In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Appèl. Getekend door: Kok. Leo Plaats: Apeldoornsche Bosch Datum: 1943-02&nbsp; Een groep mannen van de NB staan op appèl en worden toegesproken door de OD. De mannen worden vanuit kamp Westerbork ingezet bij het leeghalen van het Apeldoornsche Bosch.

Appèl. Getekend door: Kok. Leo Plaats: Apeldoornsche Bosch Datum: 1943-02&nbsp; Een groep mannen van de NB staan op appèl en worden toegesproken door de OD. De mannen worden vanuit kamp Westerbork ingezet bij het leeghalen van het Apeldoornsche Bosch.

Aquarel van een appèl in het Apeldoornsche Bosch getekend door Leo Kok

Legitimatiebewijs Van: Tauber- Büks, Helene Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-18 Op achterzijde staat de aantekening 'bed 124'

Legitimatiebewijs Van: Tauber- Büks, Helene Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-18 Op achterzijde staat de aantekening 'bed 124'

Bewijs van legitimatie van Helene Tauber-Büks in kamp Westerbork

Van: Aussen, Herta&nbsp; Aan: Renès, N.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-09-14&nbsp; Onderwerp: Afscheid nemen i.v.m. transport&nbsp; &nbsp;

Van: Aussen, Herta&nbsp; Aan: Renès, N.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-09-14&nbsp; Onderwerp: Afscheid nemen i.v.m. transport&nbsp; &nbsp;

Briefkaart van Herta Aussen aan Netty vanuit kamp Westerbork

Bewijs van aanmelding Van: Kroonenberg, Johanna Datum: 1941-04-07 Plaats: Amsterdam

Bewijs van aanmelding Van: Kroonenberg, Johanna Datum: 1941-04-07 Plaats: Amsterdam

Bewijs van aanmelding Joodse achtergrond van Johanna Kroonenberg

Van: Jewish Agency Jerusalem&nbsp; Aan: Joodsche Raad Amsterdam Plaats: Jerusalem Datum: 1944-01-21 Onderwerp: inschrijving op 6th veteran zionist list van de fam. Gosschalk

Van: Jewish Agency Jerusalem&nbsp; Aan: Joodsche Raad Amsterdam Plaats: Jerusalem Datum: 1944-01-21 Onderwerp: inschrijving op 6th veteran zionist list van de fam. Gosschalk

Brief van Int. Rode Kruis aan Joodse Raad A'dam vanuit Jerusalem

Betreft: barakken van het type A, Vluchtelingenkamp Westerbork&nbsp; Schaal: 1:100 Opmerkingen: de 21 A-barakken waren verschillend van grootte, van 4 tot 16 woningen, met of zonder eetzaal.

Betreft: barakken van het type A, Vluchtelingenkamp Westerbork&nbsp; Schaal: 1:100 Opmerkingen: de 21 A-barakken waren verschillend van grootte, van 4 tot 16 woningen, met of zonder eetzaal.

Bouwtekening van de A-barakken met aantal woningen

Stand der Ruckstandskartei. Am 31 dezember 1943 Ubersicht der Entlassungen 15 juli 1942 - 31 dezember 1943

Stand der Ruckstandskartei. Am 31 dezember 1943 Ubersicht der Entlassungen 15 juli 1942 - 31 dezember 1943

Statistiek

Van: Polak, Sal Aan: Beste Jo en Leon Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-16 Onderwerp: een gedetailleerde beschrijving over het leven in het kamp dat eigenlijk niet te beschrijven is, over het sjouwen van vuilnis met kruiwagens, de gamellen met stamppot, een avond in de barak, een transportnacht. De namen van de vrijgestelden worden afgeroepen. Zij moeten een paar uur buiten de barak wachten totdat degene die op transport moeten hun bagage hebben ingepakt en vervolgens in het donker onder het schijnsel van carbidlampen de barak hebben verlaten onder begeleiding van de marechaussee, lopend naar de trein in Hooghalen. Sjouwend met veel te zware bagage, huilende kinderen en oude van dagen die worden ondersteund door jongeren. Sinds zijn komst in kamp Westerbork is Sal er twee keer in geslaagd zijn ouders en de familie Van Frank van de transportlijst af te krijgen.&nbsp;

Van: Polak, Sal Aan: Beste Jo en Leon Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-16 Onderwerp: een gedetailleerde beschrijving over het leven in het kamp dat eigenlijk niet te beschrijven is, over het sjouwen van vuilnis met kruiwagens, de gamellen met stamppot, een avond in de barak, een transportnacht. De namen van de vrijgestelden worden afgeroepen. Zij moeten een paar uur buiten de barak wachten totdat degene die op transport moeten hun bagage hebben ingepakt en vervolgens in het donker onder het schijnsel van carbidlampen de barak hebben verlaten onder begeleiding van de marechaussee, lopend naar de trein in Hooghalen. Sjouwend met veel te zware bagage, huilende kinderen en oude van dagen die worden ondersteund door jongeren. Sinds zijn komst in kamp Westerbork is Sal er twee keer in geslaagd zijn ouders en de familie Van Frank van de transportlijst af te krijgen.&nbsp;

Brief van Sal Polak een Jo en Leon vanuit kamp Westerbork

Van: Snoek, Hermine Aan: In' t Veld, Nel Plaats: Westerbork, kamp, barak 73 Datum: 1943-08-10 Onderwerp: dank voor pakketten

Van: Snoek, Hermine Aan: In' t Veld, Nel Plaats: Westerbork, kamp, barak 73 Datum: 1943-08-10 Onderwerp: dank voor pakketten

Briefkaart van Hermine Snoek aan Nel in' t Veld vanuit kamp Westerbork

Brief van het Informatiebureau van het Nederlandsche Roode Kruis Verklaring dat: Mietje Snoek Geboren: 23-08-1878 Op 24 november 1942 van Westerbork naar Auschwitz is gedeporteerd.

Brief van het Informatiebureau van het Nederlandsche Roode Kruis Verklaring dat: Mietje Snoek Geboren: 23-08-1878 Op 24 november 1942 van Westerbork naar Auschwitz is gedeporteerd.

Brief van het Nederlandsche Roode Kruis betreffende Mietje Snoek

Gebedsdiensten Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08 Onderwerpen: verschillende gebedsdiensten in barak 73 (of barak 97). Onder leiding van de rabbijnen Frank en Augapfel.

Gebedsdiensten Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08 Onderwerpen: verschillende gebedsdiensten in barak 73 (of barak 97). Onder leiding van de rabbijnen Frank en Augapfel.

Mededeling over gebedsdiensten in barak 73 in kamp Westerbork

Van: Medische Dienst Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-10-23 Onderwerp: Lijst van overtollig medisch materiaal met prijsindicatie.

Van: Medische Dienst Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-10-23 Onderwerp: Lijst van overtollig medisch materiaal met prijsindicatie.

Lijst van overtollig medisch materiaal in Interneringskamp Westerbork

Oproep voor Maud Hedeman in Theresienstadt om zich, in verband met haar indeling bij een transport naar Zwitserland op 5 februari, de voorafgaande dag om uiterlijk 23.00 uur met bagage op de verzamelplaats te melden.

Oproep voor een transport naar Zwitserland van Maud Hedeman

Lijst met informatie omtrent plaatsen van brandkranen in Kamp Westerbork.&nbsp;

Lijst met informatie omtrent plaatsen van brandkranen in Kamp Westerbork.&nbsp;

Lijst met de locaties van bandkranen in kamp Westerbork

Van: de gemeente Amsterdam Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam Datum: 1940-12-19 Onderwerp: ontslag als ambtenaar met voorlopig behoud van salaris.

Van: de gemeente Amsterdam Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam Datum: 1940-12-19 Onderwerp: ontslag als ambtenaar met voorlopig behoud van salaris.

Brief van de gemeente Amsterdam aan wie het betreft