In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Arbeitskarte van Vlessing, Max. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944 Max is ingedeeld in Dienstbereich 2, groep 8, garage

Arbeitskarte van Vlessing, Max. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944 Max is ingedeeld in Dienstbereich 2, groep 8, garage

Arbeitskaart van Max Vlessing in kamp Westerbork

Barakken.&nbsp; Barakken in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, jaartal onbekend.&nbsp; Links barak nr. 22 en daarachter barak nr. 18.&nbsp; Rechts het ketelhuis met de schoorsteen, barak 26.

Barakken.&nbsp; Barakken in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, jaartal onbekend.&nbsp; Links barak nr. 22 en daarachter barak nr. 18.&nbsp; Rechts het ketelhuis met de schoorsteen, barak 26.

Zicht op het ketelhuis en verschillende barakken in de winter

Van:&nbsp;Loeb-Spiegel, Meta Aan: Beste allen Plaats: Westerbork, kamp Datum:&nbsp;1943-1944 Onderwerp: Meta is dankbaar voor de ontvangen pakjes. Ze staat met liefde iedere dag een half uur eerder op om deze extra bagage voor werktijd op bed te kunnen leggen. Meta heeft last van buikloop en zij kan daarom alleen de taartjes verdragen. De buikloop is niet gevaarlijk maar wel een kwelling vanwege de beperkte sanitaire voorzieningen. Ze denkt dat het veroorzaakt is door de lekkere dingen die toegestuurd zijn. Tijdens het eentonige werk verlangt ze naar gesprekken met de personen aan wie de brief gericht is. Verder meldt zij dat paps het goedmaakt in het ziekenhuis, maar wel is afgevallen (15 kg). Vader moet aansterken, maar extra voeding is niet toegestaan.&nbsp;

Van:&nbsp;Loeb-Spiegel, Meta Aan: Beste allen Plaats: Westerbork, kamp Datum:&nbsp;1943-1944 Onderwerp: Meta is dankbaar voor de ontvangen pakjes. Ze staat met liefde iedere dag een half uur eerder op om deze extra bagage voor werktijd op bed te kunnen leggen. Meta heeft last van buikloop en zij kan daarom alleen de taartjes verdragen. De buikloop is niet gevaarlijk maar wel een kwelling vanwege de beperkte sanitaire voorzieningen. Ze denkt dat het veroorzaakt is door de lekkere dingen die toegestuurd zijn. Tijdens het eentonige werk verlangt ze naar gesprekken met de personen aan wie de brief gericht is. Verder meldt zij dat paps het goedmaakt in het ziekenhuis, maar wel is afgevallen (15 kg). Vader moet aansterken, maar extra voeding is niet toegestaan.&nbsp;

Brief van Meta Loeb-Spiegel aan beste allen vanuit kamp Westerbork

Van: Heymann-Heymans, familie Aan: Heymans, Arthur Datum: 1943-11-12 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: verschillende kaarten en pakketten zijn goed aangekomen. Herman is nog ziek.&nbsp;

Van: Heymann-Heymans, familie Aan: Heymans, Arthur Datum: 1943-11-12 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: verschillende kaarten en pakketten zijn goed aangekomen. Herman is nog ziek.&nbsp;

Brief van de familie Heymann-Heymans aan A. Heymans vanuit kamp Westerbork

Van: Levie-Elte, Lea&nbsp; Aan: Lackrooy, Fam.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-10-20&nbsp; Onderwerp: pakket ontvangen hartelijk dank.

Van: Levie-Elte, Lea&nbsp; Aan: Lackrooy, Fam.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-10-20&nbsp; Onderwerp: pakket ontvangen hartelijk dank.

Briefkaart van Lea Levie-Elte aan familie Lackrooy vanuit kamp Westerbork

Van: Abas, L.R. Aan: Haan, de, H.C. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-10 Onderwerp: beschrijving situatie, bedankje voor pakketten en vraag om div. goederen, ze werkt buiten, ze woont in een barak voor 700 vrouwen, zondags is de groep van de tuinkwekerij vrij, ze mogen 3x in de week naar het badhuis, een tante heeft in het ziekenhuis gelegen. het eten is te weinig voor de werkende groep gevangenen.

Van: Abas, L.R. Aan: Haan, de, H.C. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-10 Onderwerp: beschrijving situatie, bedankje voor pakketten en vraag om div. goederen, ze werkt buiten, ze woont in een barak voor 700 vrouwen, zondags is de groep van de tuinkwekerij vrij, ze mogen 3x in de week naar het badhuis, een tante heeft in het ziekenhuis gelegen. het eten is te weinig voor de werkende groep gevangenen.

Briefkaart van L. R. Abas aan H.C. de Haan vanuit kamp Westerbork

Van:&nbsp;Lea of Louis Levie-Elte Aan: Mien en Ben&nbsp; Plaats: kamp Westerbork Datum: 1943-11-09&nbsp; Onderwerp: Bezoek of komst van familieleden, organisatorische aspecten; pakketpost.

Van:&nbsp;Lea of Louis Levie-Elte Aan: Mien en Ben&nbsp; Plaats: kamp Westerbork Datum: 1943-11-09&nbsp; Onderwerp: Bezoek of komst van familieleden, organisatorische aspecten; pakketpost.

Brief van Lea of Louis Levie-Elte aan de familie Lackrooy vanuit kamp Westerbork

Van: Buijtekant, Nathan Aan: Kemper, Fam. Plaats: Westerbork Datum: 1942-07-20 Onderwerp: aankomst in Westerbork; omstandigheden; een behoorlijk opgewekte stemming in het kamp; intellectuelen en arbeiders door elkaar.

Van: Buijtekant, Nathan Aan: Kemper, Fam. Plaats: Westerbork Datum: 1942-07-20 Onderwerp: aankomst in Westerbork; omstandigheden; een behoorlijk opgewekte stemming in het kamp; intellectuelen en arbeiders door elkaar.

Briefkaart van een onbekend persoon aan familie kamper vanuit kamp Westerbork

Van: Hoorn, van, B. Aan: Medema, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03-16 Onderwerp: Bevestiging ontvangst en bedankje pakket

Van: Hoorn, van, B. Aan: Medema, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03-16 Onderwerp: Bevestiging ontvangst en bedankje pakket

Briefkaart van Betsy van Hoorn aan de fam. Medema vanuit kamp Westerbork

Van: &nbsp;de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: Plaats: Den Haag Datum: 1942-12-16 Onderwerp: stopzetten nachtdienst. Er komt een bericht wanneer deze nachtdienst weer wordt hervat.&nbsp;

Van: &nbsp;de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: Plaats: Den Haag Datum: 1942-12-16 Onderwerp: stopzetten nachtdienst. Er komt een bericht wanneer deze nachtdienst weer wordt hervat.&nbsp;

Brief van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag over het stopzetten van een nachtdienst

Van: Levie, Joseph Aan: Katz-Franken, E.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-12-21&nbsp; Onderwerp: omstandigheden; pakketten. Met Stella gaat het weer beter. Ze mochten haar eindelijk in het ziekenhuis bezoeken. Bijz.: 'Westerbork - briefpapier'

Van: Levie, Joseph Aan: Katz-Franken, E.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-12-21&nbsp; Onderwerp: omstandigheden; pakketten. Met Stella gaat het weer beter. Ze mochten haar eindelijk in het ziekenhuis bezoeken. Bijz.: 'Westerbork - briefpapier'

Brief van Joseph Levie Eva Katz-Franken en de familie Lackrooy vanuit kamp Westerbork

Van: Boswachter Appelscha&nbsp; Aan: Directie&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1939-10-09&nbsp; Onderwerp: Werkverschaffing Vluchtelingenkamp, in dienst treden als bedrijfsleider ontginning G. K. Huisman. Hij was tijdelijk opzichter in Diever. &nbsp;

Van: Boswachter Appelscha&nbsp; Aan: Directie&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1939-10-09&nbsp; Onderwerp: Werkverschaffing Vluchtelingenkamp, in dienst treden als bedrijfsleider ontginning G. K. Huisman. Hij was tijdelijk opzichter in Diever. &nbsp;

Brief van Boswachterij Appelscha aan de directie

Militair Kampement Westerbork Datum: 1949 Tien militairen poseren voor de foto op de grond voor een voormalige woonbarak. "Even uitrusten'

Militair Kampement Westerbork Datum: 1949 Tien militairen poseren voor de foto op de grond voor een voormalige woonbarak. "Even uitrusten'

Foto van militairen bij een barak in Militair kampement Westerbork

Spitten.&nbsp; Spitten op het land.&nbsp; De Landweer, 1942&nbsp; Groep mannen aan het werk op het land in de nabijheid van het Joodse werkkamp De Landweer bij Elsloo De man op de voorgrond is Jopie van de Klei, de man met de davidster is Lou Blits en de man met opzichter van de Veen, rechts, is David Krijn.

Spitten.&nbsp; Spitten op het land.&nbsp; De Landweer, 1942&nbsp; Groep mannen aan het werk op het land in de nabijheid van het Joodse werkkamp De Landweer bij Elsloo De man op de voorgrond is Jopie van de Klei, de man met de davidster is Lou Blits en de man met opzichter van de Veen, rechts, is David Krijn.

Dwangarbeiders uit het Joodse werkkamp De Landweer aan het werk

Van: het Rode Kruis, Informatiebureau Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1948-08-20 Onderwerp: verklaring over het lot van Joseph Bonn.

Van: het Rode Kruis, Informatiebureau Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1948-08-20 Onderwerp: verklaring over het lot van Joseph Bonn.

Verklaring van het Rode Kruis over het lot van Joseph Bonn

Personen