderij

Van: Gudema&nbsp; Datum: 1944-10-14&nbsp; Onderwerp: toestemming voor bezoek aan barak 78 naar… (stempel van het Lager Krankenhaus) en ondertekend door de stationarts.

Van: Gudema&nbsp; Datum: 1944-10-14&nbsp; Onderwerp: toestemming voor bezoek aan barak 78 naar… (stempel van het Lager Krankenhaus) en ondertekend door de stationarts.

voor een bezoek aan barak 78 en het Lagerkrankenhaus

Bonkaart uit kamp Westerbork&nbsp; Van: Kroonenberg, Johanna&nbsp; Met stempel lager Westerbork.

Bonkaart uit kamp Westerbork&nbsp; Van: Kroonenberg, Johanna&nbsp; Met stempel lager Westerbork.

Bonkaart van Johanna Kroonenberg in kamp Westerbork

Van: Philips, Suze Aan: Rijst, van de, Ali Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-04 Onderwerp: omstandigheden, ziekten; nog steeds in kamp Westerbork, moeder heeft een middenoorontsteking en zus Jeanette ligt ook in het ziekenhuis met galproblemen en hoge koorts. Beppie is uit het ziekenhuis ontslagen.&nbsp;

Van: Philips, Suze Aan: Rijst, van de, Ali Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-04 Onderwerp: omstandigheden, ziekten; nog steeds in kamp Westerbork, moeder heeft een middenoorontsteking en zus Jeanette ligt ook in het ziekenhuis met galproblemen en hoge koorts. Beppie is uit het ziekenhuis ontslagen.&nbsp;

Briefkaart van Suze Philips aan Ali v.d. Rijst vanuit kamp Westerbork

Van: Vader en moeder Aan: Cohen, Lien Plaats: Interlaken (poststempel) Datum: 1937-08-12 (poststempel) Onderwerp: Activiteiten in de omgeving en een bericht van Jules, die schreef veel pret te hebben gehad in het kamp.

Van: Vader en moeder Aan: Cohen, Lien Plaats: Interlaken (poststempel) Datum: 1937-08-12 (poststempel) Onderwerp: Activiteiten in de omgeving en een bericht van Jules, die schreef veel pret te hebben gehad in het kamp.

van vader en moeder (Cohen) aan Lien Cohen vanuit Interlaken

Van: Afd. Technische Dienst en Bedrijven, v/d Weel Aan: Hoofden van Dienst Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-09-13 Onderwerp: Bespreking met hoofden van dienst op dinsdag 11-09-1945. Bespreking over de gang van zaken in het kamp.

Van: Afd. Technische Dienst en Bedrijven, v/d Weel Aan: Hoofden van Dienst Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-09-13 Onderwerp: Bespreking met hoofden van dienst op dinsdag 11-09-1945. Bespreking over de gang van zaken in het kamp.

Verslag van v.d. Weel aan de hoofden van de verschillende diensten in Interneringskamp Westerbork

Van: de gemeente Amsterdam Aan: Bonn, S. Plaats: Amsterdam Datum: 1941-03-31 Onderwerp: verrekening inkomsten na zijn ontslag uit de gemeentedienst als Joods zijnde…

Van: de gemeente Amsterdam Aan: Bonn, S. Plaats: Amsterdam Datum: 1941-03-31 Onderwerp: verrekening inkomsten na zijn ontslag uit de gemeentedienst als Joods zijnde…

Brief van de Gemeente Amsterdam aan S. Bonn over verrekening van inkomsten